vrijdag 19 augustus 2016

0949 Dictee vrijdag 19 aug 2016 (1): dictee Breskens 2009

Dictee - dictees [949]

Ter herhaling nog maar eens Breskens II [8 juni 2009].


Ik heb niet nagegaan of het al eerder geplaatst is.
Overgegaan van de rekkelijken naar de preciezen zou ik A.D. 2016 andere keuzes gemaakt hebben ...

(De cursieve woorden moesten door de liefhebbers, de onderstreepte door de specialisten worden ingevuld.)

1. Yelt u uw yells maar: het 'yo' van de rapper-hiphopper, het Amerikaans-Engelse 'wow' of het oer-Hollandse 'wauw', het 'wham' uit de Engelse comics, het 'tsjakka' van sommige mediagoeroes en  stand-upcomedians – zij vertolken stand-upcomedy's, het ', poppelepee' of het 'plopperdeplopperdeplop' uit de kaboutertaal en het 'amai' uit de Belgisch-Nederlandse spreektaal.

2. Hier zijn een paar oefenzinnen. Voor de computeraars onder u – de whizzkids en wiseguys: gamen met een Wii is wiiën en als je dat te veel doet, krijg je wiiitis! Hebt u zelf al eens gegamed? Moeilijk? Kom nou, u bent dicteenerd, maar toch geen digibeet? U hebt geen eigen williewortelbedrijf, genoemd naar Willie Wortel uit de Donald Duck, het blad met de weldadigheden zonder gewelddadigheden?

3. Voor alle duidelijkheid: in de eerste alinea ging het niet over de Wouwse Plantage tussen Bergen op Zoom en Roosendaal. Jawel, die plaatsen liggen in de provincie Noord-Brabant, maar de bloemrijke plaats Rozendaal van de u-weet-wel, nou ja, ik zeg het toch maar: de bedriegertjes, ligt in Gelderland. Hoezo, bevoordelen van kaaskoppen? Die weten toch ook niet hoe je Knokke-Heist, Houffalize,
Sint-Job-in-'t-Goor
en Irchonwelz schrijft. Een Vlaming staat sneller voor Paal [paal] dan een Fries. Zijn er nog flandriens, fanatieke pedaleurs, op een vélocipède uit Wallonië gekomen? Trouwens, een deel van België is ook nog Duitstalig. Aan de oosterburen danken we woorden en uitdrukkingen als Doktor Eisenbart, de kneippkuur, het Volapük, het KZ-syndroom en het Schwyzerdütsch, naast zum Kotzen, zum Tode betrübt, een himmelhoch jauchzende euforie en ten slotte de zogenaamde 'himmlische Länge' van de negende symfonie van Schubert, zo genoemd door Schumann.

4. U aller doel, of u nu een bereisde roel bent, een douairière of een Japanse japanoloog, was het om als chique dicteechic, tevens gideonsbende, voor een door de Nederlandse ladyspeaker Hanneke Leentfaar-van der Brug D.V., Deo volente, als God het wil, in dit godshuis voorgelezen snertdicteetje naar Breskens, een godvergeten, door God vergeten, oord – ja, op zijn Engels: the middle of nowhere, Nergenshuizen, dat denkt u wellicht – te komen om dit armageddon te ondergaan? Was u door jehova's, Jehova's getuigen, op dat spoor gezet via het Bijbelse woord? Wat, uw bijbeltje vergeten? U bent toch niet arbeidsschuw, want het wordt je niet gemakkelijk gemaakt: dat word je nog wel gewaar. En het is hier mudjevol en je zit hutjemutje op elkaar, postzegeltechnisch: tête-bêche. Hebt u uw fetisje, blocnoteje met bladzijdenummering en USB-stick bij de hand? De apocalyps komt tenslotte pas aan het eind.

5. De voorleesster heeft vandaag geen bootees aan. Ze heeft in Leiden (Lugdunum Batavorum) theologie gestudeerd, maar lijdt niet aan rabies theologorum. Ze behoorde een blauwe maandag tot de èles en was dus lid van de vroegere VVSL. In die universiteitsstad met eigen ub heb je straten als het aloude Galgewater en het antieke Hazepad. Studjes konden op de uni (unief) vlotjes hun kandjes halen. In het studentencorps kom je alleen binnen met eclatante
curriculum-vitaegegevens. Leentfaars zoon en dochter hebben op het Marnix Gymnasium in Rotjeknor op school gezeten.

6. Eegaatje Rein is van huis uit mathematicus. Hij weet (bijna) alles af van variëteiten, axioma's, trisecanten, sinusoïdes, helixen, rico's, quaternionen, de niet-euclidische meetkunde, n'demachtswortels, lemniscaten, katheten, kardinaalgetallen, googols, fluxierekening, flexiecirkels, di- en triëders en correlatiecoëfficiënten, kortom: hij is een knappekoppenfiguur. Voor zijn pensionering is hij ook nog wethouder (schepen) in het college van B en W van Sluis geweest. Hij tekende onder andere voor de nieuwbouw van het Zwin College en de Rabozaal in het Ledeltheater te Oostburg, naast het nieuwe houtenjassenpark in Breskens. Momenteel vindt je familie hem bij het boeiende bejaardenwerk in Breskens en verkoopt hij lootjes voor de wereldberoemde, kapitale Visserijfeesten in Breskens. De laatste loodjes wegen daarbij het zwaarst.

7. Door een historische naamgevingsvergissing bevind je je thans in de gemeente Sluis en niet in de gemeente Breskens, een wereldstad, weliswaar niet met skyscrapers en een eiffeltoren – we waren pas nog op vakantie in de Eifel, maar je komt er wel BN'ers en BV's tegen. Napoleon was hier en naar verluidt is ook de tsarevitsj – verkleinwoord tsarevitsje, ook wel cesarevitsj genoemd, er geweest. We produceren napoleonsnoepjes en hebben de kennis om de soliedste shampooflesjes als product te maken. Er wordt wat afgerock-'n-rold tijdens de avonturen van de blasé betwetertjes in de avonduren. Tijdens het ritme van de rhythm-and-blues heerst vaak een niet mis te verstane babylonische spraakverwarring, terwijl de ouders thuis lcd-tv kijken.

8. Als je Breskens in rijdt (inrijdt), zie je de facelift sinds de jaren zeventig, naast de resten van de Atlantikwall. De gribus is weg en alles ziet er pico bello uit. De shovel met zijn sjofele bestuurder heeft goed werk geleverd. Oh la la (olala), dat wist u niet: er zijn wel grand cafés, maar op het Spuiplein ontbreekt nog een grand-cafégelegenheid. Op 23 januari anno Domini 2010 wordt het plein officieel met veel
hocus-pocusgedoe geopend. Het krijgt van alles, behalve een onvoldoende beoordeling. Men denkt aan sirenegeloei met veel decibellen, feitelijk een teveel aan dB's. Een der uitbaters is bevreesd voor vliegende schotels, je moet er ook niet aan denken: ufo's op het Spuiplein … Wanneer zal VV Breskens tegen FC Maldegem spelen in UEFA's supercompetitie? Wanneer zult u op het plaatselijke formule 1-circuit onze pits- en hoezenpoezen aantreffen? Wat zal een kerkelijkegezindteonderzoek opleveren? Dat schijnt zelfs per gezin te verschillen. Het drukbezochte Breskens wordt druk bezocht. Sommige straatartiesten hebben weleens last van bühnekoorts. Onze hotels bieden half- en volpension aan. De ondernemers zijn kien, hebben koppiekoppie en zouden liefst een coup plegen. Zij zullen de bloemetjes buitenzetten en in arren moede iemand eruit gooien als die zich niet gedraagt. Ze staan niet voor Jan Joker.

9. U zult gezien hebben dat alhier de eschscholtzia en de kolibrie met uitroeiing bedreigd worden. De engelse groetenis en de veldtjakker staan gewestelijk bekend als respectievelijk het Ave Maria en de kramsvogel. Met dat feit willen sommige kwaadsprekers ons discrediteren, in diskrediet brengen. Maar onze gua's, onze gelduitgifteautomaten, werken op volle toeren. Ze zijn plaatselijk een nummereenhit (nummer 1-hit) voor mensen die gaan barbecueën. En die gaan echt niet failliet of bankroet, ze ondergaan geen deconfiture. En denk nog even terug aan de uni (unief): ook daar is verre van sprake van een faillite of banqueroute de la science. Onze dorpsgek, een echte hetero, en zijn fiancee zaten op een skai bekleding vis-à-vis, recht tegenover, elkaar. Zijn ex-eega was allang ervandoor met een ander. Na wat ups-and-downs (ups en downs) en de nodige thalassotherapie gaat het haar inmiddels goed. Haar dochter zit opgescheept met een taakstraf op locatie van het Halt-bureau, de lokale afdeling van Het Alternatief. Zij verkaste vorige week en vergastte haar genodigden op crème fraîche, geserveerd in crêpepapieren bakjes, zodat de mee-eters niet hoefden te creperen van de honger.

10. Zo, dat was dan ons essaytje, ons dictee-exposeetje. U was de crème de la crème van de dicteewereld, een supervetcool gezelschap. Dat dit geschreven brouwsel u nog maar lang moge heugen. Hadt ge de tekst nu maar van tevoren gekend, ja dan … Als u terugrijdt naar huis en de hel- en felgele zon staat aan de strakblauwe hemel en u ziet in uw reflexcamera de reflectie ervan in het diepgroene water, laat uw gedachtestroom dan nog maar eens de vrije loop. Als u dan allemaal weer meedoet, zitten we hier volgend jaar weer. Mochten er trouwens ex aequo's zijn, dan volgt een shoot-out met een vijf- tot tiental woorden of uitdrukkingen. Bij de liefhebbers moet u dan denken aan woorden als kick-and-rush, hotsknotsbegoniavoetbal en Boerenkoolstronkeradeel en bij de specialisten aan de cornucopia (cornu copiae, hoorn des overvloeds), de objets trouvés, het
zzp'er-in-rusteverhaal en de dolly's (karretje met camera) op het stationsperronnetje.

11. Dit dictee krijgt een vind-ik-leuk, een like.
 
 


donderdag 11 augustus 2016

0948 Dictee donderdag 11 aug 2016 (1): dictee Column De Visserij √

Dictee - dictees [0948]

De visserij

1. Wat zou Van Dale zoal over de visserij (nee: een rij vissers is geen visserrij, maar een vissersrij) te melden hebben? Eerst maar eens zoeken met visserij*: bij visserij zelf de grote, kleine en verre visserij; verder: visserijband (radioverkeer met frequenties boven 1605 kHz, ook: visserijgolf), visserijbericht (radio, voor vissers op zee), visserijbioloog, visserijconsulent, visserijkantoor, visserijonderzoek, visserijpolitie, visserijreglement, visserijschap (bedrijfschap voor de visserij), visserijtentoonstelling en visserijzone (zeezone waarbuiten niet gevist mag worden). Voor de vissersplaats Breskens moeten we daar natuurlijk nog het Visserijfeest (of: de Visserijfeesten) aan toevoegen!

2. Er zijn ook veel woorden die op visserij eindigen: *visserij geeft o.a. (daarop wordt gevist): ansjovisvisserij, garnalenvisserij, kabeljauwvisserij, kreeftenvisserij, makreelvisserij, mosselvisserij, oestervisserij, sardinevisserij (sardine heeft als meervoud alleen sardines, sardien alleen sardienen, dus sardienenvisserij zou ook kunnen), spieringvisserij, sponsvisserij, sponzenvisserij, steurvisserij, tarbotvisserij, tonijnvisserij, tripangvisserij (stekelhuidig dier van de klasse van de zeekomkommers, lekkernij voor Chinezen en Japanners), zalmvisserij en zoutharingvisserij (ook wel grootvisserij, zo heet het kennelijk, ik zou zelf zouteharingvisserij zeggen ...). Ik noem ook nog de barnsteen-, parel- en schatvisserij. Je kunt ook vermelden, waar gevist wordt: diepzeevisserij, Kanaalvisserij, kustvisserij, Noordzeevisserij, riviervisserij, strandvisserij, wadvisserij, zeevisserij, zoetwatervisserij, Zuiderzeevisserij; of waarmee gevist wordt: beugvisserij (beug of hoekwant: vistuig bestaande uit een lijn van ruim 70 m, etc.), boomkorvisserij (kornet, kor, korre of schrobnet), hoekvisserij (hoek = haak aan een hengel enz., waaraan de visser het aas bevestigt), kubvisserij (kub of kubbe: visfuik), kuilvisserij (zakvormig visnet dat uitgezet of (gewoonlijk) voortgesleept wordt), reepvisserij (reep: lang koord met zijstukjes, waaraan de haken zitten), speervisserij (dat is al heel oud!), steekvisserij (steek = palenstaketsel waardoor zalmen, steuren enz. gestuit en in de fuiken gedrongen worden), trawlnetvisserij (sleepnet, ook: treilnet), weervisserij (weer = V‑vormige versperring in een water, uitlopende in een fuik, om vis te vangen) en zegenvisserij (met sleepnet, ook: ankernet). Zoeken op *visserij* levert weinig extra's op.

3. Ten slotte kijken we nog even naar visserij 'binnen artikelen': capopen (pen voor een dobber, gemaakt van de schacht van een pauwenveer), gronten- of gruntenzak (voor diepe gaten of kuilen), hoogaars (klein zeilvaartuig), kotter, krabschuit (voor de krabvangst), LNV = (als organisatie, niet het gebouw, dat is ministerie) Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, otterboards [bor­den of
deu­ren die een schrob­net open­hou­den
]
en ottertrawl (zoek maar op! = genoemd schrobnet), sardijn = verse sprot (gerookt: 'gewoon' sprot) en vroonvisserij (waarbij een deel van de vangst aan de vroonheer (vroon = viswater dat aan de landsheer behoorde, ook: vroonland) moest worden afgestaan; nee, niet: [Breskens, 2020 niet meer!] Vroon B.V.! – in gewone taal overigens bv).






woensdag 10 augustus 2016

0947 Dictee woensdag 11 aug 2016 (1): dictee Column Vragen, vragen, vragen √

Dictee - dictees [0947] 

Vragen, vragen, vragen

1. Komt *iseren voor? Ja: als trefwoord 522 maal [situatie 2016!], o.a. vaarwateriseren ... En *yseren? Ja: analyseren, dialyseren, elektrolyseren, hydrolyseren, katalyseren, metanalyseren en paralyseren (het basiswoord heeft steeds al een y). En *izeren? Nee, net zoals *yzeren.

2. Zijn er woorden op *cendant? Ja: ascendant en descendant. En *cendent? Ja, bnw. transcendent en descendent (dat vind je niet met *cendent, alleen het mv. is trefwoord, dus wel met *cendent*). Met *cendant* verder niets, met *cendent* ook nog: ascendenten, ascendentenverdeling, ascendentie, condescendentie (neerbuigendheid), descendentie, descendentieleer, transcendent, transcendentaal (jenseitig, tgov. diesseitig), transcendentie, transcendentalisme en transcendentiegeloof.

3. Hoeveel woorden *itis staan er in Van Dale? Antwoord: 158 [situatie 2016!]. Veel betreffen ziektes (ontstekingen), zoals cholecystitis (galblaasontsteking), cystitis (blaasontsteking), wiiitis (gevolg van gamen met een Wii), thyreoïditis (schildklier), synovitis (gewrichtsvlies), spondylomyelitis (wervels en ruggenmerg), refluxesofagitis (slokdarm), pyleflebitis (poortader) en fasciitis (bindweefsel). Een paar leuke andere (vaak vermeende 'ziektes') zijn: aanstelleritis (aanstellerij), bibberitis (hevig moeten trillen), fitis (vogelsoort), omatitis (regelzucht oma's), reglementitis (regelzucht, ook: regulitis), scandalitis (belangstelling voor schandalen), slachtofferitis (slachtoffer zijn), spionitis (angst voor spionnen) en vergaderitis (alsmaar willen vergaderen).

4. En hoe zit het met *itus? Dat zijn er minder: 46 [situatie 2016!]. Veel met spiritus, etc., maar ook coïtus en coitus illicitus (coitus damnatus, bloedschande), decubitus (doorliggen), diabetes mellitus (suikerziekte), introïtus, praecepto monitus = gewaarschuwd door een goede raad, praemonitus, praemunitus = een gewaarschuwd man telt voor twee (vgl. Engels forewarned, forearmed), primogenitus = eerstgeborene, radicitus = tot de wortel, geheel en al, radicaal, ritus met meervoud ritussen (en rite met meervoud riten of rites), testis auritis = oorgetuige (van horen zeggen ...), tinnitus (oorsuizen) en Titus (brief van Paulus, Bijbelboek).

5. Komt *ibis voor? Slechts 3 maal [situatie 2016!]: ibis (vogel) en kaalkopibis = kuifibis. Bij de voorbeeldzinnen: heilige ibis (= nijlreiger) en rode ibis (flamingo: Eudocimus ruber). Binnen artikelen, sub lemma, vallen nog te melden: alibi (wegens mv. alibi's ! VD kijkt niet naar spaties, apostroffen, accenten, etc.), evenzo: habibi's (schatjes), de koereiger (Bubulcus ibis), de schimmelkopooievaar of Amerikaanse nimmerzat (Mycteria americana) en de tantalus, de Afrikaanse nimmerzat (Ibis ibis).

6. Denkend aan gribus (rotzooi) willen we dan natuurlijk ook *ibus weten. De oogst is 46 stuks groot [situatie 2016!], waaronder (een selectie): arrectis auribus (met gespitste oren), ceteris paribus ([s], als het overige gelijk is – c.p. – met name in de economie), conjunctis viribus = met vereende krachten, gibus (klaphoed), in baribus (schertsend: contant), in (puris, puribus) naturalibus = naakt, omnibus (verzamelboek, vervoermiddel), propria quae maribus = (mv.) dingen die echtelieden passen, pro viribus = naar vermogen, salvis exceptionibus = behoudens uitzonderingen, semper, ubique et ab omnibus = altijd, overal en door allen (toegepast op de geloofsstellingen van de rooms-katholieke kerk), ski-, strooi-, mini- en taxibus, totis viribus = met alle kracht, uit alle macht en ten slotte tribus = wijk, kiesdistrict in Rome.

7. Op *icis vond ik bij de trefwoorden [in 2016!] alleen: in politicis, in de politiek, in politieke kwesties en sumptibus publicis = op overheidskosten.

8. Op *icus scoorde VD [in 2016!] maar liefst 625 treffers, waarbij: de homo economicus, de rector magnificus, de ijshockeyhistoricus en de testis classicus = de volkomen betrouwbare getuige.
 
 


maandag 8 augustus 2016

0946 Dictee maandag 08 aug 2016 (1): dictee Deventer Dictee 2016 √

Dictee - dictees [0946]

Deventer Dictee 2016

De 49 onderstreepte woorden (of woordgroepen) moesten worden opgeschreven op het blanco papier (geen invuldictee dus).

Zompig gras als gedroomde eindbestemming (auteur: Özcan – Eus – Akyol)

1. Terwijl de rozenvingerige dageraad haar purperen licht over verpauperde daken van Betondorp liet schijnen, zat ik in de mudvolle tram richting begraafplaats De Nieuwe Ooster, waar de xantippe, de rücksichtslose harpij van het reclasseringsbureau, me eerder die week naartoe had genavigeerd, omwille van een geëclipseerde taakstraf, een faux pas uit het verleden, die plotseling, na een decennium, uit de paperassen tevoorschijn was gekomen.

2. Het rapaille met wie ik mij op het wijdvermaarde kerkhof moest encanailleren, gaf mij algauw een gerieflijk gevoel, omdat we allemaal, gewapend met schoffels en zeisen, min of meer lotgenoten van elkaar waren, ondanks de gemêleerde achtergrond van iedereen, die deze morgen was gebrandmerkt als falderappes.

3. Zo was er een Surinaamse creool, een malafide factotum, die Merrill heette, net als de kapitein in de beroemde Amerikaanse televisieserie The Love Boat – zijn ouders waren hardnekkig fan.

4. Ik zag een excavateur ploegen in een stuk grond van amper een vierkante meter, waar reeds een hausse aan grafzerken viel te ontwaren. Een andere gannef, van Tsjetsjeense afkomst, wilde subiet poolshoogte nemen, en wierp zijn instrumentarium op het zompige gras.

5. Eenmaal op couleur locale, die ik voor dit ravissante verhaal heb gecreëerd, ontstond een geëxalteerde stemming, want het stond er echt: Hermanus Cornelis Cruijff [vader van]. 

6. Een grafdelver, type bon vivant, rolde nonchalant een sjekkie en bevestigde ons vermoeden: dit was de laatste rustplaats van de man die El Salvador [De Verlosser, bijnaam Johan] had verwekt, met coöperatie van diens vrouw.

7. De grafstenen, versierd met Ajaxprullaria – of is dat een pleonasme? – waren duidelijk zo dicht mogelijk bij die van vader Cruijff gepositioneerd. De dode zeloten uit Mokum hadden de ijdele hoop dat Johan Cruijff op dezelfde plek ten grave gedragen zou worden. Ze wilden allemaal in zijn buurt vijf vadem onder de grond rusten. Een jaar later, toen ik gelukkig weer in Deventer woonde, moest ik aan dit tafereel denken.

8. Johan Cruijff werd in besloten kring gecremeerd in zijn woonplaats Barcelona.
 


zaterdag 6 augustus 2016

0945 Dictee zaterdag 06 aug 2016 (1): dictee Column De coup √

Dictee - dictees [0945]  

De coup  

1. Nee, ik bedoel niet: een coupé zoals een stiltecoupé in de trein; ook geen coupe zoals de kleermakersterm – snit of vorm –, champagneschaaltje (champagnecoupe) of schaaltje voor ijsconsumptie (ijscoupe). En ook niet de coupe-file (voorrangskaart) en de coupe soleil (kapsel met plukjes geblondeerd haar). Er zijn heel veel woorden met *coup* zoals decouperen met een decoupeerzaag = zaagmachine waarin een smal, langwerpig zaagblad, dat aan één kant vastzit, op en neer be­weegt. Ik ga ook voorbij aan de begrippen coup de force (gewelddaad), coup de foudre (plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid), coup de fouet (zweepslag), coup de grâce (genadeslag), coup de main (overrompeling, verrassing – wel dubbel-s!), coup de maître (meesterstuk), coup de pédale (pedaaltred), coup d'essai (proefstuk), coup d'état (staatsgreep), coup de théâtre (onvoorziene wending die aan een zaak gegeven wordt, ommekeer) en coup d'oeil (vluchtige blik, oogopslag).  

2. Ik wil het hebben over een 'gewone' coup, een staatsgreep (die pleeg je). Zoals hiervoor al bleek, in feite een verkorting van 'coup d'état'. In Turkije is een coup verijdeld. In het NOS Journaal (zo schrijf je dat, eigennaam, en niet zoals Van Dale: wel een NOS-journaal) hoorde ik de nieuwslezer zeggen 'koe' en de Turkijecorrespondent 'koep'. Ik was er heilig van overtuigd, dat alleen het laatste juist was. De waarheid is kennelijk anders: van VD mag het allebei! Daarmee ontstaat dan wel een probleem: wie 'koe' zegt, moet als verkleinwoord 'couptje' ('koetje') schrijven, wie 'koep' zegt moet coupje ('koepje') schrijven. Het Groene Boekje heeft coupje (dat gaat dus uit van de uitspraak 'koep' en niet van 'koe'). Van Dale heeft het verkleinwoord niet. Bij dictees is het dus het veiligst om de GB-vorm 'coupje' op te schrijven, wat er ook voorgelezen wordt!  

3. Er zijn meer van die gevallen. Een leuk voorbeeld is 'compromis'. Dat mag je van Van Dale op het eind uitspreken als 'mihs' of als 'mie'. Bij de eerste uitspraak hoort de schijfwijze 'compromisje', bij de tweede 'compromistje'. Ook hier is weer vervelend dat Van Dale de beide verkleinwoorden niet heeft. Het Groene Boekje heeft echter beide vormen, zowel compromisje [ih] als compromistje [ie]. Hier is er geen probleem bij een dictee: goed opletten hoe het woord uitgesproken wordt en het naargelang daarvan opschrijven.  

4. Er is ook nog de categorie blessure: daar mogen blessuurtje en blessuretje allebei. In dat laatste geval moet de 'uh' na de 'r' wel duidelijk uitgesproken worden! Overigens heeft GB alleen 'blessuretje', VD heeft geen verkleinwoord. Uitsmijters: crapaudje (geen t), heg, hegje, hegge, heggetje, jongen, jongetje, eau de toiletteje (altijd zó, omdat het (nog) Frans is), camping, campinkje, big, biggetje, cd'tje, café en cafeetje. 

 
 


maandag 1 augustus 2016

0944 Dictee maandag 01 aug 2016 (1): dictee Oefendictee augustus 2016 (2) √

Dictee - dictees [0944]

Oefendictee augustus 2016 (2)

Biljarten

1. Ik biljart, jij biljartte, hij heeft gebiljart. Als broekenmannetje heb ik wel biljardmaal gedacht: dat wil ik ook.

2. Ik ben begonnen met libre, maar nu is het ankerkaderspel (vergelijk: cadre, een spel voor kadristen) mijn deel (een anker is een klein vierkant van witte krijtlijnen). De witte bal van aramith is de speelbal.

3. Ik speel meestal in een biljartcafé, een café billard. Daar worden veel biljartjes gemaakt. Soms sta ik op acquit (de af- of acquitstoot).

4. Bij een zwiepstoot heb ik af en toe een zwijn (beest, bofstoot, zwijntje, bofstoot, geluksstoot, arabier, koffiekan, raccroc, schimmel of varken). Ik produceer weleens een aaistoot, maar dat leidt vaak tot een touché (werkwoord: toucheren).

5. Bij het kunststoten kennen ze overigens de zweepslagdoorschietstoot. Op het biljart zie je dan een gaberiet.

6. Als je de overwinning in de achterzak zit, heb je die in the pocket. Een amorti is een geamortiseerde stoot: de speelbal stilleggen door een andere vol te raken.

7. Ik heb op de biljartacademie gezeten. Daar leer je wat de beneden- (nee, niet de bovenband!) is: die bij de afstootlijn dus.

8. Soms staan de kandidaat-spelers te queueën om met de biljartkeuen (alle met kolven, aan het uiteinde zit de pomerans) aan de gang te kunnen. Soms steun je de keu met een bok en af en toe maak je een bloque.

9. Bij het bricoleren kan de bal buitenom gaan en zelfs een butage maken. Via caramboleren en carambolage maak je caramboles.

10. Bij carotte(spel) maak je het de tegenstander zo moeilijk mogelijk. Een collébal zit niemand op te wachten: dan moet er gedecolleerd worden! Kan het gevolg zijn van ketsen.

11. Deinzen (een deins stoten) doe je meestal niet expres. Demarqueren leidt meestal tot protesten. De driehoekspositie is mijn ideaal. Doubleren ben ik een kei in en het driebanden(spel) adoreer ik.

12. Een fausse queue (misstoot) is zeker iets anders dan de bal dun raken. Hoe moet je met een gemaskeerde bal (die masqué ligt) omgaan? Heeft biliverdine trouwens een biljartgroene kleur?

13. De KBBB is de Koninklijke Belgische Biljartbond, de KNBB de Koninklijke Nederlandse Biljartbond. Hoe de dito Vlaamse heet, staat niet in Van Dale.

14. Ik was de klos, toen de ballen klotsten. De keu moet je regelmatig krijten en een kopstoot (massé – dat is masseren) is heel riskant voor het (groene) laken (nee, niet dat amme- of amelaken, waarop een lichte lunch ligt!).

15. Bij een lossebandstoot is de loopkracht belangrijk. Een bal moet wel maakbaar zijn. Met de nabeurt (nastoot) kun je alleen nog gelijkkomen. Het moyenne is het gemiddelde aantal behaalde punten per beurt; die (beurt) raak je kwijt als je 'gemist' hebt.

16. Omspelen of omstoten leidt tot applaus. Na een ontmoetings- of verzamelstoot ligt een grote serie in het verschiet, waarbij je opponent genageld zit. Het komt dan aan op rappelstoten en op serreren. Par bricole is over de band en par pistolet is uit de losse hand (niet: band).

17. Bij piqueren maak je een piqué: leg eens haarfijn uit, hoe dat gaat! Bij pomeransen speel je zwaar op effect. Poolbiljart lijkt op snooker: daarbij kun je potten!

18. Een andere naam voor biljarderen is een rotterdammertje (bal tweemaal of twee ballen tegelijk raken). Een schuiver (ruiker, stinker, stinkerd, misstoot, misslag of ui) is een slechte stoot.

19. De markeur houdt op een telbord of -lijst de stand bij. Wat is tripleren? Bij biljarten omvat de triatlon de onderdelen bandstoten, driebanden en ankerkader 71/2. Ze kennen bij het biljarten overigens ook de vijfkamp.

20. Bij biljarten kun je ten slotte aan je trekken komen met een trekbal- of stoot!