Ditjes en datjes (6)
A. Er is een nieuw keurmerk voor dictees: het RL-keurmerk. Dat wordt verleend bij tevoren door mij gecontroleerde dictees. Dat kan vanzelfsprekend alleen als ik niet meedoe of niet mee mag doen … Overigens: ook ik ben niet onfeilbaar, dus de garantie op geen fouten reikt slechts tot 99%.
B. Iedereen, ook ik, leert regelmatig bij. Naast het bekende 's anderendaags is 's anderdaags ook goed!
C. In deze begindecemberdagen zie je natuurlijk veel 5 decembergein en -ongein. Zo kwam ik weer 'goedheiligman' tegen, terwijl dit volgens GB en VD echt 'goedheilig man' moet zijn. Zie het lemma 'goedheilig' in VD: Sinterklaas, goedheilig man! (uit een kinderliedje). 2020: VD los, GB: beide vormen!
D. Vooralsnog blijf ik 'Zwarte Piet(en)' en 'Piet' schrijven (zoals in VD; 'piet' in het GB heeft ook nog andere betekenissen immers). Daarom bij mij niet pseudopiet, zwartepietendiscussie en zwartepieten-cao, maar toch maar pseudo-Piet, Zwarte Pietendiscussie en Zwarte Pieten-cao. Ik reserveer 'zwartepieten', elkaar de zwartepiet toespelen, etc. voor het betreffende kaartspel.
E. De kwestie 'twee en een half'. Dat is gewoon een woordgroep zonder koppeltekens: ik ben twee en een half jaar (tweeënhalf) jaar getrouwd. In een samenstellende afleiding, zoals bij een
twee-en-een-halfjarig jubileum (wel kort, hoor) komen de koppeltekens er wel, net als in: ik kreeg een twee-en-een-half (tweeënhalf) voor mijn proefwerk. In dat laatste geval is er sprake van een telwoord.
F. Ik dacht half en half: laat ik maar heel stoer doen. In dat geval moet 'half en half' echt los. Als je in GB kijkt, zie je daar wel half-en-half en half-om-half, maar in dat soort gevallen moet je echt ook naar de betekenis kijken. Van Dale geeft die (beide uitdrukkingen zijn synoniem): a) half uit curaçao, half uit bitter bestaande likeur, b) drank bestaande uit twee gemengde bestanddelen (bv. donker en licht bier), c) gehakt dat voor de helft varkens- en voor de helft rundvlees is.
G. Niet gebruikelijk, maar als je Karel V, Albert I en Willem III nu eens in letters wil schrijven? Ik had minimale twijfel, daarom heb ik nog even Taaladvies gebeld. We waren het snel eens: het zijn en blijven eigennamen en we schrijven dus Karel de Vijfde, Albert de Eerste en Willem de Derde, mét de rangtelwoorden in hoofdletters dus.
H. 'Zoveel' mag van 'Taaladvies' in veel gevallen ook 'zo veel' zijn. Voor één specifiek geval is er wel een mooi ezelsbruggetje: in bv. 'zo veel mogelijk' is er geen keuze, je moet daarbij denken aan 'zo weinig mogelijk'. Als je aldus 'veel' door 'weinig' kunt vervangen, moet 'veel' beslist los geschreven worden.
I. Lastig, die samenstellingen met 'goed': in het algemeen schrijven we de samenstelling aaneen als we die in GB of VD vinden. Dus goedbedoeld en goedgebekt (GB, ook VD) en goedgehumeurd en goedgekozen (VD, ook GB), maar '
Let op de klemtoon!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten