0397 Dictee woensdag 26 nov 2014 (20): dictee Ditjes en datjes (8) √

Dictee - dictees [0397]

Ditjes en datjes (8)

A. In een verder niet zo moeilijk jeugddictee kwam 'BN'er en VIP' voor. Dat BN'er is prima natuurlijk, maar GB en VD schrijven ons voor dat 'vip' (van: very important person) met kleine letters geschreven wordt. Het is geen initiaalwoord (je zegt niet 'vee-ie-pee' maar gewoon 'vihp') en wel een zogenaamd letterwoord (net als 'pet' in petfles). In samenstellingen schrijf je een letterwoord aaneen: vipdorp, viptribune (behoudens klinkerbotsing zoals in mulo-onderwijs). Een initiaalwoord krijgt een koppelteken: pc-tafel. Bij afleidingen krijgt een initiaalwoord een apostrof, maar een letterwoord (zo nodig) een trema. Het wordt dus: vwo-leerling en vwo'er (vee-wee-oo), vmbo-docent en vmbo'er (vee-èhm-bee-oo), maar pas op (haa-voo en dus niet haa-aa-vee-oo!) havoleerling (NB Er komt in VARA-gezelschap wel een koppelteken wegens een of meer hoofdletters - vgl. Benelux-land) en havoër. Het wordt wel: havo-onderwijs en havo-opleiding wegens klinkerbotsing!

B. Goeie tip voor dicteedeelnemers t.o.v. de jury: if you can't beat them, join them!

C. Nog weer zo'n onaangekondigde wijziging in de oVD (niet van vandaag of gisteren). Het GB heeft 'te onzent' [uitdrukking]. In de papieren VD (2005) stond dat ook zo. Echter, in de huidige oVD staat bij lemma 'onzent': alleen in de bijwoordelijke verbinding (nog slechts gewestelijk in gebruik) te(n) onzent – in ons huis, in onze streek, in ons land: wij ontvangen u graag ten onzent. 2020: GB/VD allebei te(n) onzent.

D. Raar, dat in lemma 'Sint-Anna' alle drie de keren 'St.-Anna' voorkomt, maar nog vreemder dat VD ineens en stiekem 'St.-Anna te drieën' heeft veranderd in 'St.-Anna-te-drieën'. Zo blijven we onnodige fouten maken in dictees natuurlijk … Let op: ook: Anna-te-drieën.

E. Tip: als je een abonnement hebt op de oVD, kun je rustig (op dezelfde computer) tweemaal inloggen. Ik doe dat standaard: in de ene versie werk ik dan bijvoorbeeld alfabetisch de oVD door, in de andere versie zoek ik tussendoor wat op …

F. Grappig: in lemma 'drogend' komt voor 'polyonverzadigd'. Ik zoeken, maar nee hoor, het staat nergens in VD! Ik wilde het al opnemen in de lijst voor VD. Tot de eyeopener voorbijgekomen was, die zei, dat
'poly-onverzadigde' misschien wel duidelijker was. Helemaal mee eens, maar die laatste schrijfwijze levert in een dictee vanzelfsprekend wel een rood streepje en een fout op!

G. In een recent dictee kwam 'doodsschrik' voor. Zo schrijft VD dat, maar GB laat ook 'doodschrik' toe! Dat geldt trouwens ook voor doodsstrijd – doodstrijd en doodssteek – doodsteek. Aan de uitspraak kun je het verschil niet horen, wel bijv. bij soortgelijke gevallen als doodskist – doodkist, doodsklap – doodklap en doodsgedachte – doodgedachte (allemaal GB).