2161 Dictee vrijdag 02-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (166)

Dictee – dictees [2161]

Oefendictee 691 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (166)

1. Ik ben flabbergasted [2x èh ih], verbijsterd. Een flambard is een slappe vilten hoed met brede rand. Zij hebben een
flag-of-conveniencerederij [goedkope vlag]. Het interesseert je kennelijk geen flap [niets]. Wie zei er steeds 'sapperdeflap' [Pipo de Clown]? Heeft zij meer dan een flatcoated retriever [gladde, veelal zwarte vacht]? Kom, we kopen een flatscreen-tv (wordt 'teevee' echt soms nog zo geschreven – flatscreenteevee)? Flausch is duffelse wollen stof. Flauwsies (Flauwsjes) zijn flousjes [smoesjes]. Flavine is een co-enzym. Trek je die fleece jas (fleecejas) aan? Flegmasie [pijnlijke zwelling van het onderhuids celweefsel van de benen = kraambeen] treedt bij kraamvrouwen op. Eerst de kleren neerflenzen, en dan flensen [het doen] maar. Zijn er nog weckflessen? Let op de volgende flessen: Leidse fles [soort van condensator], fles van Woulfe (woulfefles, Woulfe's bottle = alleen Engels! – twee of meer halzen), Florentijnse fles [distilleren etherische oliën] en magnetische fles [plasma (vast)houden]. Voedsel langdurig kauwen is fletcheren. Een fleur de lis is een heraldische lelie, met name die in het Franse koningswapen.

2. Met veel flair [gemak] gooide hij de flare [èh] [fakkel: hittezoekende raket misleiden] uit het vliegtuig. Flusjes (zo-even) zat hij daar nog. Tot flus, fleus, flusjes [straks]! Bij flecteren [taal: verbuigen] treedt flexie op. Onze regering streeft naar flexicurity [flexibele arbeidsmarkt en toch sociale zekerheid]. Een flibustier was een boekanier [zeeschuimer – filibusteren is urenlange redevoeringen houden ...]. Een fliffis [trampolinespringen] is een tweevoudige salto met schroef. Een flikflak [gymnastiek] is een achterwaartse handstand-overslag. Flippes [Bargoens] is geld. Functioneel leeftijdsontslag wordt afgekort tot flo. Een flog is een fotolog. Op tennisbanen tref je floid [kunststof, lijkt op gravel] aan. In het rijk van Flora vindt men Flora's kinderen [de bloemen]. Floorball is unihockey. Bij het hoogspringen kennen we de fosburyflop. Gerrit Komrij was de Florence Nightingale van de letteren. Florentijnse zijde wordt florentine genoemd. De Arubagulden wordt ook florin [oo ih] genoemd. Floroglucinol is benzeen-1,3,5-triol. Flossen doe je in de regel met floss, tandzijde.

3. Die foto is flou, onscherp. Een flox is een herfstsering of vlambloem. Een fluctus in simpulo is een storm in een glas water. Het fluitenkruid is een schermbloemige plant. Bij wandelen in het donker heb ik een fluobandje [fluorescerend] om. Hij is professor in de flutkunde [pseudowetenschap, weetnietskunde – ik denk: zonder koppelteken] . De fluweelmaluw is een soort van malve [plant, kaasjeskruid]. De fluxie [wiskunde] is een differentiaalquotiënt. De Fluxus was een kunststroming in de jaren 60 van die eeuw. De journaliste bleek goedgeïnformeerd [GB] te zijn. Dat dochterbedrijf zal zelfstandig verdergaan. Cava is Spaanse, volgens de méthode champenoise gemaakte, mousserende wijn [de kav/wa is de peperstruik of een bedwelmende drank daaruit]. Daar heb je die klotenbibber weer. In de Amsterdam ArenA speelde Ajax tegen Club Brugge, of was het Cercle Brugge? Ik zal je diffameren [belasteren], tenware [ware het niet, tenzij] je excuses aanbiedt. Hij hield een bijzonder langwijlig [wijdlopig, langdradig] verhaal. Languissant [smachtend, kwijnend] greep ze ernaast.

4. Ook focolarini [leden van 'Werk van Maria'] eten focaccia [platte Italiaanse broodsoort van deeg waarin olijfolie verwerkt is]. Als je FO ziet staan, staat dat voor het Frysk Orkest of voor de Faeröer [internet: fo]. Je zult maar lijden aan fobofobie [angst voor fobieën]. De Chinese naam voor de Boeddha is Fohi of Fo. Hij toonde een fokse [foks, foksen] spie [gouden tientje]. De foi du charbonnier is het kolenbrandersgeloof. Wie wil er nog fokkie (koffie, BE, niet meer in VD)? Probeer dat nou niet te fokseren [forceren]. De voorzijde van blad 11 heet kortweg folio 11 [afko] r^o [recto]. Zoals je weet, is de afkorting van folio recto: f^or^o [èhf-oo èhr-oo]. Foliumzuur is
N-pteroyl-L-glutaminezuur. De Folketing is het Deense parlement. De folle du logis is de benaming van de verbeelding. Graafse follikels zijn follikels van De Graaf [aan de eierstok]. Die nagebouwde Griekse tempel is een folly (foh-lie – namaakruïne, ornament – versiering). Een fondue bourguignonne is met vlees. Fonduen doe je in een fonduepan [vanuit ww.: fondupan]. Daar heb ik een fokking [fucking, verdomde] hekel aan. De lambiekbrouwers [Belgisch bier] doen bier in een foeder [groot (eiken)houten vat].

5. Een fondue savoyarde is een kaasfondue. Onder mijn duiven zitten fondvliegers [langeafstandsvluchten]. De quadrafonie (GB, VD ook: quadrofonie) gebruikt vier kanalen [deel frequentieband]. Hij zoekt zijn fons et origo, bron en oorsprong. Kanonnenvlees is food for powder [op te offeren soldaten]. Found footage is historisch beeldmateriaal. Volgens sommige bronnen werden Liederik, Ingelram en Audacer de drie forestiers [ie – voorgangers van de eerste graaf van Vlaanderen] genoemd. Om 's hemels wil, om Gods wil, for God's sake, for heaven's sake: doe dat niet! De for intérieur is het oordeel van het geweten. God is de Formeerder [Schepper]. Bij een helicopterview [helikoptervisie, helikopterblik] is formosa superne (alleen vanboven schoon) voldoende. Ik doe het for old times' sake, ter wille van vroeger. Hij is een man van veel forsie [kracht, geweld]. Ik geloof daar geen forts [zier] van. Forumen [deelnemen aan een of meer forums] doe je op internet.

6. Een Fortunae filius is een zondagskind, een gelukskind. De fortuynisten [Pim Fortuyn] hebben het niet zo op immigratie. Een gelukkige grijsaard spreek je aan met 'fortunate senex'. Het Forum Romanum was het centrale plein van het oude Rome. Forza [kreet ter aanmoediging] Feyenoord! Hij drinkt fosco [zekere koude drank]. Het ATP (adenosinetrifosfaat) wordt als fosforylerend [een alcohol veresteren met fosforzuur] agens gebruikt. Kansarme kinderen in ontwikkelingslanden kun je fosteren [ondersteunen – Foster Parents Plan]. Een zonnecel is een fotovoltaïsche cel. Waarvoor wordt de foucaultslinger [slinger van Foucault] gebruikt [draaiing aarde aantonen]? Een fouetté is een verlengde pirouette. Een four in hands [rijtuig met vier paarden] rij je van de bok. Deze aandelen zijn volgefourneerd (volgestort). Je zult maar bij een begrafenis in een fourire [lachstuip, slappe lach] schieten … Fourrés [koekje met een middenlaagje van crème – van eigen deeg?] kun je snoepen. De fourthestatevertegenwoordigers [pers, media] waren in ruime mate aanwezig. Is dat leuk, een foursome [twee teams van twee, om beurten de eigen bal] bij golf? Een fouta [oe] is een hamamdoek [in oosters badhuis; ook: pestemal]. Hij foxtrotte met een foxy [aantrekkelijk] deerne [jong meisje].

7. Fra's zijn broeders. Fracking [èh] is hydraulisch kraken [olie]. Fraîcheur is friste. Een hemangioom of frambozengezwel [goedaardig bloedvatgezwel in huid] verdwijnt vanzelf weer. Een Francofascist is een falangist [ook: Libanon] of caudillist [caudillo = leider]. Daar hoor je veel Franglais [Frans, doorspekt met Engels]. Een matamata is een franjeschildpad. Een frankenstein creëert gedrochten. Het franquisme [Franco] was een fascistische, extreemrechtse (extreem rechtse) politieke beweging in Spanje. Een vrolijke frans heeft een leven als vrolijke Frans. Als je een fluwelen frederik [goed, zachtaardig] in de luren legt, kun je zeggen: zo fopt men Frederik [een goedgelovige]. Wat houdt freeganisme [antikapitalistisch: leven van de welvaartsresten van anderen] in? Is er hier een freinetschool [kinderen leren van ervaringen]? Bespreek de French Connection [smokkelorganisatie VS – Marseille, film!] en de French letter [condoom]. Een meervoud van fresco is freschi (ook: fresco's, vergelijk: fresquist). Mijn vrouw loopt bij een freud [psychiater]. Hongerklop [wielrenners] wordt ook fringale [frèhn-gahl goal] [zwakte; gebrek aan voedsel] genoemd. Een frittata is een omelet. Het Friulisch is een tak van het Reto-Romaans.

8. Een balsturige oppositiepartij is een fronde. Fronde super viridi: op het frisse groen. Wat weet je van 'de' Frontbeweging (vergelijk ook: Frontpartij – 1919-1932: Vlaams-nationalistisch)? Zijn er nog froufrous [twee wafeltjes met crème au beurre ertussen]? Wil je nog een froufroutje? Een frownie is een emoticon met frons. De een was nog frugaler [sober] dan de ander. Nietsnutten zijn het: fruges consumere nati. Laat dat die frulleman [knoeier] toch niet doen! Tevergeefs tegen Hercules, het is vechten tegen de bierkaai: frustra Herculi. Een Frygische muts is een jakobijnenmuts. Wat is FSC-hout [Forest Stewardship Council = Raad voor Goed Bosbeheer]? De tekenencefalitis FSME [Frühsommer-Meningoenzephalitis – vergelijk: encefalitis] komt vooral voor in Midden- en Noord-Europa. Favente summo numine (f.s.n.): onder bescherming van het Opperwezen. De personeelssterkte geef je aan in fte's (fulltime-equivalents). Je kunt de ftisis [tering] krijgen. Zij draagt een fuchsiaroze truitje. Fuck off [iemand wegsturen], door jou ben ik geen fuck [helemaal niets] opgeschoten.

9. Bij zwerfdrang spreek je van een fugue. Ze gingen fukkiefukkie [het] doen. Een fuguette is een kleine fuga. Zij heeft een fulpen [met vleiende, flemende taal] tong. Het was een full swing [met volledige inzet] alle-hens-aan-dektoestand. Dat was een fulldress [ook aaneen, bnw. + znw.] buitengebeuren. Hij is functus officio: niet meer in dienst. Dat dal is een fundgrube voor de archeologie. Dat was duidelijk een fundamentalischterroristische aanslag. Een fuselier is een soldaat van het garderegiment Fuseliers 'Prinses Irene'. Trouwens, Jan Fuselier is de doorsnee gewone soldaat. Met fusilli wordt spiraalvormige pasta aangeduid. Het fustein heet ook wel bombazijn. Wat fustig smaakt, is vaats [naar het vat smakend]. Het runenalfabet wordt ook wel futhark [naar de eerste zes letters: f, u, þ, a (of o), r, c] genoemd. Mijn future [2x uu] [aanstaande vrouw] brengt heel wat futures [fjoe:-tsjuhr] [termijncontracten] mee. De kleine fuut is een dodaars. Een e-mailuitdrukking is fyi: four your information. Een fyle [stam mensen] wordt meestal verdeeld in fratrieën.

10. Fylliet is versteend plantenblad. Zwakziekte in aardappelloof heet fytoftora. Een stukadoor is meestal geen goede stukjesschrijver (goede schrijver, ook: goedestukjesschrijver, andere betekenis: goede stukjes). Een fylum is een stam in het dierenrijk. Als bladvulling gezocht op '*weil*': de ziekte van Weil, weil dus [infectieziekte], een weilam [niet in de, maar gevoed met wei], rottweiler [(politie)hond], nadweilen en dweilstok [op zee; stok van de zwabber]. Ook nog: dweilband en dweilorkest. Na een dweilfeest (zatlapperij) moet er echt gedweild worden.

 

2160 Dictee donderdag 01-04-2021 (1) dictee Dictee van de dag (165)

Dictee – dictees [2160]

Oefendictee 692 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (165)

1. Dit artikel is in pvc-folie [polyvinylchloride] verpakt. ALDI-bonrollen(!) worden gemaakt van volledig fenolvrij papier. Samenleven doe je niet alleen. De voorstelling in het Bolsjojtheater (niet in wdb.) was grandioos. Hij was stupéfait, stomverbaasd, over haar domheid (bêtise, ezelarij, het doen en laten van iemand met een karpatenkop en het handelen van wie 'o sancta simplicitas' krijgt toegevoegd). Ik las het in een halvepaginagrote advertentie, of was het een kwartpaginagrote? De G20 is de Groep van Twintig (vergelijk: G7 en G8). Kennen we deze coöperatieve vereniging GA [van een coöperatieve vereniging: gewijzigde aansprakelijkheid]? Waar ga je naartoe? Hij ging recht door zee. Die zullen ten onder gaan [met een tenondergang] . Dat zou mijn eer te na komen. Gaap, heb je nog meer? Wat is het verschil tussen een gaap [geit m. x schaap v.] en een scheit [m/v omgekeerd]? Zadelmakers gebruiken een gaatels [gaat-èhls = priem]. Ze draagt een gabardine regenjas (gabardineregenjas).

2. Wat is een gaaz [geriatrische afdeling algemeen ziekenhuis] en wat een paaz [psychiatrisch]? Gabbro bestaat uit basisch plagioklaas [mengsel albiet en anorthiet] en augiet [colofoniumsteen]. Een gaberiet [model om de figuren uit te zetten] gebruik je bij het kunststoten [biljarten]. Een gaganaut is een vyomanaut [Indiase ruimtevaarder]. Kinderen zijn gages d'amour [blijk van liefde]. De galjard (gaillard) houdt het midden tussen garmond en brevier [lettersoort, vgl. nonparel]. Hoe ziet een galapagosvink eruit? Hoeveel grootdicteediehards zijn er eigenlijk? Sommige kloosterkerken hebben een galilea [voorkerk, portaal]. Het galimettahout komt van een Caraïbische (Caribische) boom en galimatias is wartaal. Toen ik las 'Gallië is in de Romeinse opvatting het hele gebied van West-Europa tussen de Pyreneeën, de Alpen en de Rijn', dacht ik eerst dat er stond 'Alphen aan den Rijn'. Een galmei(steen) is een kalamijn(steen) [oxidisch zinkerts]. Galoches zijn overschoenen. Galsteenziekte is cholelithiase (cholelithiasis) en cholecystitis is galblaasontsteking. In de Côte d'Or drinken ze gamay [G: naam van een dorp].

3. Het gambir [bladeren heestergewas] speelt een rol bij sirihkauwen en leerlooien. Wat vind je zoal in de gamellehut [n/s – keukeninventaris]? Bij de gamevertising [reclame via games] vind ik die gamercial leuk. De gamin [kwajongen] en de gamine [dito meisje] vormden een prachtig paar. Moet die gangmaker de boel weer aan de gang maken bij het gangmaken? De gangnamstijl is een dansstijl waarbij men een ruiter imiteert en met het hele lichaam bouncet op hiphopmuziek. Een ganimedes is een schandknaap. Vertellingen of Sprookjes van Moeder de Gans is de titel door Charles Perrault aan zijn kindersprookjes gegeven. Wat doet een patiënt bij het syndroom van Ganser [zijn antwoorden op vragen zitten er net naast]? Gants mousquetaires [mv., handschoenen] hebben een grote kap. Kun je die ganzenneb [snavel] conserveren? Een algoede ganzenvoet is een brave hendrik [plant]. Daar is hij gänzlich abgeneigt, geheel afkerig van. De garam masala is een kruidenmengsel op basis van kerriepoeder. Ze lijdt aan gardnerella [een soa: vagina gevoelig voor bacteriën].

4. Zelfs bij de begrafenis van de garde-manger [verzorgt koude schotels] was er een garde d'honneur [erewacht]. Een gardiaan is overste van een franciscanenklooster. Je hebt tweedraads [bnw.] en dertiggangs garen. Daarvoor moet je in de garen-en-bandwinkel zijn. Het was een gargantueske [overdadig in voedsel en drank] slemppartij [braspartij]. Wil je noordzeegarnalen meebrengen? Met de hondenfok (nee, niet die!) wordt de staggarnaat bedoeld. Is X een garnizoensstad? Een GAS-boete is in België een gemeentelijke administratieve sanctie. Waarvoor dient een gascape [bescherming tegen strijdgassen]? Een gascogner snoeft. Zij hebben gegasjewijnd [ervandoor, ertussenuit gaan]. Xeniën [geschenken] geven gastheren aan hun gasten. Vandaag bespreken we de gaswet van
Boyle-Gay-Lussac en de gaswet van Van der Waals (vergelijk: vanderwaalskrachten). Via het Brielsche Gat kon je naar de Noordzee varen. Ken je het 'Gaudeamus igitur, juvenes dum sumus' (studentenlied: laten we dus vrolijk zijn zolang we nog jong zijn)?

5. Ik bind, hij bindt, gebint (gebint(e) = balkwerk; ook: hou op met dat gebind = binden), gebonden. Zo gauw ik de spullen heb, stuur ik ze je. Wij lezen Apollo's of Phoebus' [dichten] gave en genieten van Bacchus' gave [wijn]. De gay twenties zijn de roaring twenties [1920-1930: economische bloei, zucht naar genoegens en gangsterdom]. Hij was een Gazaanse [Gaza] emigrant. Is gb gesloten bebouwing, g.b. is gedaan en bieden. GHB (ook: GBH) is gammahydroxybutyraat of gammahydroxyboterzuur. De afkorting gcs staat voor
gram-centimeter-seconde. Is het vastenavondgebak al besteld? In het Bargoens is gebeft gajes de rechterlijke macht. Op feestjes van de NTU drinken ze dubbelgebeide [bnw.] jenever. Stresscardiomyopathie is het gebrokenhartsyndroom. Is 't hele gebrouwt [in één keer gebrouwen] bedorven? Hij heeft Litouwse voorouders. Is die schermlay-out goed bruikbaar? Je kunt ervan gebruikmaken.

6. De dikgebuikte pastoor … Gecorseerde wijn is vol. Ik zal je de gedagis ingeven [de les lezen, waarschuwen]. Die man is gedallast (gedallest, geen ww.), hij staat op de keien. Die handelingen zijn ontuchtig, gedebaucheerd. Hij was een oude gediende, een oudgediende, een oud-soldaat. Gedistantieerd is afstandelijk. Het geduld van Job is jobsgeduld. Hij is van Kleef [van de familie Van Kleef], hij houdt meer van de heb dan van de geef. Je komt toch niet van Geel [of gaat ... = je bent gek]? De geelhart is een zekere loofboom. Die geelpelde [geelgevlekt] kippen vallen wel op. Geelzucht heet ook wel icterus. Je zult maar het geenbodemsyndroom [vb.: adoptiekinderen] hebben. Die jonker van Geenhuizen [zonder geld] is ook nog heer van Geenland [idem]. Gegeert heeft met verkeerdjassen [gelukkig alleen onbepaalde wijs!] van doen. De (Nederlandse) Verantwoordingsdag [kabinet legt financiële verantwoording af aan Tweede Kamer] wordt ook gehaktdag genoemd. Er was veel geheibei [gescheld, getier]. Een walvis is geen vis [maar zoogdier]. Karel is geel- [meerdere gele kaarten opgelopen], niet roodgeschorst. Dat klinkt deftig: hij is gegripeerd [heeft griep].

7. De (Het) Gehenna is oorspronkelijk het Ben-Hinnomsdal bij Jeruzalem, waar de Israëlieten hun kinderen aan de Moloch offerden en thans de hel, het verblijf der goddelozen. De Gehoefde is de Satan (met bokspoten). Die stam is gehoutsnijwerkt. Is hij vandaag goed- of slechtgehumeurd? De geisslerse buis was de voorloper van de gasontladingslamp. Zo, is de geitenharensokkenbrigade weer uitgerukt? De chupacabra, een legendarisch monster in
Midden-Amerika en Mexico, is een geiten(bloed)zuiger. Gejost is gesjareld [te grazen genomen, bedonderd]. In de heraldiek kennen we gekapt-gekoust [zodat de keperlijnen elkaar halverwege, bij het midden van de schildzijden ontmoeten]. Gekko's [nachthagedis] zijn tokehs. Het geksspel is een bijeenkomst van narren. De GEL is de Georgische lari. Weet je, dat de Gelaarsde Kat voorkomt in Moeder de Gans? Als plantaardige gelatine kun je altijd agaragar [gedroogd zeewier] gebruiken. Geen geld, geen zwitsers [huursoldaten]!

8. Cupiditeit is gelddorst. Vraag: het Gelders Haagje [Arnhem] ligt toch niet in de Gelderse Vallei? Nee, dus. De mammon van het Nieuwe Testament is de geldgod. Het korterentefenomeen betreft de geldmarktrente. Hij wilde voor mij wel geldschieten, maar dan wel conform de Geldschieterswet. U krijgt zalf, volgens de apotheek, in de vorm van een gelee [doorzichtig]. Hij is een zachte dood gestorven en heeft niet veel geleên [= geleden]. Te gelegener tijd hoort u van ons. Het gelidae mortis imago is het beeld van de kille dood, [afko] d.w.z. de slaap. Dat klokken precies gelijkgaan, is zeldzaam. Daar draait de film 'Schuld en boete' naar Dostojevski's gelijknamige roman. Gelode benzine, graag. Kan ik gewoon niet onthouden, marque = merk, marqué = toneelspeler en marquee [ie] = lichtkrant onder aan (onderaan) het beeldscherm. Deze geldwolf houdt van geltharingen [mannetje, hommer].

9. Een akoe is een geluidsalarm (akoestisch) alarm; denk ook aan de acustica. Bij een geluksgod moet je bijvoorbeeld aan Ganesha [hindoegod] denken. Een audio-cd is een geluids-cd. Wat moet ik met die pars fortunae [astrologie: gelukspunt]? Hij is een gelukshans [gelukskind]. De Gelukzalige Eilanden zijn de Canarische. Geen gelul, gebak van Krul [niet zeuren]! Het gras is gemaaid en de cox is geplukt. Komt uw heer gemaal [(aanzienlijke) echtgenoot] ook? Gemalied is met maliën [denk aan maliënkolder – dat is overigens geen kolder ...] bedekt. Djahé is gemberpoeder. Met het Huis der Gemeenten wordt het Engelse Lagerhuis bedoeld. Speelt de Raad voor de Gemeentefinanciën een rol bij het Gemeentefonds? Vast wel. De Grondwet grondvest de gemeenteraad. De dienst Gemeentewerken zal dit uitvoeren. Staat dat in de gemeentewet (Let op, wel: Gemeentewet van 1851.)? Hij is in een gemelijke, knorrige, morose, bui. Ik noem het GOS [Gemenebest van Onafhankelijke Staten] en het Britse Gemenebest. Er was veel mededogen en genâ [genade].

10. Euthanasie is de genadedood. Ik verlaat me op onze genadige Vrouwe [adellijke titel]. De geneeskees [soldatentaal: verzorger, ziekenoppasser] gaf mij een panacee [wondermiddel, tegen alle kwalen]. Joost was meer geneigd me te helpen dan Klaas. Een generaalagent [algemeen vertegenwoordiger] vindt men niet in het leger (net als een (generaal)pardonner – asielzoeker met verblijfsstatus), een generaal-majoor wel. De tweede generatie allochtonen bestaat uit tweedegeneratieallochtonen. Een genet is een paard, een genetkat [genetta, civetkat] niet. Een genist is militair bij de genie. Zijn er veel genizot (enk.: geniza – bewaarplaats boeken met de naam Jahweh erin, mogen niet verbrand worden) in Nederland? Waartoe dient het genoisedeeg [luchtige deegsoort – Genua]? Een nominee is een genomineerde. Van de genootschappen noemen we het Aardrijkskundig Genootschap en het Genootschap Onze Taal. Het meervoud van gens [Romeinen: groep families met dezelfde stamvader] is gentes.

 

2159 Dictee woensdag 31-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (164)

Dictee – dictees [2159]

Oefendictee 693 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (164)

1. Een genua is een genuafok. Wat genuïen is, vertoont genuïniteit
[uu-wie]. 'Krent' [Korinthe] en 'bikini' [atol Bikini] zijn geoniemen. Vroeger (v.a. 1919) had je het Georganiseerd Overleg, een moderne opvolger heeft als afkorting g.o. Dat zul je te gepasten tijde wel vernemen. Wat te denken van (bij) een verloreneigerecht [verloren ei = gepocheerd]? Wat zou een gerberligger zijn? Lastig: met om het andere veld een of twee scharnierpunten. Aan gerechtshoven hebben we: het Internationaal Gerechtshof, het Europees Gerechtshof en het (Hoog) Militair Gerechtshof [HMG, exit 1991]. Vergeet je brei- en strijkgerei niet. Ze hebben een eigen gerij. Je hebt Oost-, West-, Noord-Germaans en Oudgermaans, naast Oergermaans. Ik heb dat nooit geringgeacht. Een lang gerokte dame is niet kortgerokt. Laat ik het maar zeggen: ik ben gekke Henkie niet, noch ben ik gekke Gerrit: zo, dat is eruit. Men onderscheidt o.a. twee-, vier- en zesrijige gerst. Zeer lastig, zo'n gerstje in het oog [in ooglid: chalazion].

2. In de chemie betekent staggered [Eng.] geschrankt. Geschubd leer voor boekbanden is veau écaillé. Hou toch op met dat geschwärm [gedweep] voor Cruijff. Je wilde er altijd al bij horen, niet? Hij schrijft geserreerd [compact], het lijkt wel steno. Hij is helemaal gedebiliseerd [debiel] en geïnfantiliseerd [infantiel, kinderlijk]. Zo kun je makkelijk iemand in de seriebel (sereibel) [misère] helpen. Jij bent een gesjochten [arm, zonder inkomsten, de dupe, de sigaar] gesjiewes [braaf, goedhartig mens]. Sophisticated is gesofisticeerd (gesofistikeerd – mondain, wereldwijs, verfijnd). Je zult maar een zwakke complexie [geheel van aanleg en karakter] hebben. Wat is een twee- of driemaal gestreept octaaf [steeds een octaaf hoger] en wat een eengestreept octaaf [c³-b³. dus boven het klein octaaf, c-b, groot octaaf = C-B]? De drie Gestrenge Heren zijn de ijsheiligen Pancratius, Servatius en Bonifatius. Moet het gesundes Volksempfinden [het gezonde gevoel van het volk, t.w. als maatstaf van het recht, nationaalsocialisme] ons leiden? Een gesyndikeerde is een vakbondslid. De joden kennen de ketoeba [huwelijkscontract] en de get [scheidingsakte]. Get a life [ga eens wat nuttigs doen met je leven], joh. Zij is van lotje getikt [niet goed wijs]. Trouwens: Leentje of Liesje leerde Lotje lopen, langs de lange lindelaan (uit een kinderversje). De gettotaal(!) is Jiddisch (Jiddisj).

3. Een gekke henkie laat zich ook voor van alles gebruiken. Even gezocht op '*ceri*': alliancering en arcering [uitspraak!], carboglycerine [met 10% carbolzuur], cerien (roodbruine allanietvariëteit), cerise (limonade), cerium (element 58, Ce), damascering (verzamelnaam: vlammig geëtste figuren), glycerinealdehyde [wil je dat weten: chemie 2,3-dihydroxypropanal, het eenvoudigste koolhydraat, dat de basis vormt voor de D/L-nomenclatuur van koolhydraten (het D-enantiomeer is rechtsdraaiend)], mercerie (fourniturenzaak), montes auri polliceri (gouden bergen beloven), sinceriteit (oprechtheid), tiërcering (vermindering tot op een derde), tracering (het traceren) en triglyceride [glycerol waarvan de drie alcoholgroepen zijn veresterd, bv. natuurlijke vetten en oliën]. Een kleine selectie uit '*seri*': viennoiserie (luxebrood(jes)), una serie (onafgebroken), tracasserie (geharrewar), sero sed serio (eerst met tegenzin, maar, eenmaal begonnen, met hart en ziel), serinette (kanarieorgeltje), serigrafie (zeefdruk),
serine ((S)-2-amino-3-hydroxypropaanzuur), serie-parallelschakelaar, en seri(ci)cultuur (zijdeteelt).

4. Verder: rotisserie (grillrestaurant), patisserie (banketbakkerij), opera seria (grote opera, grand opéra), nikserig (niets voorstellend), niaiserie (onnozelheid), negroïsering, miserie (ellende, misère), libanisering, L-serine [linksdraaiend], masculinisering [ontwikkeling van mannelijke kenmerken, m.n. aan de uitwendige geslachtsdelen, bij vrouwelijke individuen = virilisatie, vermannelijking], mcdonaldisering, misericorde (zekere dolk van een ridder), misericordia (geoorloofde afwijking van strenge voorschriften in kloosters), lambrisering [betimmering], laïcisering [rooms-katholiek; m.b.t. een geestelijke ontslaan van alle bij de wijding op zich genomen verplichtingen], judasserig [treiterig], japonaiserie [japonisme: gebruik van stijlelementen uit de Japanse prentkunst], inter jocos et seria (onder scherts en ernst), geiseriet (kiezelsinter), fraisering (op de helling van een talud), etatisering (naasting door de staat), esthetisering [esthetisch maken], declassering [overspelen, terugzetten in rangorde], chinoiserie [kunstvoorwerpen, onpraktische formaliteit], confiserie (banketwinkel), dechristianisering, creolisering [creools worden], carrosserie, boisering (beschot), automythologisering [mythe creëren rond eigen persoon, niet: eigen auto!], au (grand) sérieux en ad misericordiam (een beroep doend op medelijden of genade).

5. Daar zat hij dan met getourmenteerde (getormenteerde = gekwelde) blik: zijn getroebleerde [verstoord, minzaam] jeugd? Pim is een getruukte voetballer: hij vertoont veel trucjes (truken). De Geünieerde Gewesten of Provinciën hadden de Unie van Utrecht gesloten. Getut is muggenzifterij. In 1566 kwam het Verbond der Edelen [beletten invoering Spaanse inquisitie] tot stand. De leden droegen een geuzenpenning en dronken geuzelambiek. Het zwarte of bruine gevaar verwijst naar de Afro-Aziatische volkeren. Ik ga in allen gevalle naar dat concert. Een gevatte meid is ad rem. Een gevecht van man tegen man kan een lijf-aan-lijfgevecht zijn. Een gevechtslaars is een combatlaars. Hebben gestreste militairen vaak gevechtsstress? Gevelouteerd papier is velouté [fluweelachtig]. De Gever van alle goeds is God.

6. Schuin gevierendeeld [heraldiek] is écartelé en sautoir. Gevlamd satijn heeft een gevlamd moiré-effect. Dat zijn epea pteroënta: gevleugelde woorden. Hij deed die afkondiging met gevoileerde [gedempt, omfloerst] stem. Hoe ben je dat gewaargeworden? Ahimsa is geweldloosheid. Ik zal u het boek doen geworden. Hij stierf een gewelddadige dood. Is gewast linnen waterdicht? Ja. De Gezalfde des Heren is de Messias. 'Dus' is een gevolgaanduidend voegwoordelijk bijwoord. De zeven Verenigde Gewesten vormden de Republiek der Nederlanden, de noordelijke gewesten omvatten Noord-Nederland, de zuidelijke gewesten Zuid-Nederland. De Provinciale Staten werden ook wel Gewestelijke Staten genoemd. De Evangelische Gezangen en Gezangen voor de Liturgie zijn liedbundels. Het (de) synovia is het gewrichtsslijmvlies. Hé ja, gezellie [gezellig]!

7. Ankylose is gewrichtsverstijving. Gezelschapsvogels zijn inséparables. De visus [gezichtsscherpte] is goed. Ze waren elkaar niet welgezind, maar ook niet vijandig gezind. Wat is de taak van de Gezinsraad [adviezen aan de overheid]? Hij is door en door gezond, zijn broer door- en doorslecht. Op een ghat [India, terras naar de rivier] kan gecremeerd worden. Mijn broer heeft bewerkstelligd dat ik tewerkgesteld ben. Een ghazel(e) heeft rijmschema aa, ba, ca, da. De ghazidsja is de heilige oorlog van moslims tegen de ongelovigen. Ghee [gie: goal]] is geklaarde boter. Waarom streden Ghibellijnen [steunden de Duitse keizer in de strijd] en Welfen [= Guelfen: zij steunden de paus]? Een nègre is een ghostwriter. Een giclee is het product van piëzografie [inkt computergestuurd op papier]. De uitspraak van giaur [gaa-voer] blijft verrassend (of de schrijfwijze!). Zijn lange lijzen – ze zingen vaak leizen – altijd een soort van giacomettifiguren [zeer langgerekt, mager]? Het giallo antico is goudgeel marmer. Drinkt zij gin-fizz?

8. Giardiasis is een voedselinfectie veroorzaakt door een zekere parasiet. Moet je voor gielerstaal(!) bij de hoogovens zijn? Nee, dat is dieventaal of Bargoens. Gierstmelde wordt ook quinoa [uitspraak!] genoemd. Blijf rustig, eet een gieser wildeman. Hoe ziet volgens de GIF-standaard een gif-bestand (uitspraak dan gee-ie-èhf, gifbestand, dan uitspraak dzjihf – graphics interchange format) eruit? Goeie Mie was de Leidse gifmengster. Poison ivy is gifsumak [plant]. Hij, een hollebolle gijs en ook nog een gijsje goochem? Het oude Mesopotamië bracht het Gilgamesjepos [met zondvloedverhaal] voort. Wat is het verschil tussen een gimar [lang gewaad, gezicht onbedekt, moslimvrouwen] en een khimar [hoofddoek die ook de boezem bedekt]? De gioer is de overgang tot het jodendom. De giouvetsi is een Griekse gegratineerde ovenschotel. Girihs zijn geometrische tegelpatronen in de islamitische bouwkunst. Het GIS is een geografisch informatiesysteem. Zymose is gisting. Een giveaway is een weggevertje.

9. Gizmo's [voor geluidseffecten] horen bij gitaren. Wat heeft een G-kracht [zwaartekracht] met een g-plek [erotisch zeer gevoelig, vagina] te maken? Op welke glamping [luxe: glamorous + camping] staan jullie? Glanslei is fylliet, glanslinnen is trielje. Glanstaf [goed lezen, geen staf!] is lustre. Hoe moet ik mij glänzendes Elend [stralende ellende] voorstellen? Veel vliegtuigrompen zijn van glare [glèh:r goal – zeer lichte kunststof]. Zijn er ook
glas-in-betonkunstwerken? Geen idee ... Een zekere formica-achtige kunststof is glasal [z]. Glasfiligrein is petinetglas. Wij gebruiken hiervoor glasvezelversterkte polyester. Het Westland wordt de Glazen Stad genoemd – en Den Haag de hofstad en Deventer de koekstad. Glazuur is verglaassel. Was hij een Leidse glibber [niet in wdb., oorspr, glipper = overloper bij Beleg van Leiden naar Spaanse kant, nu is 'glibber' een geuzennaam]? Het traditioneel IJslands worstelen heet glima. Het glimmer is Moskovisch glas. Een glioblastoom zit in de (grote) hersenen [kwaadaardige tumor]. Met kapotte instrumenten maak je glitch [muziek]. Een rhinestone is een glittersteentje. Paillet [clairet, rode wijn, witte = clairette] drink je, met pailletten versier je kledingstukken (geen meisjes!).

10. Gloriosae memoriae, roemrijker nagedachtenis, van deze held. Glunge is glamour plus grunge. Glutamaat is umami of ve-tsin [smaakverfijner]. Glutenallergie is coeliakie. Glycaan is polysacharide. Gnathologie houdt zich met kauworganen en de stoornissen daarvan bezig. De Gnawa [afstammelingen zwarte slaven Marokko] hebben als muziekstijl gnawa. Als tussengerecht is gnocchi [uitspraak!] veelgevraagd. De gnoe is het wildebeest. De plié is een basisbeweging bij ballet en dans, bij een demi-plié blijven de hielen op de grond, bij een grand plié niet. Suppliëren is smeken, een superplie is een koorhemd. Zymose is gisting, zymotisch is gistend. De cornucopia (vroeger geen meervoud – nu wel: cornucopiae) heeft als synoniem de cornu copiae: hoorn des overvloeds (mv.: cornua copiae).

 

2158 Dictee dinsdag 30-03-2021 (1) dictee Dictee van de dag (163)

Dictee – dictees [2158]

Oefendictee 694 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (163)

1. Een gnome (zedenspreuk) moet je niet verwarren met een gnoom, een kabouter. De Manufacture Royale (thans: Nationale) des Gobelins maakt gobelins. De gobertangesteen komt uit Belgisch Oost-Brabant. Een gnoegeit is een takin. Een V.D.M. (verbi divini minister) is bedienaar des goddelijken Woords. Het goddelijke Woord is daarbij de Bijbel (Gods Woord). De tsaar kent u. Zijn vrouw is de tsarina, zijn dochter is de cesarevna of tsarevna en de tsarevitsj of cesarevitsj is de oudste zoon en grootvorst-troonopvolger. Als je een kinbaardje hebt, heb je een goatee. De hersens zitten vol met kwabben: de temporaal- of slaapkwab en de frontaal- of voorhoofdskwab en ook de occipitaalkwab. De godenspijs is voedsel van Olympische [berg Olympus] goden. Bij de canonisatie [heiligverklaring] speelt de advocatus Dei [godsadvocaat; antoniem: advocatus diaboli] een belangrijke rol.

2. Het Engelse volkslied is 'God save the Queen'. De Godmens [mensgeworden God] is een voorbeeld van een godmens [mens in wie een god is gereïncarneerd]. Dat ga je me godsammekrakepitte niet flikken, hè? Hij studeert religiologie. Een ordale is een godsgericht. Amerikanen wanen zich in God's own country. Een godswoord komt uit Gods Woord. Met hoofdletters: Godheid (ook: g – iets anders), Godmens (ook: g – iets anders), Godsbode, Godsgezant, Godskind, Godslam, Godsrijk, (van) Godswege en Godszoon. Hij is in goeden doen en te goeder trouw. Je mag me aller ure roepen. Ik zal het te gener ure doen (niet dus). Te elfder ure kwam het toch nog goed. Haar goedgeschreven verhaal sprak me aan. Sinterklaas, goedheilig man [GB ook aaneen!]! Een goedkope grap is een laag-bij-de-grondse geestigheid. Wacht, ik zal je goed [kleren] eens goedleggen. Je ziet eruit als een welgesteld patertje goedleven [dat leidt een overdadig leven].

3. Ik zal je voor dertig euro goedschrijven [crediteren, tegoed bijschrijven]. Zij zijn goedwillende doe-het-zelvers. Een vriend van Tijl Uilenspiegel was Lamme Goedzak. Er waren meerdere goelagarchipels in de Goelagarchipel. Een goenizak is van jute. Is hij echt lsd-goeroe [lysergamide, lysergeenzuurdi-ethylamide – säure]? Hij leeft in een goëtische [betoverend, bedrieglijk] schijnwereld. Wat zijn Gog en Magog [vreemde volkeren die volgens de profetie vanuit het noorden Israël zullen binnenvallen (Ezech. 38:2)]? Een golem is een joodse sagenfiguur. Golgas [Turks flanel] is geen gas. Gomhoudende holten zijn gom bevattend. Een barcarolle is een gondellied. Een gonfalonniere is een burgemeester. De gonokokken [bacteriën] veroorzaken gonorroe(a). Die good old [goeie ouwe] Harry was weer aardig op dreef. Je hebt Gooiers [het Gooi – Gooiland] en erfgooiers [afstammeling oorspronkelijke bewoners]. Wat bedoelt men met 't prachtig rijk van Insulinde [de Indonesische archipel]? De Gordel (Vlaanderen, niet in wdb.) is een jaarlijks wandel- en fietsfestijn. Netsukes [uitspraak!] zijn gordelknopen. Het politiekordon is doorbroken. Het Zijden Gordijn is het Bamboegordijn.

4. Met een embrasse [uh uitspreken!] houd je de gordijnen op. Die ervaring was gorgonisch, deed me verstenen van schrik. Het gorisme is naar (Al) Gore genoemd. Moet je het zeer fijne vlees van gegorde lammeren [met afgebonden balzak] wel willen? We hebben hem gegortzakt (een persoon op en neer hossen). De Oost- en West-Goten, thans wonend in Zuidoost-Europa, zijn afkomstig uit Zuid-Zweden en Gotland. De goths hangen gothic [subcultuur] aan. De rayonante gotiek wordt ook gothique rayonnant genoemd. Het Krim-Gotisch is geen levende taal meer. Nietzsches 'Gott ist tot' is de verwoording van de god-is-doodtheologie. Het Mannheimer goud is een soort van tombak. Een goudgulden was een florijn of achtentwintig (stuivers). Het goudhaar is de immortelle [luh uitspreken – papierbloem]. Sommigen dachten dat de Goudkust echt een goudkust was. Waar groeit de goudlakense krokus [Zuidoost-Europa]? Wie naar een goudland zoekt, komt in Eldorado terecht.

5. Het goudron [gezuiverd asfalt] komt van Trinidad. Koningswater is goudscheiwater [2 delen zoutzuur, 1 salpeterzuur]. Goudsteen is een soort van Engels steengoed [wedgwood] met goudlusterdecor. Gougère [oe zj] is luchtig hol gebak met hartige vulling. Goulash is en soort hachee. Het is ieder à son goût [naar zijn/haar smaak]. Om vier uur gouteren we, gebruiken we het goûter [vieruurtje]. Gouverner, c'est prévoir: regeren is vooruitzien. Dit is de prijs a go(u)verno (richtprijs). Slap, maar: go with the flow [volg te trend]. Dat lijkt verdacht veel op een graai-economie [louter winst- of vermogensgroei]. Zij zijn Graallid [organisatie van de vrouwelijke jeugdbeweging voor katholieke actie]. Ze hebben het, goddank, grâce à Dieu, gered. Een graculus inter musas is een kraai onder de muzen (geen muizen dus!). Schrijf je het Heilige Graf wel met hoofdletters? Wat is het verschil tussen sgraffito [= graffito: zwarte muur, witte kalk, lijnen krassen] en graffiti [spuitbus, viltstift]? Een grafzuil is een stèle. Gramineae zijn graanachtige planten. Wat zijn grampies [growing retired active monied people in excellent state – welgestelde, gezonde oudere) eigenlijk?

6. Granaatfougassen zijn open granaatmijnen. Een grand battement hoort bij ballet, een esbattement is een kluchtspel bij de rederijkers. De Grande Armée was het Grote Leger [Napoleon tegen Rusland]. De Australian Open, Roland Garros, Wimbledon en de US Open zijn alle grandslamtoernooi. Hoeveel grand(s) prix(s) [of] heeft hij al gewonnen? De Grande Peur [onzekerheid over de (Franse) Revolutie] moet je in 1789 situeren. Het stikt daar van de grand old men [oud-partijhoofd, leider vakgebied] en grand old lady's [vrouw van aanzien vakgebied]. Korrelig ijs wordt granité genoemd. De graphic novel [litteraire beeldroman] is met graphics [illustraties] opgeleukt. Het wapen van Monnickendam is van zilver met een monnik op een grasgrond. Marc is grappa [drank]. Een grasmof is een Westfaalse hannekemaaier [in hooitijd grasmaaien (inf.)]. Die gratuite [ongegrond – twie] bewering druipt van de gratuïteit [tuu-wie]. Een graue Eminenz is een éminence grise [grijze eminentie]. Grauwacke of grauwak is kiezelzandsteen. Wil je liever witte of rode graves [graa-vuhs = bordeauxwijn]?

7. Grax blijft over bij de bereiding van traan uit walvissen. De Grebbe is een klein riviertje bij Rhenen. De sjaal (shawl) was van greige [grijsachtig beige] grège [ruwe zijde] gemaakt. Een bepaald pesachgebak heet gremzelisj [kiesjeliesj hoort bij Poerim: hamansoren]. De grensgod was Terminus. De twee kekuléstructuren van benzeen vormen een grensstructuur ... De grex venalium is een kudde huurlingen. Ben je griek (gay) en ga je naar de griek [Grieks restaurant] … De rommel was grieks en dwars [schots en scheef] neergegooid. Een griekse is een Bargoense luis. Wat is zij een grienebalk, zeg. De dolle griet [boos, kwaad wijf] ging nogal tekeer. Een grijsbeer is een kruising van een grizzly(-) en een ijsbeer. Tegenover zwart-wit- staat grijsdenken. Bij hen kun je voor wit-, bruin- en grijsgoed [computers] terecht. Aan de voorzijde van een auto kan een grill [Eng.] of grille [Fr.] zitten. Hij staat bekend om zijn bokkige, capricieuze nukken. De kleur gris de lin is het lila-achtige blauw.

8. De grime [griem(e)] is een van oorsprong Britse stijl in de popmuziek die beïnvloed is door onder andere hiphop, drum-'n-bass, 2 step en reggae. Ze draagt een gris-perle japon. Hij is een echte, orthodoxe gristen. Sommigen zeggen grivna, anderen grivnya, weer anderen hryvnja. Een grober Unfug is verstoring van de rust en orde of aantasting van de eerbaarheid. Groefwerk is gecanneleerd. Die baan, ach, hij zal er wel in groeien. Die groei-en-gloeilampen (groei- en gloeilampen) doen hun werk goed. Dat is een bekende groeise kamerplant. Dwerg- en reuzengroei zijn groeistoornissen. Ierland is het Groene Eiland. We hadden een groene Pasen, een groen paasfeest. Met het Groene Hart wordt niet altijd het groene hart van Holland bedoeld. Het vroegere Agalev heet nu Groen (zonder uitroepteken!). De groenen willen altijd meer. Bij Ecolo vind je Franstalige groenen in België.

9. Dat is een groenomrande wijk. Het Spaans groen wordt ook wel groenspaan genoemd. Een escouade was een halve sectie onder bevel van een korporaal. Groepage [verschillende vrachten combineren] levert voor iedereen voordeel op. Een groepsvordering is een classaction [proces namens groep (beleggers)]. Jullie moeten nu echt vaarwelzeggen. De engelse groetenis is het Ave Maria. Het groevebier [n/s] werd rondgedeeld. Hoe grover, hoe ruiger. Het fijnmazige insectennet schoot grovelijk tekort. Grofwild is groot wild. Geef mij maar een whiskygrog. Hij zou grommes [een standje] krijgen. De Gronden liggen bewesten het Kanaal [VD. lemma 'grond']. Het gemeentelijk grondbedrijf – leidend bij grondaan- en -verkopen – is verlieslijdend. Hij heeft grondkwekwe [kweekwee = gebakje, Indië] in zijn land [er staat een hypotheek op]. Een pitta is een grondlijster. Vroeger had je aan de universiteiten een u-raad [universiteitsraad]. Dominee en pastoor behoren tot het grondpersoneel van
Onze-Lieve-Heer [niet zo in wdb.].

10. De Vrije Universiteit op gereformeerde grondslag is op de beginselen van de Reformatie gevestigd. Wie kent de hele Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden? Een groom [g van goal oe] is een stalknecht. Dat is Kunst met een grote K. Het grootambtenaarsexamen was het examen voor controleur Binnenlands Bestuur in
Nederlands-Indië dat werd afgenomen na een tweejarige studie aan het Indologisch Instituut te Delft. In het Grootboek der nationale schuld staan de schulden van het Rijk. Een groothofmeester is grootofficier van de Orde der Vrijmetselaren. Dat is het Groothertogdom Luxemburg. 74 soldaten werden ingekwartierd.