0693 Dictee dinsdag 28 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (51) √

Dictee - dictees [0693]

Ditjes en datjes (51)

A. Jammer, dat de mooie dictee-uitdrukking 'Phlegraeïsche velden' verdwenen is: het is de plaats, waar Zeus de Giganten overwon.

B. Cruft's is de grote tweedaagse hondententoonstelling te Londen, in februari. VD vermeldt die niet meer.

C. Vroeger heette het zevenblad ook hirs, nu niet meer.

D. De rolklaver en de ratelaar werden gewestelijk ook wel
schoentjes-en-laarsjes genoemd, de rolklaver gewestelijk wel schoentjes-en-slofjes en de monnikskap, gele leeuwenbek, veldlathyrus en rolklaver ook wel schoentjes-en-muiltjes. Dat mag vanaf nu allemaal niet meer.

E. Een kraantje-lek was (verouderd) een tapperij (nog bekend als naam van uitspanningen). Staat nog steeds in VD.

F. In het Groene Boekje staat bij v.h. dat dit de afkorting is van 'van het' en ook 'voorheen'. Dat laatste is onjuist, VD heeft bij 'voorheen' terecht vh. [ook: v/h] als afkorting. GB laat weten dat dit in de nieuwe oktoberuitgave rechtgezet zal worden: dan bij v.h. alleen nog 'van het'. 2020: OK.

G. De geslachtsnaam van enkele watervlooien was tot nu toe: dafnia: thans niet meer dus.

H. De Latijnse uitdrukking 'de lana caprina' (over niets – ruziemaken) heeft het niet gehaald. 2020: let op, rixari de lana caprina = ruziemaken over niets.

I. Nog zo'n Latijnse uitdrukking die geschrapt is: Deus misereatur nostri et benedicat nobis (God zij ons genadig en zegene ons (Ps. 67:2)).

J. Tegen het woord cauteriseerijzer is sowieso weinig in te brengen: het werkwoord is cauteriseren (medisch: dicht- of wegbranden d.m.v. hitte of caustica = etsende middelen) + ijzer. Wel grappig, dat VD het woord cauteriseerijzer op de enige plek waar dat voorkwam (lemma 'aanstippen') vervangen heeft door brandijzer.

K. Pterygium was en is (iets aangepast) de aandoening waarbij slijmvlies over het hoornvlies van het oog heen groeit. Tot nu toe waren 'vleugelvlies' en 'vleugelvel' daarvoor alternatieven, maar die zijn geschrapt.

L. Binnen enkele dagen ontvangen de belangstellenden de herziene oefendictees 201-300 (los en als verzameldocument). Alles is aangepast naar de stand van zaken 2015 bij GB en VD. Na een kleine 10 jaar was er heel wat aan te passen. Fouten na de sisyfusarbeid van Johan de Boer en mij vrijwel ondenkbaar, maar vind je ze toch: meld ze! 2020: niet meer van toepassing.
 

0692 Dictee zaterdag 25 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (50) √

Dictee - dictees [0692]

Ditjes en datjes (50)

A. Toch nog maar eens aan Taaladvies gevraagd: de juiste schrijfwijze is gekrookterieters, vrij(e)beroepsbeoefenaars, net als halvefinalist. Het gaat hier om zgn. samenstellende afleidingen van 'gekrookte riet', vrij(e) beroep en halve finale.

B. De religieus (m.), de religieuzen. Indien vrouw, dan religieuze, mv. religieuzen. Hoewel dit het enige geval is, waar een vrouwelijke vorm op 'euze' eindigt (alle andere gevallen eindigen op 'euse'), voelt de NTU er niet voor om dit aan te passen. Ze noemen het geval wel 'curieus'.

C. Het is ook curieus, dat VD in 'victoria regia' en 'victoria amazonica' een kleine v schrijft. Het systeem van Linnaeus vraagt om een hoofdletter V. De commissie spelling van de NTU vindt er het volgende van: 'Deze vraag heb ik voorgelegd aan onze Commissie Spelling. Daaruit komen verschillende reacties terug. 'Wat mij betreft beschouwen we die hoofdletter in de Latijnse naam niet als een spellingregel, evenmin als de gewoonte om die aanduidingen te cursiveren. Het zijn eigenlijk huisstijlregels voor biologen, zou ik zeggen. Als je naar andere dan botanische classificaties kijkt, vind je er toch nog wel wat meer. Bijvoorbeeld homo sapiens.' 'Ik denk dat we ons hier veeleer moeten afvragen waarom Van Dale victoria amazonica en victoria regia als apart lemma opneemt. Ik denk dat Van Dale die twee lemma's beter zou schrappen. Bij het lemma reuzenwaterlelie staat als uitleg 'victoria regia'. Daar zou beter zoals bij andere plantnamen een korte definitie staan met de linneaanse aanduiding Victoria regia (cursief) tussen haakjes, zoals bij andere plantbenamingen.'

D. De term 'Sukkot' kent VD niet (meer): je mag nu alleen nog maar Soekot schrijven …

E. Bij het lemma vrije-energierelatie lazen we voorheen: een lineaire vrije-energierelatie is een lineair verband tussen de logaritme van een snelheids- of evenwichtsconstante voor één serie reacties en van een andere serie reacties; voorbeelden van een lineaire vrije-energierelatie zijn de brønstedrelatie en de hammettrelatie. Onbegrijpelijk dat een overbekend (sic) woord als hammettrelatie verdwenen is, terwijl brønstedzuur de grote VD-schoonmaak wel overleefd heeft … (de brønstedrelatie niet!)

F. Het Kaaps viooltje forever mag je van VD geen blauwmannetje meer noemen.

G. Het commando een-twee-bob (bij het bobsleeën) is geschrapt in VD.

H. Wat sucre d'orge is? Dat kon je vroeger bij 'borstsuikertjes' vinden, nu niet meer.

I. VD heeft Leislers vleermuis (de bosvleermuis) laten uitsterven …

J. Boter-en-brood gooien was voorheen: een steentje over het water keilen (nog wel: kiskassen), nu dus niet meer. 

K. De kalvijn werd gewestelijk ook wel rammelappel genoemd: nu niet meer dus.
 

0691 Dictee woensdag 22 juli 2015 (2): dictee Man √

Dictee - dictees [0691]

Man

1. Zowel in het Nederlands als in het Engels is het 'man'. Eens kijken of we daar een column aan kunnen wijden. We beginnen kaal met 'man'. Dat geeft 6 treffers. Allereerst 'man' als znw. (meervoud: mannen, verouderd mans, en verkleinwoord mannetje, manneke, manneken) met veel betekenissen: 1) mens (zonder onderscheid van geslacht) – a) de gemene man (het volk), b) we missen een vierde man (bij het kaarten), c) spreekwoord: de derde man brengt de spraak of praat (a)an – samen heb je vaak niet veel te bespreken, d) op de man af, zonder omwegen, synoniem: rechtstreeks, ongegeneerd, à bout portant, ad hominem, à brûle-pourpoint en de but en blanc.

2. e) als de nood aan de man is of komt, f) de gaande en de komende man, g) man voor man (een voor een), h) als één man (unaniem, eensgezind), h) anderhalve man en een paardenkop = een zeer gering aantal, i) spreekwoord: een gewaarschuwd man telt voor twee, j) een man van eer, van karakter, van principes, k) een man van zijn woord, l) hij is er de man niet naar, m) de man met de hamer, n) dan ben ik uw man – mij moet je hebben, o) de gewone man, p) de vieze man, q) als een man = flink, r) hij is wat mans – durft veel, s) de man van haar hart, van haar keus, van haar dromen, t) aan de man komen = trouwen, u) iets aan de man brengen = kopers vinden, v) met man en macht, w) met man en muis vergaan, x) man te roer: nieuwe roerganger nodig, y) zijn man (houden, als men in de sport 'man to man' (!) speelt), z) de laatste man = libero bij voetbal, aa) op de man spelen (de persoon i.p.v. de zaak), bb) eerst de man en dan de bal …, cc) onze man in Leuven (of …) en dd) onze tweede man.

3. Verder: 2) is 'man' ook de aanduiding voor 'manna' (Bijbeltaal), 3) man. = in orgelwerken: manuaal (op het grootste van de handklavieren te spelen), 4) MAN = Movimentu Antiyas Nobo
(Nederlands-Antilliaanse politieke partij), 5) MAN = (historisch) Milieuactiecentrum Nederland (aan de SP gelieerde groepering) en 6) werkwoord 'mannen': de baas blijven, synoniem: aankunnen.

4. Er zijn 480 voorbeeldzinnen waarin 'man' voorkomt, een heel beperkte greep daaruit: een bereisd of belezen man, een man van de dag, een man van de daad, een man van eer, de Geleerde Man = een beroemde herberg, een man naar Gods hart, de IJzeren Man bij Vught, driekwart kan per man (melkreclame), de kleine man (de arbeider), een man of acht, een man van naam, De Modderen Man (dichtbundel van K. van de Woestijne), man overboord!, dat is geen man overboord, man overboord, een eter minder …, waar werd oprechter trouw ter wereld ooit gevonden dan tussen man en vrouw? (J. van den Vondel), de Man van Smarten (Christus), de sterke man, een man uit één stuk, Sinterklaas, goedheilig man, de twaalfde man (het publiek) en een man van weinig woorden.

5. Genoeg zo, en geen woord Spaans bij deze keer dus. Als taalkundige lijkt me wel een mooie afsluiter: een man een man, een woord een woord …
 

0690 Dictee woensdag 22 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (49) √

Dictee - dictees [0690]

Ditjes en datjes (49)

A. Kirjat-Jearim = stad ten westen van Jeruzalem, waar de ark twintig jaar staat (Joz. 9:17). Verdwenen uit VD.

B. Rachab is een hoer in Jericho. Ze verbergt twee mannen, die Jozua heeft uitgezonden om in de stad te spioneren. Als de stad wordt ingenomen, wordt zij met haar familie gespaard. (Joz. 2:1). Verdwenen.

C. Gat was een van de vijf steden van de Filistijnen (Joz. 11:22). Niet meer in VD.

D. Moab = land van het volk Moab, ten oosten van de Dode Zee (Num. 21:13). Verdwenen. 2020 wel: Moabieten en Moabitisch.

E. Verdwenen: Elimelech = schoonvader van Ruth (Ruth 1:2).

F. Naomi (Noömi) = vrouw van Elimelech, schoonmoeder van Ruth (Ruth 1:2). Niet meer in VD.

G. Verdwenen Obed en Isaï. Obed = zoon van Boaz en Ruth, vader van Isaï, voorvader van David en Jezus (Ruth 4:17, Mat. 1:5), Isaï = zoon van Obed, kleinzoon van Ruth en Boaz, vader van acht zonen, waaronder David (Ruth 4:17, Mat. 1:5).

H. Ook Reuël, de zoon van Ezau [= Edom], is weggepromoveerd.

I. De uitdrukking 'de pane lucrando' (om aan de kost te komen) is verdwenen uit VD.

J. Kijk nog eens goed naar het verschil tussen 2 step (muziekstijl) en twostep of step(dans): een dans met stappende passen.

K. De volgende Bijbelse namen komen niet meer voor in VD: Abia, Abiram, Chiël, Adonia, Omri, Chaggit en Astarte.

L. Dat geldt ook voor Elisa, Ofir, Ramot, Gilead, Zimri en Sanherib.

M. En ook: Abigaïl, Amasa, Jeter, Abimelech, Abjatar, Asaf, Heman, Obed-Edom en Zerubbabel.

N. Verdwenen zijn ook: Sanballat, Wasti, Elifaz, Bildad, Sofar, voor-Sumerisch, Elam, Tarsis, Ebed-Melech, Sedekia, Sadrach, Mesach, Abednego, Jizreël en Tekoa. 2020: wel in VD: Soemerisch.

O. Let op: wat in de vorige VD haredim waren (enkelvoud haredi), zijn nu charedim (enkelvoud: charedi). Dat laatste is een ultraorthodoxe jood, bijvoorbeeld een chassied. Het woord komt van 'vol van angst' (voor God).

P. Je schrijft toch wel 'oeioeimachine', hè? [VD]

Q. De afkorting adh (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) vind je alleen sub lemma [2020: adh ook lemma!]. ADH is trouwens het antidiuretisch hormoon.

R. Al mijn vragen aan VD worden nu afgedaan met: veel van je opmerkingen zijn in HET BESTAND verwerkt, in oktober zullen ze zichtbaar worden. Ik kan bijna niet wachten: wat is er bijvoorbeeld gebeurd met 'ecologische hoofdstructuur', waarvoor VD zowel EHS - correct als ehs - geschrapt kende? Mijn verwachting is dat ze rond 1 oktober, als de nieuwe gedrukte VD verspreid gaat worden, de daarbij passende en meest recente versie van VD online zullen zetten. 

 
 

0689 Dictee maandag 20 juli 2015 (3): dictee 845 (deel 3) √

Dictee - dictees [0689]

Oefendictee 845 (deel 3)

Dictee 845, alinea 7 t/m 10.

7. Een kleine aria is een arietta of ariëtte. Zijn roots liggen in Roethenië, of was het de Centraal-Afrikaanse Republiek, Vanuatu, Tsjaad, Rwanda, Oranje-Vrijstaat, Mozambique, San Marino, Litouwen, Madagaskar, Haïti, Guinee-Bissau, de Filipijnen, Djibouti, Burundi, Burkina Faso, Opper-Volta, Belgisch-Congo, Afghanistan of Abchazië? Dat is een openbare deur. Welke arrière-pensées [bijgedachten] heb je bij het verbum 'arrêteren' [tegenhouden]? En houd er ook maar geen arrière-goût [nasmaak] aan over! Die instrumenten assoneren [gelijk klinken]. Die schotel is overgeassaisonneerd. Misschien raar, maar een attische opmerking is met Attisch zout (sal atticum) gekruid (antoniem: Italum acetum = Italische azijn). SUV's zijn sport* utility vehicles (* GB: + s en ook wel: suv). Haar babyuitzet is al op orde.

8. Met ascorbinezuur [k] kun je asclepiaswol echt niet verbeteren. Na mijn wereldreis was het athomegevoel [at home] weer snel terug. Wanneer bidt men een ave mariaatje (aveetje, au pis-aller meerdere ave maria's of ave's, ook: engelse groetenissen), wanneer een weesgegroetje? NB x bidden = kleine letter, naam gebed is hoofdletter. Hij is autowielventieldopfabrieksdirecteur. Dat affichetje avant la lettre vertoont duidelijke avant-garde-invloeden. Doe er maar een baklavaatje [gebak] bij! Het bak-en-braadvet is op. Zijn vakantie gaat naar de Bahama- of Bermuda-eilanden. In het bagno mocht hij op zijn banjo spelen. Zijn baksjisjen [ie] gewoon baksissen [ih]? Maar het is zeker geen hasjiesj … De ayatollahs zochten axolotls [Mexicaanse salamander]. Op zijn bureau had hij een bacchus [beeld] staan (en ook een boeddha trouwens - idem).

9. Bij het balustradescènetje keken ze uit op de palissadeomheining. Kom, we gaan naar de bal-musettetent [geen 'tuh' uitspreken]. Bij ballet oefen je aan de barre [geen 'ruh' uitspreken]. Een barquette [wel 'tuh' uitspreken] is een bakje van bladerdeeg, voor ragout e.d. Een barcarolle [geen 'luh' uitspreken] is een gondellied. Die barbiersschurft heeft hij op de Barentszzee opgelopen. Dat is een gebastioneerde vesting. Zij lijdt aan de ziekte van Basedow [doo]. Zijn dit bearishe [rekenen op koersdaling] beleggers of bullishe [stijging]? Op de hovercraft zaten heel wat hooligans. De afkorting bd staat wel voor biologisch-dynamisch, maar niet voor biodynamisch. Hoeveel is dat op de mohsschaal [schaal van Mohs: hardheidsschaal]? Is de kafkabrigade al langs geweest? Abricotine is eau de vie [mv. x vooraan of s achteraan] van abrikozen oftewel abrikozenbrandewijn.

10. Je zag, dat Koos een abri koos om zijn abrikoos te savoureren. Toen ik na mijn overtijd thuiskwam, vertelde mijn vrouw dat ze over tijd was. Mijn beb en beppe (bebbe) komen dit weekend. Hun hele bediendedom is lid van de beambtenbond. De opgezette bijtschildpad werd gebeitst. Let op de schrijfwijzen van het beiaardspel en het Ros Beiaard [gedragen door de pijnders]. Paard en ruiter, beide moesten de tijd beiden. Het zapatisme is antilatifundium [tegen grootgrondbezit]. Er waren bojaren [grootgrondbezitter Rusland] en daimio's [idem, oude Japan] die hun onbekade aan het water grenzende bezit alsnog bekaadden. Met (di)benzoylperoxide bleek je meel. Voor Jannie is Zeeland het beloofde land. Een beeldenaar kan een beeltenis omvatten.
 

0688 Dictee maandag 20 juli 2015 (2): dictee 845 (deel 2) √

Dictee - dictees [0688]

Oefendictee 845 (deel 2)

Dictee 845, alinea 4 t/m 6.

4. Hij was allang blij dat hij het niet gedaan had. Is een oud-algemeensecretaris net zoiets als een oud-secretaris-generaal? Ik had algauw door dat hij het al gauw zou laten afweten. Bankverzekeringen is allfinanz, bancassurance. Uit de aluminiumfolie ging het direct in de aluminium pan. Toen het alltime high optrad, droeg hij zijn allseason aloha-T-shirt. Hoe was het ook alweer: aap, noot, …? Zo'n fiets is geen allehensje [niet voor iedereen bestemd]. Waar slaat dat trouwens op: alle hens aan dek? Het was zonder meer allerallergênantst, zoals hij allerbelabberdst en allerbekrompenst woonde. Hij pronkte met zijn allweather. In allerijl, in aller haast, heeft hij het lootje (ook: loodje) in het bovenste bureaulaatje gelegd. Een skiester die skiet, is niet altijd een skister. Allahoe akbar [moslims: God is de grootste]!

5. Vergelijk de laatste zin maar eens met macraméwedstrijd en macrameewedstrijd. Is dat een ananas of een rammenas? Continuïteit wordt op prijs gesteld. Een ambidexter vertoont sinistro- en dextromanie [links- en rechtshandigheid]. Is voor de bereiding van ambrozijn [godenspijs en -drank, overheerlijk eten] ambrosia [plant. mycelium van schimmels] nodig? Nee, dus. Hij is bekend als annalistenanalist. Anonymi gaan onder in het anonimaat. De computerterm A/N staat voor alfanumeriek. De Française danste de française, de Anglaise [2015] de anglaise. Helpt hydrotherapie [water als geneesmiddel] bij hidrosis [zweetafscheiding] of anhidrose [ontbreken zweetsecretie]? In het persbericht is de dader via daderinitialen geanonimiseerd.

6. Verwar de adjectiva 'androgyn' [tweeslachtig] en 'androgeen' [mannelijke geslachtshormonen als testosteron] maar liever niet. Voor elkaar zijn christenen en moslims andersgelovenden. Deze prulpoëet produceert amphigouri's [2020, nietszeggend gedicht]. In deze clinic wordt het begrip 'anticlinaal' klinisch geanalyseerd. Die anthologist heeft al heel wat gebloemleesd. Het antiamerikanisme is
anti-Amerikaans. Helpt een filet americain tegen de mal américain, de dysthymie? Deze amulet zou bijzonder apotropaeïsch [bezwerend] werken. De afroditische mysteriën hebben betrekking op Aphrodite. Uw aanwezigheid was à ravir [verrukkelijk]. Hij was apezat, stomdronken. De Apache-indianen dansten vaak de apachedans. Met antropofagen [menseneter] in de buurt kun je wel een anxiolyticum [angstwerend middel] gebruiken. Apperpo, ik heb je toch niet van je à propos gebracht?
 

0687 Dictee maandag 20 juli 2015 (1): dictee 845 (deel 1) √

Dictee - dictees [0687]

Oefendictee 845 (deel 1)

Dictee 845, alinea 1 t/m 3.

1. Jan krijgt een zesminnetje (6-minnetje, 6-'etje) en Kees een 7-plusje (zevenplusje, 7+'je). Verkleinwoorden zijn dus ook afleidingen! Wat is correct geschreven: 'rotte-eierenlucht' of 'rotte eierlucht'? Zij raakte langzaam aan de drank. Ziedaar wat ervan komt. Zie dáár die giraffe. Wat klinkt beter: Zijne Majesteit de Koning of Zijne Majesteit koning Willem-Alexander? Om de kurk van een champagnefles zit een agraaf (agrafe). De Advocatenwet zegt niets over een advocateborrel (ook heel geschikt als advocatendrank). Ik vind die koekebroodbakker een koekenbakker. In plaats van achter, kwamen ze voor te staan. Zou Ajax nu voor- of achterstaan? Zou hij acquiesceren [berusten] in zijn zusters quiëscentie [innerlijke rust]? Na het afbijten van zijn sigaar heeft hij flink van zich af gebeten.

2. Daar kunnen we achter staan. De Aeneis heet in het Nederlands Aeneïde. Aan acuïteit [scherpte] heeft hij niets ingeboet. Je moet dat niet te veel ad litteram [letterlijk] nemen. Hier is sprake van een
ad-libitumhoeveelheid. In 'afrikaantje' komt geen affricaat - vb. ph - voor. Wil je dat affichetje ophangen? Nou, dat hangt ervan af. De cosmos [plant] tierde welig. Hij is van de helling af geskied. Het zal erop aankomen: hoe zal je er bij de rechter van afkomen? Mooi, zo'n aglajavlinder! In vredesnaam: wat is aglycon [chemische stof]? Een marshaller is een soort rangeerder, die d.m.v. bats [rond bordje aan steel] seinen geeft aan de piloot [van vliegtuig] bij het landen en stijgen. Hij was airmarshal op de vlucht naar de Marshalleilanden. De carnaubawas komt uit Brazilië. Waar vind je die nu nog, zo'n mondbeglänzte Zaubernacht?

3. Vroeger behoorde ze bij de Agalev-adepten. 'Schip ahoi!', klonk het onverwacht van het onbewoonde eiland. Je hebt het laten afweten: laat me niet geloven dat je er niet zou van afweten. Bij de houthakker zouden letterlijk de stukken er afvliegen. De ailanthusvlinder landde op de aigrette [zilverreiger]. Op een rooms-katholieke kerk: "Vermijd de kerstdrukte, kom nu!" En op een PKN-kerk (Protestantse Kerk in Nederland): "Al onze filialen zijn op zondag open!" Schrijf je 'timotheegras' nu met of zonder h? Ze schreef een hete roman over een heteroman. Die leugenaars hangen het Bourgondische geloof aan [is leugenaar]. Ze kunnen zich beter niet in het bourgondische Sluis vertonen! Armoedzaaiers moeten vermontevioleparken [sjacheren] (naar: Montefiorepark, was armoedig slop in A'dam).
 

0686 Dictee zondag 19 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (48) √

Dictee - dictees [0686]

Ditjes en datjes (48)

A. Een dolle dries schreef je al met kleine letter, gelukkig geldt dat nu ook voor een kouwelijke dries.

B. Bij Heracles (Almelo) willen ze een aparte tribune voor vrouwen creëren: vrouwenvak, ladies' vak, ladies' box (vergelijk: ladies' day, ladies' night en skybox, Engels), wellicht ook een lady's-vak of een lady's-box ('Nederlands').

C. De Chiwwieten vormden een Kanaänitische volksgroep (Gen. 10:17), maar ze zijn uit VD verwijderd.

D. Je kunt volgens VD wel aan pilates doen, maar dat mag geen 'pilatesen' (?) meer heten.

E. De Zoutzee (Dode Zee) heet nog wel Schelfzee, maar geen Rietzee meer. 2020: zelfs geen rietzee meer.

G. Zippora (Sippora), dochter van de Midjanitische (*) priester Jetro (*), vrouw van Mozes (Ex. 2:21) staat (* ook) niet meer in VD.

H. Ook Mara = pleisterplaats van de Israëlieten in de woestijn, waar Mozes bitter in zoet water verandert (Ex. 15:23), vind je niet terug.

I. Hetzelfde geldt voor Wajikra = Hebreeuwse en Joodse (joodse) naam van het boek Leviticus.

J. Ook gesneuveld Azazel = woestijndemon naar wie de zondebok wordt gezonden (Lev. 16:8).

K. Bemidbar, Bamidbar is ook verdwenen: Hebreeuwse en Joodse (joodse) naam van het boek Numeri.

L. Ook Ruben = oudste van de twaalf zonen van aartsvader Jakob, bij Lea (Gen. 29:32).

M. Nebo was (in VD) een berg in Moab [wel: Moabieten, Moabitisch], waar Mozes, na het beloofde land te hebben gezien, sterft (Num. 33:47)

N. Geldt ook voor de berg Hor aan de grens van Edom, de plaats waar Aäron stierf (Num. 20:22).

O. Ook het dal Eskol, naam van het dal vanwaar verspieders die Mozes heeft uitgestuurd, een grote druiventros meebrengen (Num. 13:23) is verdwenen.

P. In VD vind je nog wel de enakskinderen, maar niet meer Enak en de Enakieten.

Q. Ramot is een plaats in Gilead, vrijplaats, gelegen op een strategisch punt ten noorden van de Jabbok - zie lemma Ammonieten (Deut. 4:43, 1 Kon. 22:3). Niet meer in VD.

R. Ook verdwenen de Hermon =  gebergte in het noorden van Palestina, uitloper van de Antilibanon (Deut. 3:9). Ik zou schrijven, net als Wikipedia: Anti-Libanon (niet in wdb.) is een bergketen op de grens van Libanon en Syrië.

S. Tyrus [2020: ja, lemma Carthago en Izebel] staat niet meer in VD, Sidon wel [2020: dat juist niet]. De steden werden in de Bijbel vaak samen genoemd.

T. Eli was een oude priester in het heiligdom van Silo (1 Sam. 1:3): Eli komt niet meer voor, net als Silo zelf = stad in Efraïm, waar in de dagen van Eli en Samuel de ark staat (Joz. 18:1). 
 

0685 Dictee zaterdag 18 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (47) √

Dictee - dictees [0685]
 

Ditjes en datjes (47)

A. Het stond raar: 'julianalinde' naast Wilhelminaboom, maar inmiddels heeft ook die eerste boom een hoofdletter! 2020: Julianalinde. 

B. In de oude VD was een montagnard lid van de Bergpartij in de Franse revolutionaire wetgevende vergaderingen. Die bergpartij is nu niet meer te vinden in VD. 

C. Ik zou 'defensiewoordvoerder' schrijven als die namens een politieke partij in de Tweede Kamer spreekt, maar 'Defensiewoordvoerder' als die namens het Ministerie van Defensie (MinDef) spreekt. 

D. Als niet het gebouw, maar de (unieke) instelling bedoeld wordt, schrijven we 'Ministerie' met een hoofdletter, zoals in GB, p. 115 middenop: BuZa = Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het gebouw is een ministerie.

E. Het zal wel een teleurstelling voor Job Cohen zijn, maar het tussentijds ingevoegde werkwoord 'cohenniseren' heeft VD 2015 niet gehaald. 

F. Het 'déjeuner dînatoire' schrijf je toch wel goed? 

G. In de papieren versie 2005 had VD kennelijk problemen met het V-vormige haakje boven bijv. letters in het Tsjechisch. Nu niet meer: let dus op woorden als 'haček' en 'četnik'. 

H. Er valt heel wat te corrigeren in de 800 oude dictees: coq au vin, tsarevna en cesarevna, tsarevitsj en cesarevitsj, etc. etc. 

I. Was het oorspronkelijk 'chared' = (ultra)orthodoxe jood, bv. een chassied, nu is dat charedi geworden, met meervoud: charedim. 2020: alleen VD.

J. Het werkwoord 'bekantelen' heb ik zelf verzonnen: van kantelen (tinnen) voorzien … 

K. Bij SUV schrijft GB 'sports utility vehicle' en VD 'sport utility vehicle'. 

L. Volgens mij schrijven we de 'Boekenbeurs van Antwerpen', maar een 'boekenbeurs in Antwerpen'. 

M. Misschien al eerder gemeld, maar we schrijven nu ook
zuur-base-evenwicht zonder tussen-n (GB, VD b.v. zuur-basetitraties - sub lemma).

N. Taaladvies liet me het volgende weten: de juiste samenstellingen zijn gymnasiumalfa-afdeling en atheneumbètaopleiding. In feite zijn dat onjuiste c.q. achterhaalde begrippen, maar het ging erom, dat er vooraan geen koppelteken komt. De woorden 'gymnasium' en 'bèta' moeten in dit geval kennelijk als Nederlands of vernederlandst opgevat worden: er komt geen koppelteken à la shish-kebabtent [shish kebab is 'geen Nederlands]. 

O. De byssinose is een longaandoening veroorzaakt door het inademen van stofdeeltjes afkomstig van katoen, vlas of hennep. In de vorige editie schreef VD nog 'bissinose'. 

P. De koningskaars werd ook wel aronsstaf genoemd door VD, maar dat mag nu niet meer. 

Q. Naast trypsine mag je de naam tryptase gebruiken, ook trypsase, maar dat vindt je alleen sub lemma '-ase'. 2020: kennelijk een typ(e)fout: tryptase OK, trypsase fout

R. 'Atro carbone notatus' (gezegd van een zwarte dag) staat niet meer in de nieuwe VD. 

S. 'Aux âmes bien nées' (bij hooggeboren zielen) komt niet meer voor in VD
 

0684 Dictee woensdag 15 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (46) √

Dictee - dictees [0684] 

Ditjes en datjes (46)

A. De Bijbelse Rubenieten vindt men niet meer terug in VD. 

B. Ruzieverlof wordt kennelijk niet meer verleend. 

C. Lemma's 'rozenhoedje' en 'tientje': VD meldt dat het nu (terecht) toch weer 'klein gloria' wordt. En ook 'drie Weesgegroeten' is niet correct (geen meervoud!). Dat wordt 'driemaal weesgegroetje'. 2020: x bidden = kleine letter, naam gebed = hoofdletter.

D. Het kwartjesblad is verdwenen, de blarenplant (aspidistra) is er nog. 

E. Ook het alternatief 'wilde christusogen' voor de avondkoekoeksbloem is gesneuveld. 

F. De stinknetel heeft het loodje gelegd, de namen ballote en bosandoorn zijn gebleven. 

G. Abraxas (Abrasax) was de gnostische naam voor de jaargod en demiurg (wereldschepper). Zijn naam, waarvan de getalwaarde 365 is, gold als toverwoord en komt daarom vaak op amuletten voor. Ook deze jaargod is niet meer … 

H. In mijn studententijd was ik lid van dispuut met Tibetaanse gewoonten. Daarom betreur ik het dat 'om mani padme hum' niet meer in VD voorkomt … 

I. De lidrus mocht je vroeger ook gewestelijk wel oneet noemen, maar dat mag dus niet meer. 2020: het woord 'oneetbaar' is er nog wel ...

J. In de nieuwe VD ook madagaskarstruisen (ook niet met een c). 

K. De watermunt mag je niet meer paardenpolei of paardenplei noemen! 

L. De schelp van Compostela en het penariepitje zul je niet meer vinden in VD. 

M. De uitdrukking 'point d'argent, point de suisse' staat niet meer in VD, 'geen geld, geen zwitsers' nog wel! 

N. Jammer dat ook 'the proof of the pudding is in the eating' = alleen in de praktische toepassing kan de kwaliteit van iets blijken (spreekwoord) verdwenen is. 2020: is gewoon aanwezig! Zoek bv. op *proof*.

O. De Heilig-Landstichting (bij Nijmegen) is niet meer (althans in VD). 

P. De NTU laat me weten [2015], dat er (uiteraard) een nieuwe TH (Technische Handleiding) komt. Men streeft ernaar deze tegelijk te publiceren met het nieuwe GB, maar kan dat niet garanderen … 

Q. Rad-, roos- en rondvenster mag je van VD geen catharinavenster meer noemen. 

R. Het duizendguldenkruid mag je geen aardgal meer noemen. 

S. De barendneef, Bargoens voor 75 cent, heeft ook de nieuwe VD 2015 niet gehaald. 

T. Met een waalredder werd (Bargoens) iemand van het havenpersoneel aangeduid. Nu niet meer in VD. 

U. VD, zou 'bouquinist' echt met een extra e aan het eind moeten? Ik denk het niet: zoeken naar -nist geeft in de oVD 182 treffers, zoeken op -niste maar 3: bouquiniste, feministe en heterofeministe; die laatste 2 zijn dan ook échte vrouwen. Verder binnen artikelen nog heel veel uitgangen op -niste, maar dat zijn allemaal vrouwelijke vormen van een -nist.

2020: bouquiniste - kennelijk nog geheel Frans. 

 
 

0683 Dictee maandag 13 juli 2015 (1): dictee Bestek √

Dictee - dictees [0683]

Bestek

1. Bij bestek denk ik aan lepels, messen en vorken.

 

2. We starten met '*lepel*'. Omdat eten een levensbehoefte is, levert dat veel treffers op, een selectie: apostellepels = stel van dertien lepels waarvan er twaalf een afbeelding van een apostel op de steel hebben, terwijl de dertiende een afbeelding van Christus draagt, geboortelepel = zilveren lepel met toepasselijke versiering die vroeger vaak aan een jonggeborene (resp. zijn moeder) ten geschenke werd gegeven, klepel (!), etc., lepelexcavateur (graafmachine), lepels-en-vorken (het herderstasje), ze zijn lepeltje-lepeltje: ze passen goed bij elkaar (o.a. in bed), lepeltje liggen: als twee lepeltjes tegen elkaar in bed liggen, lepelbal (lob of lobbal), hotel de Houten Lepel (gevangenis) en lepeltjesheide (cranberry, Amerikaanse veenbes).

 

3. Vervolgens zoeken naar '*mes*' geeft een nog royaler aanbod, we doen een greep: all the perfumes(!) of Arabia (een hyperbolische formule met de waarde ‘niets ter wereld’), argumentum e silentio (argument ontleend aan het stilzwijgen van de wet of overeenkomst over een bepaalde kwestie), armes parlantes (familiewapen waarvan de voorstelling zinspeelt op de familienaam, bv. een os voor Van Os), auri sacra fames (de vervloekte honger naar goud), bouts rimés (alleen mv. - verzen op opgegeven rijmen), chimes (mv. - tsjaajms - klokkenspel), des histoires (mv.) de femmes (vrouwenpraatjes), eau des carmes (geen mv. - karmelietenwater), hartritmestoornis(!), kermesschildluis, kermesse [mv. + s] d'été, land of war and crimes (land van oorlog en misdaden), les extrêmes se touchent (de uitersten raken elkaar), limes (Romeinse rijksgrens), Mesopotamië, mesozoïcum (de middelste era van het fanerozoïcum), messbediende, messtin (etensbakje van een soldaat te velde), ME'ster (vrouwelijk lid van de mobiele eenheid), mestster (een vrouw die mest), Mmes (mesdames, de dames), Nemesis (godin van de wraak), place aux dames (maak plaats voor de dames), pommes(!) frites, Sherlock Holmes (speurder), stanleymes, the medium is the message (het gaat niet om de inhoud van de boodschap, maar om hoe die overkomt) en verdikkemes (krachtterm).

 

4. We besluiten met '*vork*': boelmansvorke (driedelig tandzaad), neptunusvork (drietand als attribuut van Neptunus), pitchvork (tweetandig werktuig om een pitchmark (bij golf - deukje in de green) te herstellen), vorkanker (vorkvormig muuranker, geen kanker …) en een wiedvorkje is er niet voor de weed of wiet (marihuana - maar om te wieden).

5. Ten slotte: the proof of the pudding is in the eating: alleen in de praktische toepassing kan de kwaliteit van iets blijken (spreekwoord).

0682 Dictee vrijdag 10 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (45) √

Dictee - dictees [0682]

Ditjes en datjes (45)

A. De maam, de botervis is bij VD verdwenen.

B. Volgens ons moet 'oostzeehouting' met een kleine letter en moet 'marketingmix' aaneen, net als 'drukdoend(e)'. 2020: OK.

C. Melpomene, de dansmuze, heeft de revisie van 2015 niet overleefd.

D. Merk op dat GB voor md 'minidisk' schrijft, VD echter 'minidisc'.

E. Heden (07-07-2015) aan belangstellenden verzonden de gereviseerde oefendictees 101-200, zowel als verzamelbestand als los.

F. Ronde- en secondelang!

G. Een 'hooliganschare' krijgt geen tussen-s, vergelijk 'ruiterschaar'.

H. Het 'naakt naarsje' tref je niet meer aan in VD. Het was wijlen een sneeuwklokje.

I. VD schrijft 'Duizend-en-een-nacht', maar ook '1001 Nacht'. Verder kom je bij 'alibaba' ook tegen 'de sprookjes van 1001 nacht' (m.i. 'Nacht'). De Arabische nachtvertellingen (nu: kleine n) zijn 'de verhalen van 1001 nacht' (zo zou ik het schrijven, VD heeft (nog) 'Verhalen' en 'nacht'). 2020 dus: Duizend-en-een-nacht, 1001 nacht.

J. Het rare 'neuspullekje' is verdwenen: we doen het nu maar met 'neuspulkje'.

K. Je moet nu zeggen dat je in een DAF'je of in een T-Ford rijdt.

L. Het Hoge Noorden, maar het hoge Noorden van Azië.

M. Ik schrijf 'Geloftedag' met een hoofdletter. Lijkt me meer recht te hebben op een hoofdletter dan onze 'Moederdag'. Aanvulling: GB gaat het ook met een hoofdletter schrijven, en dan zal VD wel volgen! 2020: GB, VD Geloftedag = Verzoeningsdag.

N. Voor het znw. 'kokette' kun je alleen sub lemma 'koket' terecht. Opmerkelijk dat VD het zn. kokette verstopt bij het bnw. koket en geen eigen lemma geeft. Het Franse synoniem coquette (zn.) heeft in VD wel een eigen lemma gekregen. 2020: OK!

O. Het lemma 'palul' is gesneefd in 2015 (dus ook Jan Palul kennen we niet meer als voddenman).

P. Ook 'panikgras' is geheel verdwenen uit VD.

Q. De (babbelachtige) Paphlagoniërs uit Paphlagonia zul je niet meer aantreffen.

R. Ze is niet meer: Naatje (R.I.P.) pet, ze heet nu alleen nog naatje pet.

S. Voor 'jonge jonge' (allemachtig) moet je voortaan 'jongejonge' schrijven!

T. Aan powerpramming wordt kennelijk niet meer gedaan.

U. Nog een nieuwtje: vanaf oktober schrijft ook VD 'pentode' zonder h …

V. Let op, dat je voortaan voor kortgedingen BE (komende, nieuwe GB 2015, référés) naar de kortgedingrechter moet. Let op: NL kort gedingen! 2020: OK!

W. Gymnasium alfa (en bèta), de alfa-afdeling en de * gymnasium(-)bèta-afdeling (en hbs-b).

2020: hbs B, hbs-B-afdeling.

*  ? Nederlands, dan aaneen, niet NL of Eng., dan -.

 
 

0681 Dictee maandag 06 juli 2015 (4): dictee 844 (deel 3) √

Dictee - dictees [0681]

Oefendictee 844 (deel 3)

Dictee 844, alinea 7 t/m 10.

7. Zijn er in Tsjetsjenië veel tseetseevliegen? Bij tuberculose worden tuberkels gevormd. Hij komt van Tull en 't Waal. De turbe [grote menigte] bewonderde de türbe [torenvormige graftombe]. De internetcode tc is die van de Turks- en Caicoseilanden. Tutti quanti [al die personen] genoten van de tuttifrutti. Ik vind die tuyaus [tips] verdacht. Pas bij de Tweede Kruistocht boekten ze succes. Je moet geen chimères [sj] [hersenschimmen] najagen. In de nieuwe Van Dale zal een tigtal wijzigingen doorgevoerd worden. Ik geef 3 schrijfwijzen: 3 trapsraket, drietrapsraket en 3-traps raket. Er woedde een 10Bft-storm [Beaufort, cijfers, en schrijf de afkorting]. € 50 (50 euro) is geen geld: dat kun je met één vijftigeurobiljet (€50-biljet) betalen. Zou hij de taak aankunnen? Hou de WET, de West-Europese tijd [GMT = Greenwich Mean Time], maar aan.

8. Als ze daar de kachel aanhebben, moet je bij hen nog wel een jas aanhebben ook [Taaladvies: aan hebben]. Hoe klinken udu's (uit Nigeria)? Hij mag jou en de jouen niet uitjouwen. Hij is ermee opgehouden, uitgescheeën. Maak het niet wijder dan het is: je moet hierover niet verder uitweiden. De ullage [ruimte boven vloeibare lading] is bestemd voor expansie. Ultimate of freefight wordt aangeduid met MMA, mixed martial arts. Hij wenste haar naar het ultima Thule [fabelachtig land, afgelegen streek - soms: IJsland]. Wat is er over van de una sancta [de enige heilige (Kerk)]? Hier helpen geen halve maatregelen: nodig is een Umwertung aller Werte. De hei heet een plek voor ongecompliceerd geluk te zijn: une chaumière et son coeur. Het was een storm in een glas water: une tempête dans un verre d'eau. Een unus is eigenlijk een unus judex: alleensprekende rechter - t.o. een college.

9. Op het Unicef-gala werd een unicaat van een prehistorische vijl geveild. De unigenitus Dei filius is de eniggeboren Zoon van God. Unus post alterum [de een na de ander] legden ze het loodje. De uomo universale is de homo universalis. Rome is de urbs aeterna. Kemal Atatürk is de urheber van de Turkse republiek. Die Uruguayaan (Uruguees) heeft urticaria (netelroos). Met US wordt vaak Uncle Sam bedoeld. Wat usantieel is, is usance. Het usus loquendi is het spraakgebruik. Ut mos est [zoals de gewoonte is], gingen zij ter kerke. Zij is een uterus virgo [geschonden maagdenvlies, maar nooit zwanger]. Ik ben ut semper [u.s. - als altijd] uw dienaar. Wat mag ik van uwentwege verwachten? Uziel Gal ontwierp de uzi, een pistoolmitrailleur. Het was weer die fielt, u-weet-wel. Die tuinman werkt volgens het uurtje-factuurtje. Hij wil geen turkenbaan [vuil, vies werk, gastarbeiders].

10. Ik vraag je à bout portant, à brûle-pourpoint, om à bis ou à blanc [op de man af] dat karwei te met dat karwijzaad te klaren. De kantonrechters- of ABC-formule gaat uit van Aantal gewogen dienstjaren, Beloning, Correctiefactor [2006]. Een aarden pot is aardewerk. Het teken 'alfa' wijst terug naar de
Hebreeuws-F(o)enicische letter alef, die oorspronkelijk de vorm van een ossenkop had. Een calefactorium is een verwarmde ruimte in een klooster en acalefen zijn zeekwallen. De aneroïdebarometer werkt zonder kwik: het is een doosbarometer. Een zytholoog is een bierkenner. Z.W.t.Z. is zuidwest ten zuiden.
 

0680 Dictee maandag 06 juli 2015 (3): dictee 844 (deel 2) √

Dictee - dictees [0680]

Oefendictee 844 (deel 2)

Dictee 844, alinea 4 t/m 6.

4. Op Tisja Beav wordt een joodse vastendag ter herinnering van de verwoesting van de tempel gehouden. Kijk, daar doet hij weer een van zijn tours de passe-passe [goocheltrucs]. Tourner casaque is de huik naar de wind hangen. Huig- of amandelhockey [tongzoenen], doe je dat met de huig-r? Tous frais faits [na betaling van alle onkosten] werd hij vrijgelaten. Echtelieden moeten elkaar vrijlaten. Zijn trac [plankenkoorts] leverde hem veel tracasserieën [plagerij, gezeur] op. Op elke deur was een tract [pamflet] geplakt. Een traditional is een derby, zoals vroeger Feyenoord-Sparta. Een trainee [tree-nie] vind je op een stagiaireplaats, een trainee [trèh-nee - rij lampjes] in een theater. Een trait-d'union is een koppelteken, een trade-union een Engelse vakvereniging. Een verzameling gelijkmiddelpuntige (concentrische) cirkels heeft de stralen (radii of radiussen, enk. radius) als trajectoriën [snijden elk exemplaar - in dit geval - loodrecht].

5. Hij heeft dat buitenraam in arren moede maar getralied. De traminer komt uit Zuid-Tirol, de gewürztraminer uit de Elzas. Een Tyrolienne is een Tiroolse. De trampkapitein [schip wilde vaart] kon de vamp [èh/ah] niet weerstaan. De soldaten moesten de trancheeën [loopgraaf] in. De Griekse lening werd in tranches terugbetaald. Als in trance liet hij de trance [type housemuziek] over zich heen komen. Ze lieten het maar over zich heen komen. De omstanders moesten een goed heenkomen zoeken. Dit is een transitoire [oo] bepaling. Hij komt uit Transsylvanië. De transoceanische telegraafkabels zijn kwetsbaar. Zo'n DAF'je had een traploze aandrijving. Een ervaren trapper [vallenzetter] zette nog net geen boobytraps.

6. Die trashy [waardeloos] trash [rotzooi] kon zo op de schroothoop. De travo [travestiet] repareerde de trafo [transformator]. Een travellercheque [GB, VD ook: + s] is niet veilig. Ze was een trees [ook: treze, vrouw, meisje] van een canadel [meisje, 1945, met Canadese soldaten]. Wat zegt de Trekhondenwet over trekkebenende trekhonden? Niets. Bij gymnastiek staat er voor de kast een tremplin [springplank]. De keizer kon een treuga Dei, een godsvrede, instellen. Wat doet een treuhänder [bewind voeren, bewindvoerder zijn]? Tria juncta in uno: geloof, hoop en liefde? Trichinose is de trichinenziekte. Gisteren was het zondag trinitatis [eer­ste zon­dag na Pink­ste­ren = Drievuldigheidszondag]. Een trojan is een Trojan horse. Bij troqueren [ruilhandel] is geen geld nodig. Ik hou van je, trotz alledem [ondanks alles]. Het juweel woog 3 troyounce (afkorting oz = ounce). Een truïsme is een waarheid als een koe. Een truqueur en een truqueuse kunnen goed trukeren. Jullie krijgen morgen alleen maar caesarsalade.
 

0679 Dictee maandag 06 juli 2015 (2): dictee 844 (deel 1) √

Dictee - dictees [0679]

Oefendictee 844 (deel 1)

Dictee 844, alinea 1 t/m 3.

1. Het thulium [Tm] is element 69. Een thumbdrive is een flashgeheugen. Thymussen zijn zwezeriken. Een tic douloureux betreft zenuwpijn in het aangezicht, een tic convulsif kan door het syndroom van Gilles de la Tourette, het gillesdelatourettesyndroom, het tourettesyndroom (ook: tourette, gillesdelatourette), veroorzaakt worden. Een tige verlengt een pijpenkop [één geheel]. Boeren en burgers vormen de derde stand, de Tiers-Etat. Morgen is ook nog tijds genoeg. Ik heb tijdenlang over de tijdeloze eeuwigheid nagedacht. Hij toog naar de toog. We moeten tijlijk [vroeg] opstaan. Tike [tie-kèh] is zekere versneden opium. De tijmereprijs is geen lauwerkrans. Hij voelde zich tiptop na de tipsy cake. De tisanethee smaakte goed. Tisja Beav is de joodse vastendag ter herinnering aan de verwoesting van de tempel.

2. Geef eens een voorbeeld van zo'n timocratie. Een Tj-biljet is in Nederland een teruggavenbiljet jongeren. De T-kaart is een radkaart, een middeleeuws type van wereldkaart. Een tobogan is een slee. De toe [het toetje] komt straks. De toean bezat een toekan. Jullie zullen wel toe zijn aan een break. Avondkleding is toilette de soirée. Tommy Atkins, prototype van de Britse soldaat, de tommy, heeft Nederland mede bevrijd. De Rabobank is too big to fail, een verkiezingsuitslag is soms too close to call. Dat bericht is too good to be true. In toppaazen [paaz ...] zie je weinig topaas. De tootsie struikelde over haar stiletto's [stilettohak]. Hij is typebeheerder [verkorting lettertype] bij de drukkerij. Voorbeelden van extensies zijn txt, rtf, doc, docx en andere [e.a.]. Een khimar [hoofddoek, bedekt ook boezem] bedekt minder dan een gimar [lang gewaad].

3. Goethe was de olympiër van Weimar. Ik vind jou toppiejoppie. Is zo'n torsadenlas moeilijk te maken? Dat is nog tot daaraan toe ook: totdaaraantoe, fout: tot daar aan toe. Tot zover kan ik het volgen. Het weerzien was touchant [roerend]. Zij is een touchy [prikkelbaar]
kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me]. Bij overdaad denk je weleens 'toujours perdrix' [zelfs het bes­te gaat ver­ve­len als je er te veel van krijgt]. Hij mag zich nu derdeklashavist (3e klashavist) noemen. Bij 'distantie' hoort het werkwoord 'distantiëren'. Ik dacht bij 'kathaar' aan 'heiden', maar het heeft meer connecties met 'ketter', iemand met afwijkende geloofsopvattingen. Die dooie pier [sloom, saai] van een doodaas [= dooie pier] was te beroerd om even naar de dodaars [watervogel] te kijken. Een breitaak is geen vaartuig. De Goereese ontmoette de Qatarese in onze overzeese gebiedsdelen. Bij Toutatis [op zich een krachtterm] mochten we op de touter [schommel].
 

0678 Dictee maandag 06 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (44) √

Dictee - dictees [0678]

Ditjes en datjes (44)

A. Verdwenen uit VD: keule (bonenkruid), witte kiek (knoflookkruid), klaspis (gemene boerenkers), klitsklezoor (metselsteen met halve breedte en volle lengte, wel nog aanwezig: klisklezoor), klinge (kleefkruid), centifolie (honderdbladige roos, koolroos, provincieroos), koorlucida (gebrandschilderde koorvensters), kousen-en-schoentjes (rolklaver) en blauwe kraaltjes (druifhyacint) - wel sub lemma aanwezig, niet als lemma.

 

B. Opgelet: ryaknoopwerk, sudanknoopwerk en smyrnaknoopwerk moet met een kleine letter!
 

C. De moerasaloë (krabbenscheer) is uit VD 2015 verbannen, net als het monalisa-effect.
 

D. Aanpassing: (VD) het meervoud van decemvir is naast decemviri niet meer decemviren, 

maar decemvirs.
 

E. Was voorheen bij VD iemand uit Piemonte een Piëmontees, thans is dat de (gewone) Piemontees (net als de taal). Nergens in VD een trema meer!

NB GB in Piëmontees + varianten wel een trema.
 

F. Was lamsoor voorheen ook nog de brave hendrik, thans is die betekenis verdwenen.

2020: elk met aparte betekenis dus!
 

G. Had mesostichon als onjuist meervoud mesostichonta, nu worden de juiste meervoudsvormen mesostichons en mesosticha vermeld!
 

H. Bij koningin staat: koningin van de Maas en bij Maas: Koningin van de Maas. Hopelijk gaat VD daar ook iets aan doen! Betekenis: Rotterdam.
 

I. Kunt u 'coulombtje' [koe-loh:(n)] goed schrijven?

 

0677 Dictee zondag 05 juli 2015 (1): dictee Groot Alkmaars Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0677]

Groot Alkmaars Dictee 2015 (auteur: Jitze Nijdam i.m.)

Lang leve(n) de dicteetijgers

1. De in Artis sjokkende, werk(e)loze diskjockey deed zich tegoed aan zijn dinertje uit de biobak zo-even: artisjokken, bruinebonensoep en kruimels van de apenbroodboom.

2. Vroeger was het wel anders: bij het uitdelen van de kippenragout in de Jacob Cabeliau Kazerne, een cadettenschool in Alkmaar, was hij altijd haantje-de-voorste, nu was een afgekloven drumstick al te veel gevraagd.

3. Bij de kapucijnapen sloeg hij rechts af en achter de verblijven van de blindengeleidehonden en de mierenneukers vlijde hij zich in het struweel.

4. Boven zijn hoofd cirkelde een jan-van-gent en in de kakofonie vanjewelste [GB ook wel: van jewelste, van je welste] kreeg hij een déjà vu: in zijn houtje-touwtjejas zat hij in een cafeetje op het Ritsevoort waar poesjenellen met extravagante decolletés trachtten de chachacha te dansen op muziek van Kees en zijn Sunshine Blues Band (sunshinebluesband).

5. De meester zelf ging met een verveelde blik in de ogen met zijn drumstokken tekeer, hij apprecieerde rhythm-and-blues en per se geen mallotige malandoachtige muzak.

6. Vlak bij de bekkens stond Jan uit Gent, een lijpe duivelstoejager die zich verslikte in Tripel Hop waardoor het gerstenat niet in de kwispedoor terechtkwam, maar in de push-upbeha van een dansende nel?, zodat het leek of er een PIP-implantaat [merknaam] ontploft was.

7. Ze keek of ze het in Keulen hoorde donderen – bij een IQ-test was haar score buskruitnegatief – bette haar boezem met eau de cologne en krijste: "Ammenooitniet!"

8. Onze deejay in Artis herinnerde zich dat akkefietje [ook: v], schrok zich wéér het apelazarus en ging de nacht doorbrengen in het hok van de schijtlijsters.

9. U raadt het al: dit dictee is een hommage aan Kees Wortel, dé initiator van de Alkmaarse cafédictees; Kees' werk zit erop, hij is een man in bonis.