0381 Dictee woensdag 26 nov 2014 (4): dictee Ditjes en datjes (5) √

Dictee - dictees [0381]

Ditjes en datjes (5)

A. Er was nog iets in Zutphen: zin 3 begon met ' Hoewel deze Hanzestad wel eens een antroposofisch  bolwerk wordt genoemd …". Nu is de kwestie weleens/wel eens tijden punt van discussie geweest. Bij het Haagse dictee moest je dan zogenaamd 'wel eens' schrijven omdat beide woorden los in GB stonden en 'weleens' niet. Die discussie is achterhaald. In de Technische Handleiding (uitgangspunt voor GB en andere woordenboeken) van de Taalunie (de ultieme baas van onze spelling, althans voor overheid en onderwijs) komt 8 maal 'weleens' voor: het wordt dus tijd dat GB het woord nu ook in de Woordenlijst Nederlandse Taal, het Groene Boekje, opneemt! 2020: OK. Als we daar dan bijvoegen het 'weleens' uit VD: 1) te eniger tijd, een keer, 2) een enkele maal, soms, is het klip-en-klaar dat 'weleens' hier aan elkaar moest. Voor alle duidelijkheid: de schrijfwijze 'wel eens' is niet helemaal uitgesloten – in contrastief gebruik, waar 'wel eens' tegenover 'niet eens' staat en bijvoorbeeld in de zin: "Vader was het niet eens met me, moeder was het wel eens met me." Zie over deze kwestie ook:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1534
Eerlijkheidshalve moet daarbij worden vastgesteld dat GB 'weleens' en 'wel eens' als gelijkwaardig beschouwt! 

B. In een ander dictee (Papendrecht) kwam voor je-van-het. Dat is fout: het moet zonder streepjes. Nergens in VD komt dat voor. Wel in lemma 'alles': het allerbeste, je van het, in lemma 'het': dat is je van het, in lemma 'je': jé van hét (het beste wat er is, maar let op: in de nieuwste online-VD zijn die accenttekens verdwenen!). Er is dus geen enkele reden voor die koppeltekens en in een dictee zijn ze dus ook echt fout. Ook binnen een Latijnse en een Duitse uitdrukking kwam nog 'je van het' voor, maar beide uitdrukkingen zijn in de nieuwe online-VD gesneuveld …

C. Soms kom je een twijfelgeval tegen: 'van jongs af' en 'van jongs af aan' zijn allebei goed: je moet dan natuurlijk opschrijven wat er voorgelezen wordt.

D. Niet zo ernstig, maar wel fout: 'op z'n elfendertigst' moet 'op zijn elfendertigst' zijn. Zowel GB als VD hebben 'zijn'. De doorgewinterde dicteeër komt dan in gewetensnood: schrijf ik 'zijn' (zo moet het immers, met de kans dat zijn 'z'n' fout gerekend wordt), of 'z'n'? Ikzelf zou het laatste doen en heb vaak meegemaakt dat de jury, met het probleem geconfronteerd, beide vormen goed rekende.
Ezelsbrug: 11 lijkt op ij van zijn!

E. Vervolgens weer een twijfelgeval: hybrideauto. In GB is hybride: 1) znw. bastaard, meervoud hybriden, 2) znw. – zonder toevoeging al – fiets (of, voeg ik toe: auto – VD bevestigt dat!), meervoud hybrides en 3) bnw. Kijken we in VD, dan treffen we diezelfde zaken aan en verder: hybrideauto, hybridecamera en hybridefiets. De keuze tussen de schrijfwijzen 'aaneen' en 'los' lijkt moeilijk, maar is dat volgens mij niet. Ik schrijf 'hybride auto' als de klemtoon op 'auto' valt (hybride als bnw.) en 'hybrideauto' als de klemtoon op 'hybride' (samenstelling van twee znw.) valt.

F. Ten slotte nog een fout. In het dictee kwam voor "Funshoppen was een van zijn favoriete hobby's." De accenttekens (uitspraaktekens) op 'één' mag je (in een dictee!) alleen zetten als ze echt nodig zijn. In dit geval kan je geen 'uhn' lezen en moeten accenten dus – zeker te weten – achterwege blijven.