woensdag 30 september 2020

1929 Dictee woensdag 30 september 2020 (1) dictee Oefendictee september 2020 (3)

Dictee - dictees [1929] 

Oefendictee september 2020 (3)  

1. Het ZiN is het Zorginstituut Nederland. Als een gasleiding zink is, is die door- en doorlek [minder goed: door en door lek]. Wat eten we vandaag? Hussen met zinkhoorns! Zinkt een steen ook in zwaar water? Haar zinnenlust was zinnebeeldig. Zinvang wordt ook wel catalepsie genoemd. Zij volgt een katastage. De ZIV is in BE de Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. De ZMK heet na een verjongingskuur ZMW. Zo-even kwam hij voorbijzoeven. Een zoïlus is een kleingeestig criticus, een vitter (niet: fitter!). Zojuist heb ik zoiets begrepen. Die spits werd in de zomermercato gehaald. Hij is van het padje geraakt en ook nog zijn patjes kwijt. We moeten gewoon winnen, zoniet [ook: zo niet] wordt de kloof met de ploegen boven ons nog weer groter.

2. Zony: zebra x pony. Een zoöfaag is nu eenmaal geen fytofaag. Hij zoomde met de app Zoom zijn ingezoomde foto. Een zotsstok is een narrenstok of marot. Het gezouten zoute vlees was goed van zoutte. Dat vissersbedrijf doet zowel aan zout- als aan versvaart. De Zoutzee is de Dode Zee. Een zp'er is in NL een zzp’er. De ZSM-aanpak staat juridisch voor asap, z.s.m. Zij is zu haben. Hij ook? Zulks hadt ge toch niet gewild? Het was zum Kotzen en maakte me zum Tode betrübt. Ze kenden het zweitje. Hou op met die zwets. De crimineel vreze de uitspraak van de rechtbank. Hij zit in angst en vreze. Verder gaat het hem naar den vleze. Zijn familie vreest het onheil met grote vreze. Een brunhilde [uu, ih] is een walkure [uu]. Mijn Platamsterdamssprekende familie heeft het over kantielje i.p.v. can(ne)tille en vanielje is vanille. Kwestie van antiherverfransing.

3. Ze zeggen ook: ik ben van de familje. Woorden (beetje onbekend) op *ille: affodil(le) (plant), à merveille (prachtig), apostil(le) (vraag op akte om advies), baskerville (lettertype), bastille (fort – B = gevangenis, Parijs), bidonville (voorstad met krottenwijken), bougainville(a) (plant, trinitaria), brille (briljantie), calville (tafelappel), cedille (onder c: ç), chenille (fluweelkoord), cochenille (cactusschildluis), codille (dubbel verlies in het omber- en quadrillespel), coquille (Sint-Jacques, schelp), drille (drel, lap, vod), écaillé (geschubd), en famille (onder elkaar, in huisgezin), escadrille (vliegtuigen), (e)spadrille (linnen schoen met touwzool), euville (Franse kalksteen), faille (tafsoort), fils de famille (zoon van goeden huize), harentwille, fouille (BE: fouillering), gargouille (waterspuwer), grille (grill – auto) grenaille (steengruis), en grisaille (grauwschildering).

4. Verder: hil(le) (heuvel), jonquille (gele narcis), kehille (kille, joodse gemeente, kehila), koedille (stinkende kamille), manille (zeker kaartspel), marmaille (troep snotneuzen, kleine kinderen), marseille (katoenen stof), megille (wetsrol), Megille (Megilla, Megila, Estherrol), mille (duizend), orseille (purperrode kleurstof), nonpareille (nonparel, lettertype, grootte 6 punten), pacotille (vrachtvrije goederen kapitein en schepelingen), paille (strogeel), passacaille (passacaglia = muziekstuk of dans), pastille (Drostes pastilles), peccadille(s) (kleine zonde, pikkedillen), pointillé (zekere stof), postille (korte uitleg Bijbel), quadrillé (van weefsels: geruit), racaille (= rapaille, gepeupel), ratatouille (ratjetoe), represaille, reveil(le) (sein om troepen te wekken), rocaille (grotwerk – nabootsing grot), rouille (knoflooksaus) en sapotille(boom).

5. En ook nog: sibille (raadselachtige vrouw), spadille (schoppenaas, ook: hoogste troef), tefille (ook: tefila, gebed, gebedenboek), tenaille (buitenwerk vesting), trouvaille (knappe vondst), vaudeville (toneelstuk), verre-muraille (mozaïek, muurglastableau) en vrille (tolvlucht vliegtuig). Hij zit in een hiëronymietenklooster [Lissabon, niet in wdb.]. Een hinkjambe is een choliambe. Het episch centrum, waar epiek beoefend werd, verwerd tot een epi- of hypocentrum. In juni wordt er op buní’s [tonijn] gevist. Een bi (hert) is nu eenmaal geen bu en al helemaal geen buna (synthetische rubber). De boslandcreolen (bosnegers, excusez le mot) zijn marrons (dyuka, met hoofdletter D van een bepaalde stam) en dragen o.a. kamisa's (lendendoek of -schort, pangi, pantje, paan).

6. Een hart-en-vaatziektendokter houdt zich bezig met hart- en vaatziekten. Een 3, 4 en 5-steek is een vijfsteek. De aagtappelen waren in de aacht(e) (haagt(e)) opgeslagen. Dan valt er weinig te genieten, als je amuzisch bent en aan amusie lijdt … Weet je, het is maar een weetje, hoe je ‘z’je’ en ‘w’tje’ schrijft … Een voorbeeld van Hindoestaanse muziek is de baithak gana: die komt niet uit Ghana! Is bone china [boon-tsjaai-nuh] hetzelfde als blanc de Chine? Haar booty kwam goed uit boven die bootees. Met veel kapsones kun je capties of begijne maken! Chitarrones (ook: ‘s) zijn luiten, gitarrons zijn basgitaren, bespeeld door de mariachi’s. Hij haalde [in cijfers] een 8 plus, een 8-plusje, een 8 plusresultaat, of [in letters] een acht plus, een achtplusje of een achtplusresultaat. Die dronkenman zal wel een goede snee aan hebben.

7. Vient de paraître, die nieuwe roman. Van 3x2 + 4x = 7 zie je zó een oplossing: x = 1. Een kwadratische vergelijking heeft vaak echter 2 oplossingen (zonder verdere uitleg: als van ax2 + bx + c de zogenaamde discriminant D = b2 – 4ac > 0 is!). Hier proberen we het met ontbinden: 3x2 + 4x – 7 = 0. Vanwege die x = 1: (x – 1) (ax + b) = 0. De a kan alleen 3 zijn en b 7 (4 klopt dan) --- > (x – 1) (3x +7) = 0. Voor de tweede oplossing geldt dus: 3x + 7 = 0, x = -7/3. Zo, op naar de bijles! Een apc’tje is bereid uit acetosal, fenacetine en cafeïne. De eolusharp reageerde op de wind die over het aquarium met de aeolissen streek. De Leidse Alma Mater is niet zomaar een alma mater. Nooit geweten: van die antilopebeesten maak je antiloop (stof, geen mv.). De vicomte en vicomtesse zijn burggraaf en -gravin. Zorg voor victus et amictus: eten en kleren. Victis honos: eer aan de overwonnenen.

8. Een chrestomathie [tie] is een bloemlezing. Die muur is mooi musivisch aangekleed. In de betekenis ‘versiersel’ mag je appliqué ook wel applique noemen. In Duitstalige gebieden hebben ze een qwertzklavier. Een doom-and-gloomverhaal [GB] gaat over doom en gloom [VD]. Baksjisjen [ie] (ook die voor de hasjiesj) zijn gewoon baksissen [ih]. De bard trad op op de bart. We zijn letterlijk die boot ingegaan, maar vervolgens figuurlijk de boot in gegaan. De dubbeltwee en de dubbelvier gingen domineren [domino spelen]: dat leverde een dubbelzes op [lemma VD, wel sub lemma: dubbel vijf; dus ook 'dubbel zes' is verdedigbaar]. De BMI is de body mass index en QI de queteletindex. Bonheurs zijn gewoon bonheur-du-jours. De verlorenwas- is de cire-perduemethode. De kokette en cocasse cocotte liet zich horen. Een compère is een compeer. Pas op voor die curieuzeneuzemosterdpotten!

 

 

 

vrijdag 25 september 2020

1928 Dictee zondag 27-09-2020 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 121 RL

Dictee - dictees [1928] 

Wekelijkse dicteetest 121 RL [elke zondag] 

 

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 621

 

1. Een ……………. dankt zijn naam aan

godin ………...

a. aphrodisiacum                             Aphrodite

b. afrodisiacum                               Aphrodite

c. afrodisiacum                               Afrodite

 

2. En een ……………….. aan …………….

a. pinocchioneus                              Pinocchio

b. pinokkioneus                               Pinokkio

c. Pinocchioneus                              Pinocchio

 

3. Hoe zou je ………… (een kipgerecht)

weergeven in ………... (wartaal)?

a. coq au vin                              coq-à-l’âne

b. coq-au-vin                             coq à l’âne

c. coq au vin                              coq à l’âne

 

4. Zij ………… voor een nog grotere ………....

a. dieette                                  élégance

b. diëette                                  élegance

c. dieette                                  élegance

 

5. Is het ‘nooit ………... nimmer’ oftewel ‘nooit

………… nimmer’?

a. of te                                    ente

b. ofte                                     ente

c. ofte                                     en te

 

6. Een bedrijf kan ………. van betaling krijgen,

aan een bestuur kan ………. worden verleend.

a. surseance                                 décharge

b. surséance                                 decharge

c. surseance                                 decharge

 

7. ………… is peper en …………. is (ook) salami

a. Pepperoni                                pepperoni

b. Peperoni                                  pepperoni

c. Peperoni                                   peperoni

 

8. Op het ……….. liep een ……….

a. perceelland                               eland

b. perceland                                  eeland

c. per se land                                 eland

 

9. Bij ………… wordt gedanst op harmonicamuziek.

a. bals musette

b. bal musettes

c. bals musettes

 

10. Een ………… is een vrouwenhater en een

………… heeft infectievrees.

a. misogyn                             mysofoob

b. mysogyn                            mysofoob

c. misogyn                             misofoob

 

Oplossingen [121]: zie hieronder.

 

--------------------------------------------------------------------

 

Oplossingen [121]

1b 2b 3a 4a 5c 6c 7b 8a 9c 10a

 

Contact: leentfaarrein@gmail.com

  


donderdag 24 september 2020

1927 Dictee donderdag 24 september 2020 (1) dictee Groot Lisses Dictee 2020

Dictee - dictees [1927] 

Groot Lisses Dictee 2020 [19-09-2020]

 

Taalverwerving door corona of COVID-19 (auteur: Tinka Persoon) 

1. Geen van de hier aanwezige bollebozen en slimmeriken zal gechoqueerd [ook: geschockeerd] of verbouwereerd zijn geweest bij het zojuist genoemde thema van de intellectuele invulling van de uitgeklede feestweek van 2020; de achttiende editie van het Groot Lisses Dictee. 

2. Wie heden ten dage de pen ter hand neemt, zal ongetwijfeld hebben opgemerkt dat de Nederlandse taal naast de gebruikelijke, immer complexe d’s en t’s, noviteiten heeft opgeleverd als gevolg van de actualiteit. 

3. Al maandenlang wordt elk achtuurjournaal gedomineerd door nieuws over de kwestieuze supranationale primeur die Wuhan beleefde in de vorm van een excessieve pandemie, het
COVID-19-virus. 

4. De coronacrisis zet het dagelijks leven van eenieder op zijn kop, maar leidt ten langen leste óók tot een expansie van het Nederlands. 

5. Bij de presentatie van nieuwe RIVM-cijfers en de daaropvolgende actualiteitenprogramma’s ontstonden in groten getale woorden als anderhalvemetereconomie, hoestschaamte, kuchschermen, coronakilo's en vele andere door het assembleren van bestaande woorden. 

6. Het door Ton den Boon samengestelde digitale coronawoordenboek bevat inmiddels ruim zevenhonderd frequent gebruikte woorden als gevolg van het virus; we geven u vandaag een inkijkje. 

7. Porte-manteauwoorden zijn efficiënt omdat in één woord gezegd kan worden wat anders twee of meer woorden zou vergen; quarantinderen [niet in VD] en balconversatie [idem] zijn voorbeelden van dergelijke combinaties. 

8. Intensivist, viruscirculatie, mitigeren, handhygiëne en groepsimmuniteit zijn andersoortige woorden die al langer in de Dikke Van Dale voorkomen maar een onverwachte revaluatie hebben gekregen als gevolg van de coronaberichtgeving. 

9. Ondanks de heersende haat-liefdeverhouding met verengelsing van onze taal, is er geen Nederlands woord voor lockdown; derhalve spreken we hier expliciet niet van een anglicisme. 

10. Vaktermen zoals triage, incubatietijd, hand-op-handcontact en reproductiegetal zijn frequente gespreksonderwerpen geworden tijdens een gezinsdinertje met een gecaterd tournedostje, een wienerschnitzel of als er in huiselijke kring wordt gefonduud. 

11. In augustus is warmhartigheid gelanceerd als nieuw woord voor de band die ontstaat wanneer twee onbekenden naar elkaar omkijken; echter in Van Dale staat warmhartig al sinds jaar en dag vermeld.

12. Van de ruim zevenhonderd woorden die in het digitale coronawoordenboek verzameld zijn, zal slechts het kleine deel dat volledig ingeburgerd geraakt is en dat door ons allen veelvuldig gebruikt wordt, worden opgenomen in de toonaangevende dictionaires.

 

 


zondag 20 september 2020

1926 Dictee zondag 20 september 2020 (2) dictee Oefendictee september 2020 (2)

Dictee - dictees [1926]

Oefendictee september 2020 (2) 

1. Hoe vettiger, hoe prettiger (BE). Hij kortte de tijd met lezen. Een mezekooi, mezekouw of werpgang is een machicoulis, verkleinwoord: machicoulistje [ie] of machicoulisje [ies]. Een tjas- is een werpnet. Een sema is een werveldans. Overdreven sentimenteel noemen we wertheriaans. In een ferrarisschijf ontstaan wervelstromen. Een wespen is een bijenorchis. Werwaarts droegt gij dat object? Het regent, wes(halve) voer ik een pluutje. Een slangenkuil is een krabbenmand (of een wespennest). Westblok staat tegenover Oostblok, wessi’s tegenover (of naast) ossi’s. Mijn opa heeft ooit een bezoek aan de West gebracht. Hij woont in het verre westen van Friesland. De Britten zijn onze westerburen. Een westlander behoeft 2 Westlanders.

2. Die plaats ligt op 53 graden westerlengte(53o( )W.L.). Bij de western style draag je westernlaarzen. Die Westhoek, dat is West-Vlaanderen ten westen van de lijn Oostende-Menen. De GMT is de Greenwich Mean Time, ook: WET (West-Europese tijd). Wetcupping is hijama (bloed zuigen met cups). Een madhhab is een soennitische wetschool. De wezenzondag valt tussen Hemelvaart en Pinksteren. Whappen is whatsappen, de Wft is de Wet op het financieel toezicht [VD F T, fout, zie Rijksoverheid), Wh is watt-hour (wattuur), kWh is kilowatt-hour (kilowattuur), de WGR is de Wet gemeenschappelijke regelingen [VD G R, fout] en de Wgw is de Wet goederenvervoer over de weg [VD G W, fout]. Wheelies zijn geen stoppy’s en whigs zijn geen tory’s. Een chief whip is nog erger dan een whip. Naast whisky-soda drinken we ook regelmatig whisky sour.

3. Een whistblower (klokkenluider) komt er vaak slecht van af. Is dat die berg, waar lawines vanaf komen? Een wit mannelijk privilege [vgl. white privilege], erger kan toch niet? Het whitewashen van zijn meubels betaalde hij met witwasgeld. Wie schreef de who’s who van de
dictee-elitescene? Wibowoning: wonen in een beschermde omgeving. Hou op met die wichtigmacherei! Een wida is een weduwvogel of kaffervink. Die knul is nogal wieties. Eerst gingen ze theeën, daarna wijnen. Een wijnnapje is een taste-vin. Een wijtenwagen is een huifkar. Als willekeurling kwam een Willemstatter uit de bus. Een gouden willempje is een tienguldenstuk en een witte willem een witbrood. De WiMAX is de worldwide interoperability for microwave access, standaard voor breedbandige netwerken. Hij is in de (the) winningmood. Een wiper is (SR) een ruitenwisser. Ik, wiskunstenaar.

4. Uit de spellinghogeshool: van GB en VD mogen jutezak [znw.] en juten [bnw.] zak allebei, van VD ook nog: jute [bnw.] zak; van GB en VD mogen jaden [bnw.] ring en jadering [znw.] allebei, van VD ook nog jade [bnw.] ring. Het valt op, dat VD kiest voor ‘jade ring’, die van GB niet mag, maar mogelijk wel het meest gangbaar is [geen onderzoek gedaan]. Een wisent is een Europese bizon. De WISC is de Wechsler Intelligence Scale for Children (bep. intelligentietest voor kinderen). Er zaten leeuweriken op de rug van de witrikken. Hij vertelt altijd leuke witzjes. Het WODC is het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (van het Ministerie van Veiligheid en Justitie). Pas op voor rosse woelmuizen. Bij het dessert kwam de (de)desertificatie ter sprake. Een wokkok wokt. Met Wolmans zoutmengsel wordt wolmanzout bedoeld.

5. Een mangalitza is een wolvarken. De Wonne der Wehmut is het genot van de weemoed (titel van een gedicht van Goethe, 1775). De Woonruimtewet is van 1947. Let op: BE woonzorgcentrum, NL
woon-zorgcentrum. Een workaholic lijdt aan workaholisme. Dat boek is een echte worstseller. De wortel-en-stokmethode lijkt bij hem te werken. De Wotro is in NL de Stichting voor Wetenschappelijk Onderzoek in de Tropen. Laten we de wuhanshake maar doen. Wulfeniet is in de chemie een mineraal dat voornamelijk uit loodmolybdaat, PbMoO4, bestaat. 15/09/2020: nieuwe update VD: 389.415 lemma’s (was 389.218). X zoveel criminelen bleek een x-aantal criminelen te zijn. Ene X heeft het gedaan. XAF is de genormeerde valuta-aanduiding van de CFA-frank BEAC. Die xantippe is een feeks, zeg. Het symbool Xe betreft xenon(gas).

6. Volgens internet heeft de X-eenheid (VD, x-eenheid lijkt beter) te maken met x-stralen. Het voorvoegsel femto- slaat op een (evt. één) duizend biljoenste (VD, los!). XCD betreft de Oost-Caraïbische dollar. Zij heeft de x-factor, haar nicht de nixfactor. De beginklanken van ‘xiang qi’ zijn ‘s’ en ‘tsj’. XOF hoort bij de CFA-frank BCEAO, XPF hoort bij de ‘kale’ CFA-frank. De afkorting x.p. (telegrammen) betekent exprès payé. Mooie woorden met *lolo*: ampelologie (beschrijving druivenstokken), angelologie (engelenleer), castellologie (kastelen), dactylologie (vingerspraak voor doven), filologie (taal en letteren van een volk), lolobal (kun je op staan, etc.), metallologie (metaal), paloloworm (borstelworm), vexillologie (vlaggenkunde) en xylologie (beschrijving houtsoorten). Met yaws of framboesia heb je frambozenuitslag. Leidt yips tot een whiff (airshot).

7. Van YMCA naar YWCA moet je ‘Men’s’ vervangen door ‘Women’s’. Heus: yoni en linga(m) zijn antoniemen. Yorin (You're in) was een commerciële tv-zender. Het yuanteken is het yenteken (¥). Yttrium (Y) is nummer 39, ytterbium (Yb) is nummer 70. Een yurta is een joert(e) of ger. Een yuzu is een Japanse citrusvrucht. Zullen we zaadje-op gaan spelen? Een zaadteeltbedrijf is een zaderij. Ik hoef geen zaan in mijn koffie. VD situeert een sahn in een moskee. Ben je buiten de penoze een kasteloze en zijn er in India kastelozen? De matroos was matroze gekleed. Wat is het prachtrozenkransje voor een tuinplant? Die zagenzetter is een zagevent. Een zandbaai is een verzande baai. Een zandijzer is een sandwedge (golf). Waar blijft Klaas Vaak, de zandman, die zand in de ogen strooit? Die geïslamiseerde bevolkingsgroep is klein. Die zanikkous is een zanikerd.

8. In BE is het zelfstandig academisch personeel het ZAP. Van de deeltjes noemen we de alfa- en bèta- en de Z-deeltjes. Z.E. is Zijne Edelheid [ook: Z.Ed.] en Z.Eerw. is Zijne Eerwaarde. De afkorting van zebibyte is ZiB. Met zebibahs [bij vrome moslims van het ter aarde knielen = teraardeknieling] worden bidvlekken bedoeld. Een zeekering heeft wel iets van een zekering. Hij bezong de zeeziltte. Een felo de se is een suïcidant. Het product van een vogel, een eitje, schrijf je met een ei’tje. Een opschepper doet aan zelf- of eigenpijperij. De ZEW-index verwijst naar het Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung. Voilà, uw taxi! Deze ziekenhuiskok kookt niet! Het zielenoctaaf (8 dagen) betreft Allerzielen. Je moet ‘zielenzaligheid’ en ‘ziel en zaligheid’ niet verwarren. Een ziende kan ziende blind zijn. De Zilvervloed is de Rio de la Plata. S.v.p., d.u.w.



vrijdag 18 september 2020

1925 Dictee zondag 20-09-2020 (1) - dictee Wekelijkse dicteetest 120 RL

Dictee - dictees [1925] 

Wekelijkse dicteetest 120 RL [elke zondag]  

Welk van de 3 antwoorden is juist?  

Oplossingen: hieronder! 

 

Bron: Oefendictee (oud) 620 

1. ……………..de Monsieur ………... Palisse zijn  

waarheden als een koe. 

a. Vérités                                                        de la

b. Verités                                                        de La

c. Verite's                                                       De La 

2. …………… waren sultans van het Ottomaanse ………...

a. Padisjahs                                                      Rijk

b. Padisja's                                                       rijk

c. Padisja's                                                       Rijk

3. Een …………. is een blekerd en een ………… een

zijden weefsel. 

a. paillet                                                             paillet

b. paillette                                                        paillet

c. paillet                                                 paillette

4. Het …………… was een …………..

a. paling trekken                                        volksspel

b. palingtrekken                                         volksspel

c. paling trekken                                        volkspel

5. ‘s Zomers heb je geen …………. nodig, soms wel

een …………... 

a. pardessustje                                paraplustje

b. pardessuutje                               paraplu'tje

c. pardessustje                                parapluutje

6. De …………. moet de …………… uitdragen.

a. partijelite                                       partij-ideologie 

b. partij-elite                              partijideologie

c. partijelite                               partijideologie

7. De ………….. spreken …………...

a. Pasjtoen                                 Pathaans

b. Pastoen                                  Pataans

c. Pastoen                                  Pathaans

8. De ………………. zwartbenigheid wordt

veroorzaakt door ………….... 

a. plantenziekte                                      fytoftora

b. planteziekte                                        fytoftera

c. plantenziekte                                     fytoftera

9. De ……………. en de ………….. zijn

voorbeelden van brucellosis. 

a. Abortus Bang                                      Maltakoorts

b. abortus Bang                                       maltakoorts

c. abortus bang                                         maltakoorts

10. Een ………… is een laadplaat, een …………

een stalen kogeltje 

a. pallet                                                           pallet

b. pallet                                                          pellet

c. pellet                                                          pellet


Oplossingen [120]: zie hieronder.

 

--------------------------------------------------------------------


Oplossingen [120]

1a 2a 3c 4b 5c 6c 7a 8a 9b 10b


Contact: leentfaarrein@gmail.com