maandag 21 oktober 2024

3685 Dictee maandag 21-10-2024 (2) – dictee BeNeDictee 2024-08 (volgnummer 88) Lizi

Dictee – dictees [3685]

BeNeDictee 2024-08 (volgnummer 88)

De 80 (genummerde) rood en vetgedrukte items moesten worden ingevuld.

Commentaar in blauw.

Rien 8 fout, Rein 12, rest meer.

Een 1 winkel-wandelpromenade door Voorburg (auteur: Lizi van Vollenhoven)

1. Wat ik ga voorlezen is geen verhaal dat zal uitblinken in 2 euphuïsme (gekunstelde lit(t)eraire barokstijl – geen n gelezen), nochtans is het ook geen 3 sprookje van Moeder de Gans [titel boek: Sprookjes van Moeder de Gans].

2. Maar na Randy’s reis door Dordrecht en Riens wandeling door zijn kamer is het nu de beurt aan mij om jullie bekend te laten worden met Voorburg. De zandwallen, Forum Hadriani en het kanaal van Corbulo laat ik maar links liggen. We gaan gewoon een wandeling maken, te beginnen bij mijn 4 niet -aanwezige tuinhek.

3. Gaan we daar naar links, dan komen we al snel bij een kruispunt, waar elke schooldag 5 klaar-overs
6 klaarstaan om de basisschoolkinderen veilig te laten oversteken. Dat er dicht in de buurt een school is, is ook zichtbaar aan de 7 geel-roodgestreepte palen langs de weg.

4. Vanaf dat kruispunt moeten we 8 rechts afslaan
[wel: rechtsaf gaan!] en dan komen we in het Oosteinde. Al snel is aan de linkerkant de Sint-Martinuskerk zichtbaar, waar nog elke zondag de hulp van de 9 Moeder Gods wordt gevraagd om 10 Satan, de vader van de leugen (satan = duivel, verleider), te overwinnen. Het is een mooi gebouw in 11 neogotische stijl met rozetvensters. Het Oosteinde is een lommerrijke straat met bosschages, beuken, 12 lindebomen en her en der een
13 ginkgo (Japanse waaierboom).

5. Tegenover deze Japanse waaierboom is het wijk- en dienstencentrum, waar ook lange tijd de 14 nso (naschoolse opvang) van Floris was gehuisvest.

6. Verderop is een fraai gebouw met een achttiende-eeuws 15 schilddak. Een deel van dit gebouw werd door prinses Marianne als 16 oranjerie (uitspraak! – dus niet: orangerie) gebruikt. Prinses Marianne was de dochter van koning Willem I en Wilhelmina van Pruisen. Of zij een
17 enfant gâté (verwend kind) was weet ik niet, maar voor haar familie was ze beslist een 18 enfant terrible [brengt de belangen van zijn groep in gevaar door uitspraken, etc.]. In Voorburg deed ze echter veel goede werken voor de armen. Haar huwelijk met prins Albert was niet van lange duur en ze ging er vervolgens met de koetsier vandoor. Bij haar terugkeer in Nederland werd ze ook niet bepaald als 19 enfant prodigue (verloren zoon – enfant prodige = wonderkind) ingehaald.

7. Weer wat verder ligt het gebouwtje waar de lokale harmonie, Forum Hadriani, repeteert. Regelmatig is er vrolijk 20 retteketet sjingboem (wel: sjing-boem indien apart) te horen als ik langs het gebouwtje loop.

8. Daarna rijst aan de linkerkant het statige Vreugd en Rust op, het geboortehuis van de negentiende-eeuwse politicus Groen van Prinsterer, die als 21 highbrow (intellectueel) bekendstond. Momenteel is het een hotel-restaurant. Aan de overzijde van straat is de 22 dependance van het hotel zichtbaar, een koepelvormig gebouwtje, dat nu ook als restaurant 23: dienstdoet(!). Ook voor feestelijke borrels of een 24 high-end (kwalitatief zeer hoogwaardig)
high tea kan men er terecht.

9. Beide gebouwen liggen in een 25 zichtas, die doorloopt tot Huis ten Bosch - de woonst van onze
Willem-Alexander en Máxima.

10. Het is gelukt deze 26 3 kilometer lange (3 in cijfers) strook groen te houden, zij het dat hij doorsneden wordt door enkele drukke wegen. Het zicht wordt echter niet dáárdoor belemmerd, maar wel door de bomen en struiken, die voor een groot deel ongehinderd konden groeien in de laatste eeuwen. Er staan prachtige exemplaren tussen, waarvan sommige begroeid zijn met grote
27
tonderzwammen (ook: tondelzwammen, andere uitspraak).

11. Op zaterdag wordt er op het eerste deel van het Oosteinde markt gehouden. Het is er een gezellige boel. Er zijn meer oude besjes met rollators dan jongeren, maar hun 28watskeburt” [vanwege de aanhalingstekens is feitelijk – citaat – alleen een hoofdletter W goed!] klinkt vrolijk, en deze 29 laatsten halen er graag een stroopwafel of Vietnamese loempia. Verder zijn er uiteraard de gebruikelijke kraampjes, voor bloemen, kaas en groente, beddengoed en elektronica, reformartikelen en vis. De boodschappentassen zitten vaak vol met 30 Opperdoezer ronden (= opperdoezer, aardappel – n uitspreken, ook s, lemma ronde), 31 bleu d’Auvergne (enkelvoud – kaas), 32 topinamboers [aardpeer] en 33 schar(re)tong (platvis, schul). Om de boel op te vrolijken steekt er dan een
34 diepblauwe 35 agapanthus [GB – plant] uit de tas. Ook een dekbed met soepele 36 tijk [stof voor bedden, matrassen, etc.] is verkrijgbaar. Mij zul je niet vaak zien met potten 37 chlorenchymtabletten (chlorenchym = het bladgroenhoudende weefsel van bladeren) of 38 chlorella (groenwier waaraan de alternatieve geneeskunst genezende kracht toeschrijft), maar misschien moet ik het gewoon eens proberen.

12. Vlak voor het Oosteinde overgaat in de Herenstraat, de vroegere heirbaan, staat op een hoek weer een statige kleine villa. In 1853 werd hierin door koningin Sophia misschien wel de allereerste bewaarschool in Nederland geopend. Momenteel is er een psychotherapiepraktijk gehuisvest met een grote groep hulpverleners. Helaas hanteren zij nogal wat exclusiecriteria, waaronder meerdere onder de 39 DSM-5 [niet in wdb. – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders] vallende stoornissen.

13. In de Herenstraat zelf staan werkelijk juweeltjes van gebouwen! Gebouwen in 40 empirestijl [eerste Franse keizerrijk vanaf 1800], winkels met
41 art-nouveauversiering [art nouveau], gevels met
42 hielojieven [profiel bij timmerlieden] en
43 jugendstilvensters [= art nouveau] met
44 roede-indeling [bij glas]. Een van mijn lievelingsgevels lijkt zelfs pilasters met 45 cannelures [groef] en 46 abaci [mv. van abacus, bouwkunde, dekplaat] op 47 echinussen [bouwkunde, bij zuil] te hebben. Een 48 acroterion [bekroning dakrand] heb ik nog niet gezien, maar je kunt ook niet alles hebben, en een prachtig 49 geison [bouwkunde: kroonlijst] en nog een
50 cima(as) [bouwkunde, kroonlijst] maken dat ruim goed.

14. Tussen al dit fraais is er ineens een
51 jaren 70(!)-mormel (in cijfers) van een gebouw. Het is het “nieuwe” stadhuis. Het prachtige oude stadhuis, Swaensteyn, wordt vooral nog voor ceremoniële zaken gebruikt. Regelmatig staat er een groep feestelijk uitgedoste mensen te wachten op het verschijnen van bruid en bruidegom. Maar ook de goedheiligman en niet meer
52 zwarte Piet (ook Z werd goedgerekend) worden hier welkom geheten als zij in november het land 53 inkomen.

15. In een zijstraatje aan de rechterkant is een kledingwinkel van de Miss Tiqueketen te vinden. Best leuke kleding, maar naar mijn mening is er niets
54 mystisch [mystiek, mythe] aan.

16. Vervolgens is daar de Oude Kerk. Deze kerk begon in 1200 met een kleine kerkzaal en is geleidelijk groter geworden. De toren dateert uit het einde van de dertiende eeuw en bestaat uit een twintig meter hoge vierkante onderbouw die wordt bekroond met een achtkantige spits, die eveneens twintig meter meet. Bijzonder is, dat deze spits geheel opgemetseld is, al is dat van buiten niet te zien vanwege de 55 laatzestiende-eeuwse
(
in letters) leien bekleding. In de toren is een carillon, dat zeer regelmatig bespeeld wordt. Om de continuïteit van het bespelen te kunnen waarborgen, is financiële steun van veel 56 serviceclubs, waaronder mijn oude Rotaryclub, nodig. De fraaie versieringen in de kerk overleefden de 57 Beeldenstorm [specifiek] helaas niet. Het gebouw zelf bleef bestaan. Maria wordt niet meer als 58 Moeder van de Goede Raad aanbeden, want de kerk hoort sinds 2004 bij de 59 PKN. De 60 eerdergenoemde [GB/VD] prinses Marianne schonk de kerk een erg mooi orgel, dat gelukkig nog steeds bespeeld wordt. Om de kerk is een grasstrook van enkele meters, waar in de zomer vaak schapen grazen. Het zijn waarschijnlijk 61 texelaars, maar zeker weten doe ik het niet, ik ben 62 tenslotte geen schapoloog (neologisme)

17. Uiteraard kan ook in een oud winkelstraatje geen
63 smart- of dumbphonewinkel [slimme resp. eenvoudige telefoon] ontbreken. Het lukte de vriendelijke medewerker daar echter niet om mijn apparaat weer aan de praat te krijgen.

18. Weer ietsje verder is het House of Bellona. Bellona was weliswaar een Romeinse godin van de oorlog, maar de salon richt zich op het uiterlijke schoon. 64 Gehighlight (begin zin) haar is nog het gewoonste waarmee je daar de deur 65 uitgaat.

19. Drumschool Voorburg, aan de overkant van de straat, heeft een klein, maar 66 diep doorlopend pand. Daar komen enthousiaste jongetjes naar buiten met rode wangen en gloeiende oren na een uurtje rammen op hun
67 snaredrum (ook: snaardrum, andere uitspraak – trommel met snaren eronder) en aanslaan van hun 68 hihat [2 bekkens bij drumstel]

20. Voor mensen met gewrichtsklachten is er in een zijstraatje ook een 69 chiropraxiepraktijk [van de chiropractor – behandelt de wervelkolom] met als naam “De Ruggesteun”. Zal ik de eigenaar hier eens op aanspreken en dan meteen 70 erbij zeggen dat hij ook
69b chiropraxie verkeerd gespeld heeft? Of is dat wel érg betuttelend? Het gaat er uiteindelijk om dat hij mensen met 71 facet- en spondyl(o)artrose [gewrichtjes tussen de wervelsgewrichtsslijtage] van hun pijn 72 afhelpt en niet dat hij perfect kan spellen.

21. In een zijstraatje van dat zijstraatje vinden we vervolgens een klein speeltuintje met een duikelstang en een 73 wip(wap).

22. Eettentjes, restaurants, koffiebars en cafés kunnen natuurlijk ook niet ontbreken in een straat als deze. En nee, ik ga jullie nu niet beledigen door te vragen hoe je cappuccino spelt.

23. Ook een chocolatier doet er goede zaken. Een winkel die 74 marrons glacés (meervoud – tamme kastanjes – alleen VD, heeft geen enkelvoud) heeft, heb ik er echter nog niet gevonden.

24. Als we op weg naar huis toch even een omweggetje door het park maken, zien we daar ook een kleine kinderboerderij met onder andere schattige 75 bambi’s [lief klein hertje]. In de sloot zwemmen 76 nijl- en canadaganzen, maar of er ook 77 elritsen [ellerling, karper] in het water aanwezig zijn is niet goed zichtbaar, en voor 78 guppy’s [levendbarend tandkarpertje, gup] is het water te koud

25. Wel zichtbaar is de schade door de
79 paardenkastanjemineermot, maar de natuurlijke vijand van deze mot heeft zijn weg naar ons land gevonden, en de kastanjes zien er weer beter uit dan 15 jaar geleden.

26. Tja, dan lopen we nog even door en zijn we weer bij mijn huis.

27. Hopelijk heb ik jullie nieuwsgierig gemaakt naar mijn woonplaats en zullen we het volgende dictee in Voorburg afronden met een wandeling door het dorp.

Rein 12 fouten, op z’n minst niet erg handig: 6 en 6 niet echt vermijdbaar.

 

3684 Dictee maandag 21-10-2024 (1) – dictee BeNeDictee 2024-07 (volgnummer 87) Jeroen

Dictee – dictees [3684]

BeNeDictee 2024-07 (volgnummer 87)

De 80 genummerde rode en vetgedrukte items moesten worden ingevuld.

Commentaar in blauw.

Rien 12 fout, Rein 16 (waarvan 6 mogelijk te voorkomen waren geweest, de andere niet), de rest meer

Een Goois 01 mini-epyllion [klein epos] (auteur: Jeroen Van Heemskerck Dücker)

1. Geschiedenis is soms opmerkelijk saai. Neem nou Hilversum, het onderwerp van dit wikiverhaaltje. 02 600 jaar geleden kreeg Hilversum een eigen rechtbank, waarmee de inwoners verlost waren van de 03 jan-moeials [bemoeit zich met alle zaken] in het naburige Laren. Vervolgens gebeurde er 450 jaar lang niets in het bucolische dorpje op de Gooise ruigte. Akkerbouwers wijdden zich aan de aanplant van boekweit,
04
greidboeren [grasland] 05 weidden [v.t. van weiden] hun 06 texelaars [schapen] of Schoonebeeker heideschapen en brachten de wol dwars door de drassige
07
wijers [moeras] naar de textielwerkers in Naarden.
08
Gepeigerde [peigeren = doodgaan] ooien, bezweken aan 09 mond-en-klauwzeer [MKZ] of 10 blein [draaiziekte bij schapen], waren nog altijd goed voor
11
catgut [schapendarmen, hechtdraad bij operatie – verteert].

2. Het enige wat de aard van het dorp enigszins veranderde, was de 12 vroegzeventiende-eeuwse aanleg van de Gooise Vaart. Dankzij die waterverbinding kwam de textielindustrie tot bloei. Rond 1850 bevolkten arbeiders al tientallen weverijen, waar de 13 paleien [onderdeel weefgetouw] dag en nacht door de
14
jacquardmachines [toestel aan een weefgetouw voor het weven van patronen – aan een klok kan een jaquemart zitten …] schoten voor de productie van 15 ripszij [zijden rips, zeker weefsel] en 16 gros de Tours [zekere stof]. Met 17 afgetobd gelaat maakten de wevers 18 orleansen [van de stof orleans – plaats is Orléans] beddengoed en
19
biaisband [in de schuinte geknipte, smalle strook als garnering voor kledingstukken – uitspraak bie-jèh] voor de beter bedeelden. De meesten waren katholiek, al hadden nazaten van straatarme Poolse 20 borsjtsjschnorrers [dikke rodebietensoep met zure room – bedelaar] zich verenigd in een kleine kille. Het hielp niet bij hun integratie dat zij alle niet-Joodse collega’s, ook
21
Bussumers of arbeiders uit Loosdrecht, steevast
22
hilversummers [niet-Joden, goj] bleven noemen.
23
Terzelfder tijd [ook tezelfdertijd – andere uitspraak] raakte de gemeente dankzij de rust en de ruimte in trek bij welgestelden die het 24 sodom en gomorra [verdorven stad, niet het Bijbelse Sodom en Gomorra!] waar zij woonden, wilden vermijden. De 25 douairières [adellijke weduwe] en heren 26 in bonis [in goeden doen, welgesteld] trokken in 27 pakkie-deftig [in deftig kostuum] naar het Gooi, waar zij ’s zomers elegante villa’s betrokken rondom de dorpskern. Daar 28 vermeiden
[
v.t. vermeien, zich vermaken] zij zich in anacreontische [van poëzie: wijn en liefde bezingend] sfeer aan de dis met 29 steekannen [die zijn geijkt] 30 müller-thurgau
[
witte wijn], 31 orloffgebraad [in plakjes gesneden (kalfs)gebraad met ham en kaas ertussen – de persoon heet Orlov, een zekere diamant is een orlow] in 32 duglérésaus [zekere vissaus] en 33 pommes dauphine [alleen mv.: pommes duchesse of hertoginnenaardappelen].

3. Alles werd anders op 10 juni 1874. Toen opende burgemeester Schook met een feestelijke toost het imposante station, waarmee het kanaal werd gereduceerd tot 34 rootvaart [roten van bv. vlas] en Hilversum
35
pats-boem een knooppunt werd in de nationale bedrijvigheid. De Amsterdamse 36 croesussen [weldoeners] maakten van hun buitenhuis hun residentie, de tapijt- en stoffenfabrieken groeiden uit hun jasje, het inwonertal verdubbelde in twee decennia. Recent geëmancipeerde geloofsgroepen, de 37 rooms- en oudkatholieken [oud-katholieken vormen geen geloofsgroep] voorop, zagen hun kans schoon. Ze bouwden kolossale gebedshuizen, die ze allebei
Sint-Vituskerk noemden. De meeste Hilversummers kennen alleen het opvallende roomse bouwsel aan de Emmastraat, waar nog altijd dagelijks de 38
engelse groet [engel! – het Ave Maria] te horen is. De kerk met de hoogste neogotische toren in Nederland werd opgetrokken in de stijl van de 39 Neder-Rijnse gotiek, compleet met
40
spijers [(water)spuwers] en driepasvensters. Architect Pierre Cuypers liet niets aan het toeval over: de bogen hebben de juiste 41 pijlverhouding [term uit de bouwkunde, vorm van een pijl], het 42 jubee [verbindingsbalk tussen de zijwanden van een kerk] is
43
rijkversierd en het 44 chi-rho [Christusmonogram, P en X dooreen] prijkt levensgroot op de 45 exonarthex [buitenste van 2 voorportalen gebedshuis, binnenste is eso-]. Ook de Joodse sjoel stroomde vol in die
46
belle-époquejaren [belle epoque 1890-1910
West-Europa
], waarin Hilversum even de snelst groeiende gemeente van Nederland was. Handige ondernemers stelden Mokumse diamantslijpers 47 tewerk
[ww. tewerkstellen] in ateliers die overal in het dorp
48
pop-upten [pop-uppen – opduiken]. Die hardwerkende 49 Asjkenazim [Sefardische Joden, Midden- en
Oost-Europa
], vaklieden die moeiteloos een 50 marquise [diamant] van een 51 naat [dubbelkristal] konden onderscheiden en altijd de exacte plaats van het 52 collet [kleine vlakke onderkant van een briljant] wisten te bepalen, verdienden wel wat frisse lucht – en de ondernemers wel wat belastingvoordeel. Het duurde niet lang of de vloeren vol 53 boort [diamantafval] van al die 54 20-karaatse [wel: 20 karaat] 55 tofferiken [Bargoens voor goede diamant, ook: toffe kerel] hadden de longen van de slijpers aangetast. Logisch, diamant bezet de hoogste plaats op de 56 mohsschaal [schaal van Mohs: hardheid materialen]. Pas vanaf 1931 konden de tbc’ers terecht in sanatorium Zonnestraal, 57 midden in de bossen bij Loosdrecht.

4. Laten we maar 58 voorbijgaan aan de oorlogsjaren, met 59 quislings [collaborateurs] op de burgemeesterszetel en marcherende 60 nationaalsocialisten [NSB, NSB’er] op straat. Na de bevrijding herstelde het dorp zich snel, zij het zonder de Joodse kehila. De complete 61 misjpooche [familie, bij elkaar horende groep personen] was
62
asjeweine [kassiewijle, etc. – Jiddisch = Jiddisj],
63
rücksichtslos [meedogenloos] vermoord door de wrede bezetter. In de twee decennia na de oorlog groeide het inwonertal van Hilversum tot meer dan honderdduizend, een record dat daarna niet meer geëvenaard is.

5. Desondanks is het dorp, 600 jaar na de verzelfstandiging, andermaal aan het groeien dankzij de magneetwerking die de televisie-industrie schijnt te hebben op tal van 64 would-beacteurs [op iemand willen lijken die je niet bent], poenscheppers en tegenwoordig ook 65 momfluencers [moeder als opiniemaker op sociale media]. In massa’s bevolken die geïmporteerde
66
affluenzalijders [problemen bij plotseling rijk worden] inmiddels ‘Hillywood’ en aanpalende gehuchten als Blaricum. Ze trekken fantasieloze villa’s op in
67
wabi-sabistijl [kunstopvatting zenboeddhisme, sobere vormen], waar zij hun gasten fêteren op een
68
walkingdinner [lopend buffet]. Aan simpele
69
kolbaszworstjes [Hongaars] en 70 koekeboterhammen [koekebrood is van de fijnste bloem] doen die lui niet, er staan 71 pokébowls [maaltijdsalade] met 72 uchiki kuri [Japanse pompoen] en de gastvrouw deelt fruitige
73
A.O.C.’tjes [appellation d’origine contrôlée] rond. Daarna is er natuurlijk 74 caffè corretto [espresso met een scheutje grappa, sambuca of cognac].

6. ’s Zomers strijken de nouveaux riches neer op de terrassen aan de Groest [winkelstraat Hilversum]. Aan hun 75 faryngale [farynx: neus-keelholte] 76 gebrouw en gebrij [brouwen en brijen: spreken met huig-r] is niet te ontkomen. Daar ontpoppen zij zich als zelfbenoemde
77
zytho- en oenologen [bier- en wijnkenners] die hun
78
gamays [wijn] onverwijld terugsturen omdat zij
79
brettanomyces [wilde gisten die aan wijn een ongewenste aardesmaak geven] menen te proeven. Het enige wat nog aan het Hilversum van weleer herinnert, is de 80 manouri [kaas] in hun salade, geleverd door de onverstoorbare schapen op de Westerheide.

7. Hopelijk blijft mijn geboortedorp verdere gentrificatie bespaard en kunnen we tot in lengte van dagen genieten van de lommerrijke lanen en uitgestrekte heidevelden die Hilversum beter karakteriseren dan het klatergouden Mediapark aan de Insulindelaan.