3346 Dictee vrijdag 07-07-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (992)

Dictee – dictees [3346]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee aug 2018 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (992)

Oefendictee aug 2018 (2)

1. Iets slechts wordt niet iets goeds mutato nomine, als je alleen de naam verandert. De Spaanse inquisitie spoorde ketters op (1478-1834). Die pait [borrel] ging in einem Guss naar binnen. In exitu [uu] (na afloop) ging hij in excessu [oe] (overdreven, bovenmatig) tekeer. INF staat voor intermediate-range nuclear forces (ballistische raketten en kruisraketten voor de middellange afstand – vergelijk:
INF-verdrag – 1987, VS, SU), maar ook voor International Naturist Federation (Internationale Naturistenfederatie). Een infans in utero matris is een kind in de moederschoot. Hij had het zwaar voor de rechtbank van het geweten (in foro conscientiae). Antwoorden was infra dig(nitatem), beneden zijn waardigheid. Best interessant, die
ir-fotografie (infrarood). Antoniem van 'in genere' (in het algemeen) is 'in specie' (in het bijzonder). Een goudingot [ə] (!) is een baar (goud). In hac lacrymarum valle is in dit tranendal (Ps. 84:7). I.C.N. is in Christi nomine, I.N.I. is in nomine Iesu, in de naam van Jezus en I.N.S.T. is in nomine Sanctae Trinitatis, in naam der Heilige Drie-eenheid.

2. Toppunt van dim (dictee-ineenflansmethode), woorden op 'ing': aanbrenging, aandiening, aandikking, aandringing, aaneenkoppeling, aaneenrijging, aaneensluiting, aaneenvoeging, aangeving, aangroeiing, aanhitsing, aanhuwing, aanklamping, aankoeking, aankoppeling, aanlichting, aanlokking, aanmeting, aanplakking, aanploeging, aanreiking, aansteking, aanstorming, aantasting, aanvaarding, aanvoeling, aanvuring, aanwending, accentuering, achteroverbuiging, achteruitzetting, actualisering, advisering, afbestelling, afbinding, afboeking, afbranding, afbreking, afbrokkeling, afbuiging, afdanking, afdekking, afdichting, afdinging, afdwinging, affakkeling, afglijding, afgrenzing, afhakking, afhouwing, afkalving, afkanting, afkapping, afkering, afknaging, afleding, aflegging, aflezing, afmonstering, afnummering, afpakking, afpanding, afplakking, afploeging, afpluizing, afprijzing, afpunting, afraffeling, afrolling, afruiming, afrukking, afscherming, afschraping, afschudding, afschuiming, afslanking, afslijting, afsmeking, afsmelting, afstapping, afstelling, afstempeling, afstomping, afstraffing, afstuiting, aftapping, aftasting, aftreding, afvinking, afwering, afwinding, afzending, atrofiëring, begrazing, begrenzing, begroeting, behartiging, behoeding, beïnvloeding, belegering, benadeling, benauwing, beploeging, beschaming, bespieding, bespoediging, bespotting, bestudering, betiteling, betoning, betrapping, bevlekking, bevoeling, bevoordeling, bewimpeling, bezaging, bezwaring, bijboeking, bijeenroeping, bijeenvoeging, binnendringing, blinking, blokkering, boekstaving, categorisering, completering, computerisering, conservering, delging, dichtslibbing, diversifiëring, doorbreking, doordrenking, doorseining, doordringing, doorzaging, doorzending, doorzetting, doorzijging, doublering, dulding, effectuering, etalering, falsifiëring, feestviering, foltering, formulering, generalisering, gevangenzetting, hacking, halvering, herbevriezing, herijking, herintreding, hermunting, herroeping, herschatting, herscholing, heruitzending, illuminering, indaling, indruppeling, ineenschuiving, ineenstorting, ineenvoeging, inhakking, inkerving, inklemming, inklinking, inkrassing, inkrimping, inkuiling, inlevering, inneming, inpassing, inundering, invriezing, inwerking, inzuiging, jurering, juridisering, kidnapping, klontering, knieling, knijping, koestering, kolking, kreukeling, lediging, leeghaling, legatering, levendmaking, logenstraffing, loging, loochening, loskoppeling, losmaking, metamorfosering, misdraging, modernisering, nationalisering, nawerking, nazetting, neerdaling, omboording, omdraaiing, omhoogleiding, omlijning, omrekening, omschakeling, omscholing, omwending, omwinding, omzoming, onderbinding, onderbrenging, onderschatting, ontbladering, ontering, ontgraving, onthutsing, ontkieming, ontluiking, ontmanteling, ontmaskering, ontsnapping, onttrekking, ontvouwing, ontwijking, ontwinding, opberging, opborreling, ophijsing, ophitsing, opmeting, opruiing, opschorting, opslibbing, opslurping, opstoking, optekening, opvraging, opwarming, overboeking, overgieting, overlading, overlapping, overmaking, overreding, overreiking, overtroeving, overvleugeling, overzending, pensionering, perfectionering, pluralisering, privatisering, purgering, raffinering, redenering, ronddeling, samendrukking, samenkleving, samenklontering, samenpersing, samenroeping, samensmelting, siepeling, situering, spening, specialisering, steniging, stimulering, stroomkaveling, tegensparteling, tegenstreving, teraardewerping, terging, terugwinning, toedeling, toeleiding, toeslibbing, toestroming, toevloeiing, toevoering, toezending, tuchtiging, typering, uitbaggering, uitbakening, uitbalancering, uitbanning, uitbijting, uitblinking, uitbloeding, uitblussing, uitborsteling, uitbraking, uitbranding, uitbroeding, uitdoving, uitdunning, uitduiding, uiteendrijving, uiteenplaatsing, uiteenrafeling, uiteenspatting, uiteenwijking, uitfrezing, uitgieting, uitglijding, uithaling, uitjouwing, uitkieming, uitkiezing, uitklopping, uitknijping, uitkoping, uitlekking, uitlokking, uitloting, uitloving, uitmergeling, uitmesting, uitmoording, uitpeiling, uitpersing, uitpluizing, uitrafeling, uitroking, uitrolling, uitrukking, uitschepping, uitscheuring, uitschildering, uitslijting, uitspreiding, uitspreking, uitspuiting, uitstrekking, uitstrijking, uitstroming, uitstrooiing, uitvlakking, uitvraging, uitwassing, uitweging, uitwijking, uitwissing, uitzaging, uitzwaveling, uitzwerming, urbanisering, veeweiding, veinzing, veraangenaming, veraanschouwelijking, verafschuwing, veralgemening, veralgemenisering, veralging, verbalisering, verbouwing, verbroedering, verburgerlijking, verdaging, verdoeming, vereenvoudiging, verergering, vererving, verflauwing, verfoeiing, vergeestelijking, vergoddelijking, vergoding, vergulding, verheling, verinnerlijking, verjaging, verkiezeling, verklikking, verkrijging, verkwijning, vermagering, vermannelijking, vermolming, veronachtzaming, verorbering, verplanting, verrijking, verruiling, verschaffing, verscheping, verslechtering, verslonzing, versombering, versplintering, verstedelijking, verstrijking, vertekening, vertrapping, veruitwendiging, vervrouwelijking, verweking, verwerkelijking, verwijding, verwoording, volvoering, vooroverbuiging, voortteling, voorwending, vredesluiting, vrijspreking, vulgarisering, waaiing, waardetoetsing, walging, weerspiegeling, weerstreving, wegbranding, wegkwijning, wegsnijding, wegzending, wurging, zijging, zwachteling en zwartmaking.

3. In illo tempore is in die tijd, in (ad) infinitum is tot in het oneindige, in integrum restituere is in ongeschonden staat herstellen en in ipso termino is op de vastgestelde dag. Je kunt iemand de smoor (de pest, de pee) injagen. In limbo is nergens bij behorend, in limine litis is juridisch: bij de aanvang van het geschil vóór elk ander verweer, in limine promotionis = vlak voor de promotie, in loco parentis = in plaats van de vader en in logicam peccare = zondigen tegen de logica. I.M.D.G. = in majorem Deo gloriam (tot groter eer van God). In meliorem fortunam = totdat de omstandigheden gunstiger zijn. De adi is de aanvaardbare dagelijkse inname (en de adh de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid – en het ADH het antidiuretisch hormoon). In my heart of heart is in het diepst van mijn hart. Hij was spiernaakt: in puris naturalibus. Je moet dat in nexu [oe], in de samenhang, zien. In nostro casu [uu] = in ons geval, hij is in nubibus [oe] (in de wolken) en in nuce [oe] = in een notendop, in het kort [in een, a, nutshell]. In omnem eventum = om op alles voorbereid te zijn, in omnia paratus = op alles voorbereid, in (omnia) saecula saeculorum = tot in de eeuwen der eeuwen en in omni scibili (in scibilibus) = op alle gebieden thuis.

 

3345 Dictee donderdag 06-07-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (991)

Dictee – dictees [3345]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee aug 2018 (1), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (991)

Oefendictee aug 2018 (1)

1. Een drugstore is nu eenmaal geen coffeeshop (koffieshop). Kinds worden is een vorm van verukking(!). Sponsores fidei zijn
rooms-katholieke doopgetuigen. Wat levert 'voorbehoud' op? Antwoord: ad referendum – onder voorbehoud van [= behoudens] ruggespraak met de achterban, een voorbehoud is een clausule of beding, onder beneficie van inventaris = onder voorrecht, voorbehoud van boedelbeschrijving [bij een erfenis eerst kijken of de baten wel tegen de lasten opwegen!], o.g.v. = onder gebruikelijk voorbehoud, NB o.v.v. = niet onder voorbehoud van, maar onder vermelding van, zonder prejudicie = onder alle voorbehoud, onder reserve = voorbehoud deel ik u mee = ik sta niet voor de waarheid in, salva remissione [salv. rem. of s.r.] = onder voorbehoud van terugzending, sub reservatione Jacobaea = onder het voorbehoud van Jakobus, t.w. van de woorden van Jak. 4:15: 'si Dominus voluerit' (als de Heer het wil) en 'si vixerimus' (als wij dan leven) [vgl. D.V. = Deo volente, als God het wil, zo het God behaagt, ook: V.D. = volente Deo], agreatie = voorbehoud van een koper [eerst kwaliteit onderzoeken], arrière-pensée = (verzwegen) bijgedachte of voorbehoud, botweg (gladweg) = zonder voorbehoud, eigendomsvoorbehoud [van verkoper] tot aan volledige betaling, ongeclausuleerd = zonder voorbehoud, o.v. = onder voorbehoud, proviso = voorbehoud, reservatio mentalis = het (voor zichzelf) aan eigen of andermans woorden een andere dan de gewone betekenis geven om iemand te misleiden, reservatis reservandis [r.r.] = met het nodige voorbehoud, restrictie = voorbehoud, salvis curialibus [salv. cur.] = zonder tekort te doen aan de vormen, met voorbehoud van titels enz. en salvo pleno titulo [s.p.t.] = met voorbehoud van (de) volledige titel. Au bain-marie koken doe je in een
bain-mariepan.

2. Gezocht op *lieve vrouwe*: (onze)lievevrouwebedstro [plant],
Lieve-Vrouwebeeld (Mariabeeld, maria, ook: lievevrouw),
Lieve-Vrouw = Onze-Lieve-Vrouw(e) = als beeld: madonna [Heilige Maagd, Moeder Gods], (onze)lievevrouwebeestje = (onze)lieveheersbeestje, lievevrouwebloed [meekrap], lievevrouwebloem [vlambloem], Lieve-Vrouwedag (feestdag),
Lieve-Vrouwegasthuis, Lieve-Vrouwekapel, (Onze-)Lieve-Vrouwekerk, Lieve-Vrouwemeisjes [dragen haar beeld in processie],
Onze-Lieve-Vrouwevisitatie (feestdag, 31 mei, bezoek van Maria aan haar nicht Elizabeth), Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart =
Maria-Tenhemelopneming. Ook: O.L.V. en O.L.V.-Hemelvaart. Mijn lekkernijen zijn lange vingers en vanille-ijs.

3. En op *lieve heer*: (uitroep) lieve Heer, (kruis)lieveheer [kruisbeeld], Lieve Heer (Jezus), Onze-Lieve-Heer (God, Jezus Christus, ook: zijn beeld) en BE: Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart = Hemelvaart(sdag). Ook: O.L.H. en
O.L.H.-Hemelvaart.

4. Een vrolijke frans leeft als vrolijke Frans. Beauty is in the eye of the beholder [is subjectief]. Colitis ulcerosa [chronische colitis die met zweervorming gepaard gaat – colitis = ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm of endeldarm] en de ziekte van Crohn [kortweg: crohn – chronische darmziekte waarbij ontstekingen met zweren ontstaan in het laatste deel van de dunne en/of dikke darm] zijn een inflammatory bowel disease [IBD], een inflammatoire [= met ontstekingen] darmziekte. Iberië omvat het Iberische Schiereiland. De alkaloïden zijn giftige verbindingen in planten zoals cocaïne, morfine, strychnine en kinine. Voorbeelden: aspidosperma-alkaloïde, catharanthusalkaloïde = vinca-alkaloïde [in groenblijvende planten – semper virens = altijdgroen, bnw., geneesmiddel], ergotalkaloïde [kan weeën opwekken en is antimigrainemiddel] in echt moederkoren [= plantenziekte],
iboga-alkaloïde [met hallucinerende werking], opiumalkaloïde [zoals morfine] en salamanderalkaloïde: elk van de steroïdalkaloïden die door salamanders worden uitgescheiden (bv. samandarine).

5. Amantadine is een antiviraal geneesmiddel, o.a. tegen door het influenza A-virus veroorzaakte griep. Ibogaïne wordt gebruikt als stimulerend middel en als hulpmiddel bij afkicken. Ibuprofen is een pijnstiller [acrylpropionzuurderivaat]. Ich war (!) ein Bressiaander. Een ICE-nummer wordt door een hulpverlener gebruikt in case of emergency [in geval van nood – en een ICE is een intercityexpres]. Op-en-top is identiek aan op end' op. Ik heb er niets mee: id (ook: hoc) genus omne, heel dat slag mensen. Dat had ze me niet gezegd, dat-ie IE (infantiele encefalopathie – hersenbeschadiging rond geboorte) had. If not unmoved, yet undismayed: zo niet onbewogen, dan toch onvervaard. De Elfstedenkoorts sloeg weer toe, toen de voorzitter zei: "It giet oan" [niet in VD]. Het bos werd ignaris omnibus (zonder dat iemand ervan wist) verkocht. De heilzame ignatiusboon komt van de ignatiusboom. Een ignis fatuus [uu-wuh] is een dwaallicht.

6. Ignis sacer [heilig vuur] is medisch de kriebelziekte of belroos. Een hadji moet ihram [reinheid] vertonen. De adellijke jonkvrouw huwde toen ijdellijk [lichtzinnig]. Bij ijara wordt na huur of lease de 'resterende' eigendom gekocht. In der ijl is in allerijl [ijlig, ijlings]. Een ijllicht is een heilicht. De Grote IJsbarrière is een loodrechte muur van ijs in de Rosszee, het begin van de ijskap van de Zuidpool. De ijsco dankt zijn naam aan de IJscompagnie. De laatste kans op nachtvorst is tijdens de ijsheiligen (11-14 mei): (Mamertius,) Pancratius, Servatius en Bonifatius. Dat was in de kleine ijstijd. Een ijsspoor is een ijskrap. Deze jas is van peruvienne [zekere stof]. Het gerecht ikan bali komt oorspronkelijk van Bali. Darmbenen zijn ilii [iliums]. Illotis (pedibus et) manibus (ingredi) = zonder de vereiste eerbied binnenkomen, onvoorbereid. Een imbrex (Romeinse bolle dakpan) sluit de naad tussen twee tegulae [enk.: tegula, dakpan, mv. ook: tegula's] af.

7. Im Brustton der Überzeugung = op een toon van zelfverzekerdheid, van volle overtuiging. I.M.D.G. is in majorem Dei gloriam: tot groter eer van God. De imitatio Christi is de navolging van Christus; boek van Thomas à Kempis is: De Imitatione Christi. Het IMEI-nummer betreft de international mobile equipment identity. De imitatorum servum pecus [mv.: serva pecora] is de slaafse kudde na-apers. Een immelmann is een halve looping gevolgd door een tonneau [rolvlucht]. De imperatoria brevitas [de kortheid, de korte stijl van de heerser, de gebieder (die eenvoudig zijn besluit of wil te kennen geeft zonder nadere toelichting of uitleg)] bespaart wel veel tijd. Hij zweert bij imperial stout [zeer donkere en zware variëteit van dat Engelse bier]. Partijen stelden zich implacabel [onverzoenlijk] op. 'Implicite' [èhm] mag je niet als 'impliciet' [ihm] uitspreken. Im Westen nichts Neues: all quiet along the Potomac [geen nieuws]. Een ISMI-catcher is een international mobile subscriber identity: apparaat voor het lokaliseren en afluisteren van mobiele telefoons. Dat zal een inane [inaan = leeg, zinloos, dwaas] poging blijken te zijn.

8. In abrupto necessitatis is in uiterste noodzaak. In aere aedificare is luchtkastelen bouwen, in aeternum is voor eeuwig, in albis is van een boek in losse vellen en in agone is in het uiterste geval. Dat is het, in een (a) nutshell. De historische Inbel [Institut Belge d'Information et de Documentation] in BE is de RVD [Rijksvoorlichtingsdienst] in NL. In between jobs is eufemistisch: werkloos. Lijdt zij aan inboxstress [mailstress]? Incroyabel [ongelooflijk], die incroyables (de opzichtig geklede reactionairen na de val van Robespierre). Eén incus [ihn-kuhs], twee incudes (aambeeldsbeentje). Met I.N.D. wordt bedoeld in nomine Dei (in de naam van God) of in nomine Domini (in de naam des Heren). Ajax was in de (the) winningmood. In des Wort(e)s verwegenster Bedeutung is in de stoutste betekenis van het woord. De indianen zagen heel ver boven zich de Indiaan [sterrenbeeld]. India pale ale (IPA) bevat extra hop. Een indju [oe] (uit de vlinderbloemenfamilie) is peuldragend. Deze streek is gede-industrialiseerd.

 

3344 Dictee woensdag 05-07-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (990)

Dictee – dictees [3344]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee juli 2018 (1), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (990)

Oefendictee juli 2018 (1)

1. Wil je kabanossi [worst, Midden-Europa] op je brood? De ISO is de International Standardization Organization. Het is vandaag 6 juno en over een maand 6 julij. Cetti's zanger heet officieel Cettia cetti. Met amusie (toondoofheid) ben je meestal ook amuzikaal, onmuzikaal. De muze van het heldendicht, Calliope [ee], vindt men niet meer in VD. Konelmetaal (kobalt-nikkel) wordt gebruikt voor de gloeidraad in radiolampen. Kobalt is een chemisch element (Co, 27) en een kobold is een (boze) kabouter, een aardmannetje. Grappig: kobalt komt van kobold: mijnwerkers meenden dat aardmannetjes dat edele metaal 'degradeerden'. Als je wonton [ook: wantan] frituurt, wordt dat gyoza [gie-joo-zaa]. Fajita [chi – Mexicaans gerecht, scampi in maispannenkoekje – BE: maïs – andere uitspraak] wordt vaak in één adem genoemd met mojito [chi – zekere cocktail]. Bij de bereiding van couscous wordt ras el hanout [oe, zeker kruidenmengsel] gebruikt.

2. In Nijmegen hebben ze de HAN (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen), het is de Karelstad (Karel de Grote had er een palts = paleis, later het Valkhof), Nijmegen is de keizerstad, vroeger was er de KUN (Katholieke Universiteit Nijmegen), de inwoners zijn Nijmegenaren (Nijmegenaars), de Nijmeegse Vierdaagse vind je er, alsmede een ooibos (moerasbos bij rivier – in de Ooypolder), de RU is de Radboud Universiteit, de RUN de Radboud Universiteit Nijmegen, het UMC St Radboud is het Universitair Medisch Centrum
Sint-Radboud (academisch ziekenhuis van Nijmegen – thans: Radboudumc) en op 22 februari 1944 vond op Nijmegen een zogenaamd vergissingsbombardement plaats. Enne ... je weet toch wel dat de Mikojel in NL een vroegere hbo-opleiding voor creatief werkers, dramatherapeuten e.d. was? De letters zijn afkomstig van een verkorting van Middeloo, Kopse Hof en Jelburg (de namen van de scholen in resp. Amersfoort, Nijmegen en Baarn). Ik houd van Bossche bollen [moorkoppen], berlinerbollen [boules de Berlin, boule de Berlins] en Engelse bollen [VD, GB: engelsebollen].

3. Op Vughts gebied hebben we de Vughtenaars (Vughtenaren) en een uitgegraven poel aldaar heet de IJzeren Man. Wil je ook zo'n lekker worstenbroodje? In Dordt eten ze Dordtse schapenkoppen (schaapskoppen, zekere lekkernij; ook spotnaam voor Dordtenaars). De raad van Dordrecht heeft een nieuw college van B en W gekozen. De synode van Dordrecht [Dordtse Synode] vond plaats in 1618-1619. Dordrecht maakt deel uit van de Deltametropool. Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt [vgl. Rotterdam] [ook: hoe dichter bij de paus, hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Rome, hoe slechter christen(en), hoe dichter bij Dordt, hoe slechter christen(en)]. Er wonen daar Dordtenaars [Dordtenaren]. Verder hebben we: de Dordtse kerkorde, de Dordtse Kil (rivier) en de Dordtse leerregels: een van de zogenaamde drie formulieren van enigheid, die zijn opgesteld tijdens de Dordtse Synode. Een ondersteen is een soort van ijssel- [fout VD – 2023: OK] en of Dordtse steen. Patriotten of tegenstanders van de stadhouder, eind 18e eeuw, kregen de scheldnaam 'kees' [naar de Dordtse patriot Cornelis (Kees) de Gijselaar (1751–1815)].

4. Deventer latten of latkoek zijn Deventer koek [GB, merknaam, ook soortnaam: deventerkoek, VD]. Het bnw. is Deventer [bv. stadsdichter], de inwoners zijn Deventenaars (Deventenaren). GB drinkt be(e)renburg(er), VD alleen beerenburg. Het voormalige FO was het Frysk Orkest [symfonieorkest, vergelijk: Fryslân boppe – en het voormalige NFO het Noordelijk Filharmonisch Orkest (symfonieorkest voor Groningen en Drenthe) en het huidige NNO, het
Noord-Nederlands Orkest (symfonieorkest voor de provincies Groningen, Friesland en Drenthe)). Die Groninger zag de groningers [groening(er), groenvink, groeninkel] overvliegen. De spotnaam voor een Groninger is molleboon (molboon). Groninger maren [afvoerkanaal] zijn natuurlijke stroomgangen op het Groninger Hogeland.

5. Assen [Drenthe] is het Drentse Haagje. Heezer geitenkaas [plaats: Heeze] is erg lekker. Wat is juist: Kamper steur of kampersteur? Beide. Geef mij maar zo'n goudeerlijke Bavaria! Eisdener klompjes of klompkes zijn een soort van appelen. Een spoorwegstation heette vroeger ook wel statie. Sneker [GB] en Sneeks [VD] [beide ook: ANS] zijn synonieme bnw. Toch is het als eigennaam: Sneekermeer. Denk ook aan Goereeërs [en Goereesen] op het Goereese havenhoofd. Ik ken heel wat Zutphenaars [Zutphenaren]. Een ABN-spreker spreekt Algemeen Beschaafd Nederlands. De veelvraat als roofdier is de Gulo gulo. Hij sloeg een schnapsje [VD ook: snapsje] achterover. Cantuccini zijn biscotti di Prato. Bij verbazing hoort 'mamma mia', bij 'eet smakelijk' 'bon appétit'. Een coeur de boeuf is een grote, hartvormige tomaat met groeven in de schil. Op z'n Provençaals = à la provençale, à la portugaise ..., à la toscane ..., à la flamande ... en à la marinière [iets uit de zee].

6. Verder: à la bordelaise [op z'n Bordeauxs], à la forestière [met bospaddenstoelen], à la lyonnaise [op z'n Lyons], à la niçoise [salade van vis, ei en groente] en à la normande [op z'n Normandisch, mosselen in witte wijn]. Dit kan je allemaal à la carte eten in een
à-la-carterestaurant. De adh is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, het ADH is het antidiuretisch hormoon. Tahoe of tofoe is in NL tot blokken geperste, gestremde sojamelk, gebruikt als vleesvervanger. Ken je de uitdrukking 'kurieren am Symptom': i.v.m. wantoestanden, mankementen e.d. de symptomen, minder belangrijke aspecten bestrijden zonder iets te doen aan de kern van de zaak. A solis ortu usque ad occasum: van zonsop- tot -ondergang. Wie cant [kèhnt – dieventaal] spreekt, is dus een dief.

7. Bij Dante kom je veel canzone's [uitspraak] tegen. Cant. is in de Vulgaat de afkorting van Cantica Canticorum (Bijbelboek, hetzelfde als Hooglied). Een offer you can't refuse (een onweerstaanbaar aanbod) is meestal te mooi om waar te zijn [too good to be true]. Een canto (mv. canto's of canti) is in de muziek gezang of zangwijze. Canto figurato is versierde zang en canto fermo is cantus firmus: melodie in hele noten. In studententaal is een cantus een zangfeest. Je zult maar de joet [jood] zijn, of de sjaak [pineut]. Haggis is een Schots nationaal gerecht. Op '*ish': amish (sekte mennonieten VS), Basic English (rudimentair Engels voor internationaal gebruik – British American Scientific International Commercial English – ook: Basisengels), bearish (koersdaling verwachtend), bullish [dito -stijging], close finish (vraagt om finishfoto), Dunglish (Nederengels – Dutch + English), een kickfinish is bij schaatsen verboden, een lionfish is een zeeduivel (Antillen), old finish (afgewerkt in klassieke stijl), penny wise, pound foolish: zuinig in kleine en verkwistend in grote zaken, op een verkeerde manier dus, snobbish (snobistisch, als een snob) en relish (houdbaar mengsel van groenten en specerijen zoals tomaten-, bananen- en appelrelish).

8. De Balfour Declaration [1917] ging over 'the establishment in Palestine of a national home for the Jewish people'. De IRA is (was) de (het) Irish Republican Army. We eten vandaag shish kebab [aan pennen geregen geroosterd vlees]. Op '*isj': achenebbisj, aggenebbisj, oggenebbisj [tw., NL: ocharm – ook: genebbisj], nebbisj [tw. bij medelijden], baksjis (fooi), baksis (extraatje), derwisj (lid van een van de mystiek-religieuze broederschappen in de islamitische wereld), fetisj (beeldje met magische eigenschappen – ook: obsessie), gefilte fisj [Joods gerecht], gremzelisj (pesachgebak joden), taal Jiddisj (Jiddisch), zeg maar kaddisj = zand erover [Schwamm drüber], In Bijbeltaal (Genesis) zijn man en vrouw ook man en mannin, isj en isja [Hebreeuws]. Hasjiesj is hasj. Kiesjeliesj [hamansoren – gefrituurd dun deeg in ruitvorm] wordt met Poerim gegeten. Ik vind jou maar een mies(j) [bangelijk, lelijk, slecht] kereltje.

 

3343 Dictee dinsdag 04-07-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (989)

Dictee – dictees [3343]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee juni 2018 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (989)

Oefendictee juni 2018 (2)

1. Heb jij weleens een killdeerplevier [ih ie] gezien? Manillen is manille spelen, een zeker kaartspel. Zijn r.f.s.v.p. (réponse favorable s'il vous plaît) kon niet onbeantwoord blijven. Hoe groot is een groot, een denkbeeldige (reken)munt? Wel, een pond Vlaams of een pond groot is [VD lemma 'Vlaams'] 20 schellingen van 12 groot en ook nog 6 gulden. Ergo: 240 groot = 600 centen, dus (delen door 60): 4 groot is 10 cent, 2 groot is 5 cent (een stuiver dus) en 1 groot is 2,5 [= tweeënhalf, twee en een half] cent, twee en een halve cent, tweeënhalve cent, een
twee-en-een-halvecentstuk [ook: 4 duitenstuk, pasmunt: een duit was 1/8 van een stuiver!] of een halve stuiver. Voilà! De bodhiboom of Indische vijgenboom is de heilige boom van de boeddhisten (Ficus religiosa). Die uitdrukking staat niet in de wdb., maar 'huisje ruim op' of 'huisje-ruim-op' [Hoeksche Waard, Dordrecht] betekent zoiets als 'huis aan huis': de folders werden huisje ruim op, huis aan huis, bezorgd (huis-aan-huisbezorging); aan die dijk hadden ze huisje ruim op, huis aan huis, griep.

2. Een Italiaans sonnet is een petrarcasonnet, een Engels sonnet is een shakespearesonnet. Een klinkdicht is een sonnet en een coda een aan een sonnet toegevoegde regel of strofe. Een sonnettette of snelsonnet is een gedicht bestaande uit een kwatrijn [strofe van 4 regels] en een distichon [tweeregelig vers dat een volledige zin vormt, m.n. een vers dat bestaat uit een hexameter en een pentameter], waarbij na het kwatrijn een chute [volta, val, wending] volgt. Logisch toch: ingénues [naïef, onschuldig meisje] hebben iets ingénu's [onschuldigs]. De BBD is de Barbadosdollar en de BDT de taka van Bangladesh. Met mijn compagnon de voyage [reisgenoot] ging ik naar het cimetière des arts [museum]. Het ban-de-bomteken , dat ken je wel. Op het Malagassische Madagaskar spreken ze Malagasi [taal]. Een raout [raa-oet] is een rout [raut] (avondpartij).

3. Waar blijft 'vader de man' naast 'moeder de vrouw'? Is het nu: "Heeft Artis een groeiende Cobra-collectie" (CoBrA zou aardiger zijn, niet in wdb. – Copenhagen, Brussels, Amsterdam), "Heeft Artis een groeiende cobracollectie" of "Heeft Artis een groeiende cobracollectie" [cobra = slang]? Champagne is een mousserende wijn [schuimen, opbruisen door vrijkomend koolzuurgas]. Heb jij ook zin in een mousserend wijntje? Wat wil je: asti spumante [Italiaanse stad Asti (Piemonte)], belletjeswijn [schuimwijn], berkenwijn [Duits, gemaakt met het voorjaarssap van de berk], cava [Spaans, gemaakt volgens de méthode champenoise = in de champagnestreek, op fles 2e gisting – vgl. ook: champagnebier; Duitse wijn volgens die methode is sekt], champenoise = schuimwijn, stille champagne [schuimt niet], roze champagne, champagnekurk, chenin blanc [wijnstok en witte wijn uit de Loiresteek] en clairette [witte wijn en wijndruif; clairet = rood!].

4. Verder: crémant [licht mousserend, Frankrijk], fluit [drinkglas mousserend wijn – flûte], kefir [zuurachtige melkdrank uit de Kaukasus, aftreksel uit kefirkorrels], méthode traditionnelle [als de méthode champenoise, maar dan buiten de champagnestreek], moussoir (moser, champagneklopper), prosecco [wijnstok, druif en wijn], sabreren [fles openen door met een sabel de kurk en een deel van de flessenhals weg te slaan], schuimwijn (bruiswijn), scroppino: spoom van citroenijs, wodka en mousserende witte wijn (spumante of prosecco), spuitwijn (champagne), valpolicella (Italiaanse, licht mousserende rode wijn, geperst van o.a. de corvina, geteeld langs de zuidelijke hellingen van de Alpen), vinho verde (frisse, licht mousserende Portugese wijn van druiven die vroeg in het seizoen geoogst worden) en vonkelwijn (Zuid-Afrika).

5. Hij was kat' exochen, bij uitstek, egregiously an ass, een ezel dus. Een ovule is een vaginale zetpil. Het derde breakpoint was het echte breekpunt in de tenniswedstrijd. Dat is een livre de bonne foi: een te goeder trouw geschreven boek. Heeft een flegmatica [vrouw, is flegmatiek = gelijkmatig en onverstoorbaar kalm] last van flegmasie [kraambeen]? Nee, dus. Is dat niet een heuse contradictio in terminis: boosaardig? Boos + aard + ig = een boze aard hebbend ... Stalle = paardenpis. De (Verheven) Porte was de regering van het Ottomaanse Rijk. Ik heb je wat urdimeel gestuurd! Kan Urdumail [taal!] ook? De circe [ee – mooie gevaarlijke vrouw, onweerstaanbare verleidster, mv. circe's] droeg haar versierring. De sos (socialist) en zijn sosie (sosius, dubbelganger) zonden een SOS (Save Our Souls) uit. In morse:
kort-kort-kort-lang-lang-lang, kort, kort, kort ...---... Een coronita is een kleine corona (sigaar). Voor lesbienne, homo, biseksueel, transgender, queer [qua sekse niet in een hokje], interseks of aseksueel noteren we lhbtqia. Tempé dient als vleesvervanger. Ik gun mezelf te weinig
me-time.

6. In Oefendictee 580 (oud) kondigde ik aan, dat de uitspraken van Petronius en Phaedrus later zouden volgen. Beter laat dan nooit, dus bij dezen. Petronius bedacht: ab acia et acu [lett.: van de naald en de draad]: tot in het kleinste detail, haarfijn, in geuren en kleuren, cujus [Latijn: cuius] pluris erat unguis, quam tu totus: iemand wiens pink meer waard is dan jouw hele persoon, cum insanientibus furere [lett.: tekeergaan met de krankzinnigen]: huilen met de wolven in het bos, curioso felicitas: gelukkige taalwending(en) of stijl die berust(en) op toewijding van de schrijver, zo heer, zo knecht, zulke heren, zulke knechts: ondergeschikten gedragen zich naar het voorbeeld van hun superieuren (zo de abt, zo de monniken) [Latijn: qualis dominus, talis est servus], manum de tabula: de hand van het schilderij af, d.w.z. werk er niet langer aan, het is nu genoeg en modo sic, modo sic: nu eens zus, dan weer zo.

7. En van Phaedrus [o.a. vermaard Latijns fabeldichter] hebben we: asinus ad lyram [lett.: een ezel bij de lier]: zo geschikt voor iets als een ezel tot het bespelen van een lier, praecepto monitus: gewaarschuwd door een goede raad, ranus in fabula: de kikker in de fabel (die zich opblies om even groot als de koe te worden, maar ten slotte barstte) [vgl. een opgeblazen kikker = een blaaskaak], rumpitur invidia: hij barst van nijd (naar Martialis, die de uitdrukking ontleende aan Phaedrus' fabel van de gebarsten kikker en de os – of koe dus), societas leonina [ook: leonina societas] [lett.: overeenkomst met een leeuw]: verhouding van mensen die iets samen delen, waarbij de een alles krijgt en de ander niets en varietas delectat [lett.: afwisseling verheugt]: verandering van spijs doet eten.

8. Zorg wel voor een goede uitspraak. 1) Bert kwiste graag, hij verkwistte er veel tijd mee. 2) Bert quizde graag, hij verquizde er veel tijd mee. Hier wat treffers op *jut*: coadjutor (hulpbisschop),
hoofd-van-jut (kop-van-jut, kermisattractie), jut (juttepeer, boom, stranddief, jutter, juut = agent, malle vrouw), Jut(te) (Jut en Jul = raar stel, ook: iedereen, van Jutte naar Jenne sturen = van de een naar de ander, staan als Jut voor (bij) het hek = beteuterd staan, ook: staan als Jut voor de kaakmand = mand voor gekaakte haring), de kop van Jut zijn = de zondebok zijn en een Jut kan ook een Jutlander zijn, iemand uit Jutland [bnw. Juts], een jutezak is een juten zak [VD ook: jute zak], jutlandisering = economische stagnatie door geïsoleerde ligging, etc. en sint-jut(te)mis [ad calendas graecas, nooit: dan dansen de kalveren op het ijs]. De LHW was historisch de Landbouwhogeschool Wageningen (thans: WU = Wageningen Universiteit en Wageningen UR = Wageningen Universiteit en Researchcentrum).

 

3342 Dictee maandag 03-07-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (988)

Dictee – dictees [3342]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee juni 2018 (1), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (988)

Oefendictee juni 2018 (1)

1. Gezocht op 'den': dennenboom (pijnboom), met den aankleve van dien (met alles wat erbij hoort), bijhorigheden, in den aanvang (archaïsch, ook: de), in den beginne (ook: Genesis 1:1), uit den aard (der zaak) [archaïsch, ook: de], het is naar den aard (er valt niets op af te dingen), naar den aard [zoals 't behoort; arch., ook: de], Den Haag, zich den Here afzonderen [aan de Heer wijden], al den dag [arch., ook: de], op den dril zetten [voor gek laten lopen op 1 april], in den Here arbeiden, in de wijngaard des Heren werken, aan den arme zijn, van den arme trekken, van den beginne (af), het heeft den Here behaagd (overlijdensadvertenties), in den bloede bestaan (verwant zijn), prins van den bloede (troonopvolger – infant), naar den bloede (vleselijk, lijfelijk), buiten bezwaar van den Lande (zonder dat het land moet betalen – Indië!), in den donder blauwen (iets heel stiekem doen – vgl. kom hier voor den donder), in den blinde (op goed geluk), uit den boze (volstrekt verwerpelijk), iets in den brede verhalen (breed uitmeten), predikant tot gelovigen: broeders en zusters (in den Here), om den brode (voor de kost, niet uit lust of liefde), voor den dag (komen) (arch., ook: de), het daghet in den (inden) oosten (middeleeuwse ballade), houdt den dief (archaïsch, nu: houd de dief), vele diensten, den lande bewezen, op de(n) dompel zijn (aan de sukkel), vooruit, voor de donderdag [bastaardvloek], uit den dode opstaan, in de(n) droge (op de droge plaats), in den drum (moeilijkheden), kom hier, voor den duivel, op den duur (op de lange duur), ere zij God in den hoge [Luc. 2:14], naar den eis [archaïsch, ook: de – zoals het behoort], van den frisse (prosit!), Den Bosch (zoete lieve Gerritje), "Den Vaderlant ghetrouwe / Blijf ik tot in den doot." (Wilhelmus), God in den hemel!, God in Den Haag!, een groet uit den vreemde, uit den helen (uit één stuk), slaat uw ogen naar den hoge (ten hemel), welke interpretatie van 'Van den vos Reynaerde' is dat?, spreekwoord: wat baten kaars en bril, als den uil niet zien en wil?, op de(n) kerf halen (op de lat, op krediet), Den Briel, met den klaren [bij daglicht], voor den klaren [voor de dageraad], met den koorde straffen (ophangen), een stille in den lande, aan den lijve gestraft worden, aan den lijve voelen, ondervinden, iemand aan den lijve onderzoeken (fouilleren), morgen aan de dag [arch., ook: de – morgen zodra de dag aanbreekt], de muis in den donker knijpen (schijnheilig, achterbaks zijn), in den natte (in, onder water), onthouden van den twaalven tot den noen [een slecht geheugen hebben], in den Here ontslapen (als een gelovige), Den Uyl zag een opening naar de VVD, opzien tot den Here, op den overschot zitten (niets meekrijgen, niet meetellen), een prinses van den bloede (van de regerende koninklijke familie), den Raad van State gehoord, hij slaat er in den blinde naar (gist zonder grond), Den Helder, om den wille van de smeer likt de kat de kandeleer (vriendschap tot eigen voordeel), (tot) uit den treure(n) (uitentreuren, tot vervelens toe – ook: tot in den treure), het gaat hem naar het vlees (naar den vleze) [zijn zaken gaan goed], Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Joost van den Vondel, voorbeeld van een enjambement [doorlopen naar volgende versregel; overloop]: de avond houdt de lauwe vlag / der zomer op den berg omhoog, voorbeeld van een epanodos [herhaling zin in omgekeerde volgorde]: "Ik prijs den Heer, den Heer prijs ik!", een green [ee] is een grove den (Pinus silvestrys kijk – 2018 – eens bij 'green' en bij 'grenenboom' in VD – correct nu!), looft den Heer (halleluja, alleluja, arch., thans: loof de Heer – Laudate Dominum), Hams wil zeggen: als of uit Den Ham, L.B.S.: lectori benevolo salutem, den goedgunstigen lezer heil!, L.S.: lectori salutem, den lezer heil!, mannenbroeders: broeders in den Here, nademaal [= omdat, doordat, van: na den maal], RO = Residentieorkest, Den Haag, rorate = de 4e zondag in de advent ["Rorate coeli desuper (Dauwt – archaïsch, hemelen, uit den hoge.)"], A. den Doolaard: Het land achter Gods rug en treeknorm [gezondheidszorg, landgoed Den Treek – norm voor wachttijd].

2. Hessoniet (essoniet) is een oranjerode variëteit van grossulaar [kaneelsteen]. Gezocht op '*esso*': [GB,] gesso [ondergrond schilderen: lijm en hout], cresson [waterkers], dessous [damesondergoed], moesson, ressort, agressor, assessor [toegevoegd bestuurslid], dressoir, stressor [stressveroorzakende factor], accessoir [bnw., toegevoegd], espresso, processor, professor, accessoire(s), accessoria [mv.], compressor, vleessoort, appcessoire [accessoire die gebruikt wordt bij een bepaalde app op een smartphone], coprocessor, espressobar, espressokop, oostmoesson [droog], ressorteren, ressortraad, westmoesson [nat], cressonnette [culinair: tuinkers], moessonregen, professoraal, professoraat, foodprocessor, gastprofessor, persprofessor, ressortleider, ressortparket, vredessoldaat, wordprocessor, autoaccessoire, espressokoffie, flitsprofessor, haaraccessoire, microprocessor, modeaccessoire, bestuursressort, espressomachine, professorentoga, ressortraadslid, turbocompressor, woonaccessoires, bureauaccessoire en espressoapparaat.

3. Uit VD (selectie): agnèssorelsoep, après-soleil (aftersun), balletjessoep, bonae fidei possessor: bezitter te goeder trouw, bras dessus, bras dessous (arm in arm, zeer vertrouwelijk), businessopportunity, constitutum possessorium (stilzwijgende bezitsovergang – antoniem: traditio brevi manu, eigendomsverkrijging van goederen waarvan men reeds houder is), dualcoreprocessor [twee kernen, onafhankelijk], ex professo (e.p., beroepshalve), fitnessoefening, foodprocessor, in confesso (erkend, tussen twee partijen vaststaand), istesso tempo [muziek], montessorimethode, pakjessoep, possessoir [het bezit betreffend], pressostaat (drukregelaar), [afgekort:] BBQ-accessoires [barbecue], yoga-accessoires, damessolo, professorandus (niet-gepromoveerde hoogleraar), quadcoreprocessor (4 kernen), regius professor (die bekleedt een door Hendrik VIII ingestelde leerstoel), repressor (zeker eiwit), res accessoria [juridisch: bijzaak], ressource [hulpbron], ressources [mogelijkheden, capaciteiten], sliertjessoep, stressorexia [vermagering door stress], suppresso nomine (met weglating van de naam), weessok(!), e-commerceprofessor, ICT-professor [ook wel: ict – GB in toelichting], IT-professor [niet: it], Beatlessound en
VR-accessoire (virtual reality). Een p.eo. is een professor extraordinarius (buitengewoon hoogleraar). Een citroentetra [aquariumvisje] kan trouwens zwemmen en vergeet vooral niet bij het Essostation [Technische Handleiding] te tanken, want dat was uiteindelijk de aanleiding tot deze uitweiding!

4. Hij heeft een studium immane loquendi: een geweldige drang om te praten. De katvrouw verschalkte de vleermuisman. Er was één plaats te kort: Karel kon niet zitten. Schrijf je 'prosopopoeia' [ee] [persoonsverbeelding] wel goed? Dju (nondeju, nondedju), die djoeroetoelis [klerk] en djongos (huisbediende) mochten dan beiden wel een djimat (talisman, amulet) hebben, maar die verhinderden niet dat moslims hen als dhimmi's [niet-moslims] djizja [protectiegeld] lieten betalen. Loopt een marchingband harder met marcheerpoeder [cocaïne]? Een op-en-neer komt uit de bouwkunde, recht op en neer is op de 'gewone' wijze – iets kan dus een recht-op-en-neerkarakter hebben – en een recht op-en-neer is een gewone klare [jenever]; een op-en-neertje [of recht-op-en-neertje] is seks in de missionarishouding. Overigens kan een baby in een bouncer op en neer bewegen, kan een liftcabine op en neer gehesen worden en zijn forens/zen op en neer reizende werknemers. Gezocht op 'ki?': ki (kunstmatige inseminatie), kie [echtgenoot], k.i.d. [donor], KiB (kibibyte), KIB (BE: kamer van inbeschuldigingstelling, ook: KI!), KIM (NL: Koninklijk Instituut voor de Marine) en KIT (Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam). Met 'ki' nog: ki = internetextensie van Kiribati, ki = kunstmatige intelligentie (AI – artificial intelligence, AI = aviaire influenza, de klassieke vogelgriep, ook: Amnesty International en de ISO-landcode van Anguilla – internet: ai, een ai is ook nog een aai = drietenige luiaard) en ki = kadastraal inkomen (BE). Hebben jullie ook mattentaarten [van 'mat'; tarte au maton, niet in wdb.]? Ik zoek ook nog enkele tarte tatins (tartes tatin).