Dictee –
dictees [2244]
Oefendictee
631 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee
van de dag (226)
1.
Weinig latino's [VS,
uit Latijns-Amerika] zullen
Ladino (Judezmo =
op het Castiliaans gebaseerde taal van nakomelingen van Sefardische
Joden die in 1492 uit Spanje werden verdreven)
spreken. Wie is de Lady Macbeth [toneelstuk
Shakespeare] van de Lage Landen
(de lage landen
bij de zee)? Er lopen hier nog
wel wat Lady Chatterleys [prototype
van een vrouw die haar man bedriegt]
rond. Een laedens [benadelende
partij] laedeert [benadeelt]
de laesus [de
benadeelde (partij)].
LDPE is lagedichtheidpolyethyleen
(en HDPE
… hoged).
Er moeten meer lage-energiewoningen gebouwd worden. Koffie
verkeerd wordt ook wel lait russe genoemd. Wat zijn pijpjes-lak
[kamerplant]?
En wat is orseillelak [purperrode
kleurstof, bereid uit bepaalde korstmossen die voorkomen langs de
kust van de Middellandse Zee en op de Canarische Eilanden]?
Omwille van de goede verstandhouding ging hij niet in beroep. Met
lakhs betaalde je in
voormalig Brits-Indië. Lakris (lakkeris)
is zoethout. Aan de examenfraude had het LAKS
(Landelijk
Aktiekomitee
Scholieren)
veel werk. Een lakzwam heeft een geel- tot bruinrode hoed. Alalie of
afasie: niet kunnen spreken ten gevolge van hersenletsel, allolalie:
afwijking in het spraakcentrum van de hersenen, coprolalie:
voortdurend 'strontwoorden' gebruiken, echolalie: herhalen van
woorden en glossolalie: in of met 'tongen' spreken.
2.
Haplolalie: weglaten van gelijksoortige opeenvolgende spraakklanken
of lettergrepen, mogilalie: klanken verkeerd of niet uitspreken,
palilalie: steeds herhalen van eigen woorden, paralalie: uiten van
onbedoelde klanken, pornolalie: uitslaan van vuile taal, rinolalie:
neusspraak en tachylalie: door te snel onduidelijk spreken. Met
lalofobie [glossofobie, spreekangst]
moet je niet voor een katheder gaan
staan. Met het Agnus Dei wordt het Lam Gods aangeduid. Lodewijk
Napoleon was de Lamme Koning. Het lamarckisme
heeft met de evolutie van doen. Het lambdacisme is een stamelgebrek.
Rode wijn uit de streek Emilia-Romagna in Italië heet lambrusco. Een
lamantijn is een manatee [zeekoe].
Het dragen van kleren met lamé [weefsel
met goud- of zilverdraad] helpt
een lame duck [politicus
met verspeelde
machtsbasis] echt niet. Een
lamellofoon is een mbira [kafferpiano,
kalimba]. On the rivers of
Babylon, aan de rivieren van Babylon, super flumina Babylonis. Wat
een lamijne [zeur] is die teut [in
spreken, handelen]! Timotheegras
heet ook wel lammerstaart.
3.
Als het lamine [zeker
eiwit] niet (goed)
werkt, krijg je progeria (het hutchinson-gilfordsyndroom
– snelle veroudering).
Lamivudine [een
virusremmer] wordt gebruikt tegen
aids en hepatitis B. Bij een lammy(coat)
(NL: 'omgekeerde'
bontjas, BE: mouton retourné)
zit het dedaigneuze [verwerpelijke]
aan de binnenkant. Wat is hij een lulletje lampenkatoen, zeg. Een
lampenkooi is een davylamp [dee-vie],
een daviaan, een kooi van Davy. Een lampenpoetser is niet wat je
denkt [sierplant].
Het lampi(gn)onbrood
is casinobrood. Een lampionplant is een soort van jodenkers. In de
wei liep een blije lamprei [jong
konijn; ook: vis]. Hij torste een
lamgeslagen ziel. Een lamsrack is een lamscarré [ribstuk].
Een lamyai (longan
– vrucht) lijkt op een lychee.
Een LAN is een local
area network.
Ken je de lancetbladige basterdwederik? Wat heeft een landauer met
Landau te maken? Alles! Wat hielden de
Landarbeiderswet en de Landbouwarbeidswet in? Een Gooise erfgooier
(Gooier)
is nu eenmaal geen landgooier [uit
dorpen, niet uit Naarden]. Een
pardessustje: is dat echt een batik overgooier
[ook:
batikovergooier]?
4.
Een istmus is een landengte. O ja, de
Isthmische Spelen … Landjepik is
landjeveroveren (ook:
landkappertje, landverovertje).
De agro-industrie bloeit als nooit tevoren, zo meldt het
Landbouwschap. De landleguaan is een grote leguaan die leeft op droge
delen van de Galapagoseilanden (GB,
aanvechtbaar,
VD: ook a).
Ländlers zijn oude Duitse boerendansen in driekwartsmaat. Is Spanje
het land [èh]
of war and crimes? Zangbundels zijn meestal in oblong [liggend
– portrait = staand]. Daaruit
moet je landscape [bnw.]
kopieën maken en geen portrait [bnw.]
dito. Een lan(d)sknecht
heette vroeger lansquenet. Bij verkiezingen treden soms landslides
[grote
verschuiving in het stemmenaantal dat partijen bij een verkiezing
behalen] op. In WO II kende men
de Landstand [openbaar
lichaam]. Met Ketikoti
[1 juli,
ketikotifeest] wordt de
afschaffing van de slavernij herdacht. De rechtsvoorganger van de
Landwacht (hulppolitie
van de NSB) was de Landstorm. De
Landweerwet van 1901 regelde de opheffing van de schutterijen.
Lanesplitting doe je altijd met een motor [tussen
2 files]. Landwijn is vin de/du
pays.
5. Dat
lijkt een bedrijf met all chiefs en no Indians.
De tamboer-majoor was een zeer lange kerel. Ook in Middelburg (NL)
heb je een lange Jan (VD,
plaatselijk: L).
In Gouda is een lange pijp een gouwenaar. In Antwerpen is de Lange
Wapper(!)
een voormalige watergeest (ook
wel: kwelgeest uit de Antwerpse folklore – die wapt niet; ww.
wappen, znw. WAP
– wireless
application
protocol ).
Of ik hem kan verslaan? Bijlange na niet! De langage des halles is de
viswijventaal. Hij is door Jan Langbeen opgepikt. Een longsleeve is
een langarm-T-shirt. Een langdurige ziekte is lang durend. Hij gaf
een taedieuze [langdradig]
uitleg. De eilandjes van Langerhans produceren in de pancreas
glucagon en insuline; ze worden ook langerhanseilandjes genoemd. De
teorbe en de saz zijn langhalsluiten.
6.
Die vervulde langgekoesterde wens was langverwacht en langgehoopt.
Het noordse ras is dolichocefaal [langschedelig
= longicefaal].
Met zijn langlopende arbeidscontract is een langjarig dienstverband
gegarandeerd. Langoeren zijn hoelmannen [soort
van slankaap]. De langoest is een
tienpotige kreeftensoort uit de familie van de pantserkreeften; een
langoustine is een kleine (Noorse)
kreeft. Het museum is open. Zullen we daarnaartoe (ernaartoe)
gaan? Een langspeelplaat is een elpee [5
letters], lp [2
letters] of [cijfers]
33 toerenplaat (anders:
drieëndertigtoerenplaat). De
mast viel langsscheeps. De langstlevende is het langst levend. Ik kom
maar even binnenwippen. De langue d'oc of het Occitaans staat
tegenover de langue d'oïl (taal
boven de Loire). Wat is heftiger:
langoureus [smachtend,
kwijnend] of languissant [idem]?
Langzamerhand, langzaamaan, zachtjesaan, zoetjesaan, van lieverlee is
het nu wel welletjes. Melkwol is lanital (denk
aan Italië,
Italia, lana = wol). De lansiers
reden vooraan (ook
voor aan: Taaladv.) de troep.
Lansquenet wordt thans niet meer gespeeld.
7.
De lantaarn van Aristoteles is – volgens Plinius – het
kauwapparaat van zee-egels. Een reverbère
is een lantaarnpaal. Een lanyard is een sleutelkoord (keycord).
Wat is een laocoöngroep [groep
worstelende mensen, een Laocoöngroep
stelt de dood van Laocoön en zijn zonen voor]?
Een laos (ook:
galanga – gemalen galangawortel)
en een Laotiër (Laotiaan)
komen uit Laos. Aan laodiceeërs [lauw,
onverschillig mens, zonder opgewektheid of geestdrift]
heb je niks. Hij is verkoper van lapalissades [waarheden
als een koe, vérités de Monsieur de la Palisse],
bij voorkeur via palissadepamfletten.
Geef mij maar een goede lapidaire [kort
en krachtig, in steen gehouwen]
spreuk. Lapis causticus is potas. Een voorbeeld van een adstringerend
[samentrekkend]
middel is de lapis divinus [bestaat
uit kopersulfaat, aluin, salpeter en kamfer].
We hebben ook nog de lapis infernalis (helse
steen), de lapis lazuli
(lazuursteen –
wegbranden wratten) en de lapis
philosophorum (de
steen der wijzen – stof voor de alche/imisten
om goud mee te maken uit onedele metalen).
Patchwork is lapjeswerk. Labskous is
hetzelfde als lapkous [p
tussen b en s in; het is een scheepsgerecht].
De Laplanders bedriegen je niet, laplanders wel [zeker
als ze niet kunnen vliegen]. Het
paard is la plus noble conquête de l'homme [de
edelste verovering van de mens].
Van de lapsussen kennen we de lapsus calami (schrijffout),
de lapsus linguae (verspreking,
slip of the tongue) en de lapsus
memoriae [aan
geheugen ontschoten].
8.
Die lapzwansen (VD
ook: lapzwanzen) toch. Larderen
is doorspekken (letterlijk
en figuurlijk). Wat wordt bedoeld
met 'la Reine du Monde' [de
opinie, de pers] en met 'la règle
des règles' [de
regel van alle regels]? In dit
stuk zitten een larghetto [beetje
langzaam] en een larghissimo
[zeer breed
uitgevoerd]. Dat is lariefarie
(larieflang,
lariekoek), larie en apekool.
Spreek uit: 'lariksluis' [geen
sluis, maar luis]. Een larikszwam
is een lorkenzwam. Een lark is een bootje met cattuig [tuig
zonder kluiver voor kleine scheepjes met ver naar voren geplaatste
mast]. Een
catweazle [uit-de-tijdse,
wereldvreemde excentriekeling]
vind je niet op de catwalk [toneel
voor mannequins]. Vormen
politieke partijen caucuses [GB,
VD ook: caucusen
– caucus = groep met dezelfde politieke denkbeelden]?
Hij moest onder het Caudijnse juk doorgaan [zich
vernederen voor de overwinnaar].
Zij is een larmoyant [klagerig]
type en gevoelig voor tearjerkers, tranentrekkers. There are lies,
damned lies and statistics, dat bewijst l'art de grouper les chiffres
[de kunst om
statistisch materiaal zo te ordenen, dat men ermee bewijzen kan wat
men wil] wel. Lemuren, larvae ['s
nachts rondwarende schimmen der doden],
kunnen krankzinnigheid veroorzaken. In planten komen larvengangen
voor. Een lasagnevel is geen nevel. Lashschip: schepen op een
schip. Een ld is een laserdisk.
De lassakoorts komt uit het dorp Lassa in Nigeria. Lassi's zijn
yoghurtdranken.
9.
Een lassie is een Schotse collie. De Lastage in Amsterdam was een
buurt waar vroeger zekere werven waren. De wolf is de Canis
lupus. Sla hem op zijn kanis [hoofd]!
Hoe luidde dat in de Canisiusvertaling [van
de Bijbel]? Het hondsviooltje is
de Viola canina. 'More
canino' klinkt deftiger dan 'op zijn hondjes'. Vergelijk ook 'coitus
a tergo' (een
zekere vorm van coïtus). Coir
[koh-juhr]
is de handelsnaam voor kokosvezels als stof. Hij is een speedfreak en
dus amfetaminegebruiker, met name MDMA:
methyleendioxymethylamfetamine
(de drug ecstasy,
xtc).
De Tour de France uitrijden is een, maar door je geboortedorp als
winnaar van de Tour gehuldigd worden, is heel iets anders. Het is
onbeschrijf(e)lijk
als een je-ne-sais-quoi, een ik-weet-niet-wat. Een fylacterion
is een amulet (ook:
toevluchtsoord). Een orthodox
christen is orthodox-christelijk.
10.
Sommige travestieten zijn vrouwelijker dan een vrouw: unbeschreiblich
weiblich. De Hollandse kijker en de hydrostatische balans zijn door
Galilei uitgevonden. De eed van
Hippocrates is de artseneed, de hippocratische eed. Hij werd ook wel
de vader van de geneeskunde genoemd. Naar hem is ook genoemd de
hip(p)ocras,
de kaneelwijn. Ben je nou helemaal belatafeld? Toen de commode
omviel, uitte oma zich met 'sansodemelatafel' [bastaardvloek].
Omschrijf lastex [rubberdraad;
weefsels ervan] eens. De term
'lifo' (last
in, first
out)
is mede een computergeheugenterm.