Dictee – dictees [3520]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee feb 2022 (4), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (1110)
1. Het
PIK is het Portugees-israëlitisch
Kerkgenootschap. Met ‘ende’: “Mijn
schild ende betrouwen, zijt Gij, o God, mijn Heer” [Wilhelmus,
couplet 6], ter (tot) lering ende
vermaak en om en(de) bij (om
en nabij). Verder: ein Ende mit Schrecken [een
einde met verschrikking], helegaar (komt
van: heel ende gaar), op-en-duit (van:
op ende uit),
op-en-top (van: op ende
op), ik ben (op en) tenden (van:
te ende) en und kein Ende (tot vervelens
toe). Denk ten slotte ook aan: Karel ende elegast (niet
in wdb.). Alstu(blieft)), hier is
het beloofde artikel. Het woord ‘alstroemeria’
[plant – incalelie] moet je met ‘eu’
uitspreken. Zij leiden een kwijnend bestaan. Dat lijdt geen twijfel,
weifel daar niet
over/aan. Lijntrekken
is gewoon de lijn trekken. Lijperiken!
2. Je kunt nog zo luid spreken, tegen luidsprekende telefooninstallaties kun je niet op. GB en VD kennen het znw. (een) ‘dankuwel’. Op *gus: ad captandum vulgus: om de grote hoop voor zich te winnen, *catalogus, areopagus: hoogste gerechtshof oude Athene met de archonten [rechtspraak, religie, leger], argus: opmerkzame waarnemer, bewaarder, Argus: reus met 100 ogen, iets met argusogen bekijken, [arguskapel, argusfazant/vogel, argusvlinder en arguspauw], asparagus (sierasperge), burgus (burgussen, burgi: klein castellum – legerkamp – voor ca. 160 soldaten), cunniling/ctus (beffen – dubieus: tot befs – bellen, e-mailen, faxen, sms’en – dan maar!), decalogus of decaloog (tien geboden), fungus (mv. fungi, zwammenrijk), gus: dikwandig gietijzer of grindzand en negus: voormalig keizer of wijn.
3. Verder: indoctum vulgus: het ongeleerde volk, de onbeschaafde menigte, mobile vulgus: het veranderlijke, wispelturige volk, oesophagus (slokdarm; ontsteking: esofagitis), pagus: landelijk district in het Romeinse Rijk, sine nomine vulgus/plebs = het naamloze volk, de massa, tragus: uitsteeksel voorzijde oorschelp en vulgus: gepeupel, het gewone volk (ongunstig). De hallux (mv. hallices) is een knobbelteen (scheefstand grote teen). Met *ges: ambages (omhaal van woorden), per ambages (dubbelzinnig, langs omwegen), sans ambages (zonder omslag, onmomwonden), auf Flügeln des Gesanges: op de vleugels van het lied, boanerges (Bijbeltaal, heftig man, prediker met vurige geloofsijver), brigges (brigadier, korporaal), cahier des charges (voorwaarden).
4. Verder: die Forderung des Tages: de eis van het ogenblik, dinges, huppeldepup, meneer Dinges, meneer die en die, meneer Van Ipschoten, meneer Van der Hummes, ges: verlaagde toon, ook: gis, slim, de ring van Gyges bezitten: je onzichtbaar kunnen maken, kunnen krijgen wat je maar wenst, ketelappendages: toebehoren van stoomketels, leges: schrijfkosten overheid, nages (plezier, genoegen), nieges: bnw. slecht, zich de nieges schamen = zich zeer schamen, pages = bang, ergens pages van blijven = er geen deel aan hebben, penages: rustig, behoedzaam, sjonge(s). tjonge(n/s), jonge, spem mentita seges = een gewas dat niet aan de verwachtingen heeft beantwoord, toges = achterste = tokes en vaneige(n/s/ns) is vanzelf.
5. Een
bimbo is (ongunstig)
een vrouw die voldoet aan een ordinair geacht schoonheidsideaal,
zoals blond haar en grote borsten.
Mapperen
= karteren,
bij mappemonde
spreek je de sjwa
niet uit. Een mappa is (r.-k.)
een altaardwaal
(van
dweil: doek).
A (À)
propos, wie was de dader? M.b.t. de pupil zijn miosis (vernauwing)
en mydriasis (verwijding
– niet: verwijdering!)
antoniemen. Er waren veel mitsen en maren. In de derde akte van het
toneelstuk kwam die acteur goed tot zijn recht. De dief nam pakweg de
halve winkel mee … De Aeginetische stijl slaat op Aegina (thans:
Aigina – NL ook wel: Egina).
Quizvraag: dat ligt wel/niet in de Egeïsche Zee. Niet
dus.
Lesbos (eiland)
wel: hoofdstad Mytilene, vaderland van o.a. dichteres Sappho.
6. Vgl.
ook sappisch en sapfisch (dat laatste alleen in
GB – lesbisch). In VD: saffisme
en sapfisme = lesbische liefde. Op *asj: [VD]
hasj (stuff, hasjiesj) – ook:
nederhasj, midrasj (commentaar op gedeelte
Thora – mv. -iem
GB VD -im),
beet [mv. batee] midrasj (leerhuis,
gewijd aan Thorastudie) en choemasj (de
vijf boeken van Mozes, de Thora, in de vorm van een gebonden boek, VD mv. -im, niet in GB). GB
ook nog: nasjen (= nassen, lekker eten),
ik nasj en polderhasj [= Nederlandse
hasj]. Op *ash: [VD]
backlash (repercussie), backslash (\),
(beurs)crash [krach],
brainwash, carwash, cash, clash (botsing,
conflict), e-cash
(e-geld), flash
(flits), goulash, hash(tag)
(zekere code), lavash (zeker
brood – lavas = maggi], slash (/ –
Duitse komma), smash (volleybal),
slash (plons, klanknabootsing).
7.
Verder: squash, stash (geheime bergplaats),
trash (rotzooi, ook: muziek), whiplash
(zweepslag, nekletsel), white trash
(onderste laag blanken in een blanke
maatschappij) en net-nietcrash. GB nog:
e-crash, bashen, ik
bash (hevig kritiseren), dashen, ik dash
(wegvluchten), cashen, hashen, ik hash
(coderen, in bitjes hakken), scashen
= betalen met smartphone of tablet(-pc) – scannen en cashen,
elec/ktro(clash)
– muziek – VD alleen c
en elektro in andere betekenis (dat uiteraard
ook in GB) en partycrashen
(onuitgenodigd zijn en zich misdragen).
Vergelijk: dicteecrashen/r.
In internetadressen is ru
Rusland, de
ISO-landcode is RU
[Radboud
Universiteit,
Nijmegen,
ook: RUN]. Niet-specifiek
staat ru
voor rijksuniversiteit.
RUL: Leiden
of Limburg,
RUG slaat
op Groningen.
8.
Het symbool voor ruthenium
is Ru (44,
een hard, wit metaal). RUU
was de Rijksuniversiteit
Utrecht
(vero).
RUR was
Rotterdam.
De rub is een mengsel van kruiden en specerijen om vlees of vis mee
in te wrijven. De RUB
is de Russische
roebel. Een
open rug is een spina bifida. Een rooie/rode
rug was een bankbiljet van 1000 gulden. Rul is mul. Een rup
is een rural
professional
(yup op het platteland).
Rut is blut. Op auto’s kun je ‘RUS’
[Rusland]
aantreffen. Een dyne
(symbool: dn)
is 10^-5 newton
– symbool N).
Heb je voor de newskool [later
stadium techniek, kunst] newspeak
[nieuwspraak,
met neologismen doorspekt] nodig?
Newton was een humani generis decus (een
sieraad voor de mensheid, op
grafschrift).
Aan hem
danken we ook de afkoelingswet en de kleurenschijf. 1 pascal
(Pa –
druk) is 1 newton
(N –
kracht) per m2.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten