3513 Dictee zaterdag 28-10-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1105)

Dictee – dictees [3513]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee jan 2022 (3), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1105)

Oefendictee jan 2022 (3)

1. De strijders die de merdeka [bevrijding van Indonesië van de koloniale overheersing] nastreefden, hadden als strijdkreet ‘bersiap’. ‘Merde’ is een ander woord voor stront, shit, poep. De aedicula [ombouw of omlijsting van een nis, raam of ander bouwdeel, bestaande uit twee pilaren en een puntgevel] werd geplaagd door aedesmuggen [steekmug --- > gele koorts, dengue en zika]. Een AE’er is lid van een aanhoudingseenheid [en de AE is de astronomische eenheid]. VD, met *bee: frisbee [werpschijf], (hart)scarabee [mestkever], jubee (zangkoor), spellingbee en tabee [tw. – gegroet!], ww. frisbeeën en toynbeewerk (ontwikkelingswerk onder de arbeidende klassen) [en: te beê zitten = bedelen!]. Met *cee: aracee (plant), bombe (glacée), femcee (vr. mc), panacee (wondermiddel), pencee (rondo, viooltje = pensee), relâche forcée (gedwongen oponthoud van schepen met averij), roosvicee [vitaminerijke stroop], theodicee (rechtvaardiging van God), vole annoncée (bij omberspel), fiancee [verloofde -m.: fiancé] en introducee [m.: introducé]. De stofnaam renforcé staat voor madapolam [zeker katoenen weefsel].

2. VD, *dee (selectie): orchidee, Asmodee (huwelijksduivel), godsidee, hallekidee, hatsekiedee, hatsiekiedee [3 x plus hatseflats: reactie op onverwacht geluid, gebaar of beweging], kadee [iets groots, rare figuur], kondee (haardracht), ratsmodee [rommel, ook in verwensingen], spondee (spondeus – zekere versvoet), standee [Eng., groot reclamebord, persoon] en reuze-idee. Een weeë lucht, poe-ee [tw. van verbazing: allemachtig] en de IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers). Met *fee (o.a.): coryfee, flat- [eenmalige contributie] en greenfee [golfer, per keer op de baan], Irish coffee, toffee en trofee [= tropee]. Absint is de groene fee [zekere likeur]. Een honorarium, een beloning is een fee [Eng.]. BE: KultuurKaffee vervelt [van naam, etc. veranderen] tot/in Pilar. Met *gee: chose jugée (afgedane zaak, judicata res), dragee [versuikerde tablet geneesmiddel], plongee [bovenvlak borstwering gevechtsloopgraven] en expogee [ex-politiekegevangene], agrégée (mo Fr., vr. – m.: agrégé), logee [m.: logé] en protegee [beschermelinge, m.: protegé]. Met *hee: bouchee (pasteitje), coachee (wordt gecoacht), ghee [geklaarde boter], hachee [stoofgerecht] en hee (hede – hennep- en vlasvezels).

3. Ook nog: lychee (boom, vrucht), schee (= schede), timothee(gras), trachee [ademhalingsbuis, houtvat], tranchee (loopgraaf) en trochee (= trocheus, zekere versvoet). Op *iee: refugiee [m.: refugié, vluchteling] en associee [m.: associé, vennoot, compagnon]. Met *jee: herejee, holadijee, jee (jees, jeetje, tjee), tararaboem(dijee), Here jee, o jee en ouwe taaie, jippie jippie jee. Op *kee: bloemekee (BE: ruiker), Cherokee (lid inheems volk N.-Amerika), moskee, huplakee (hup, hupla), huppakee, huppekee, hupsakee, (l)iwanmoskee, kee (hok op vissersvaartuig voor gevangen vis in ijs) en yankee (= yank – scheldwoord inwoner VS). Bij of in een moskee: ablutiefontein (ritueel wassen), arasta (bazaar of overdekte markt), avlu (binnenhof), bedesten (overdekte bazaar), cami (gebedsruimte), eyvan (nis met koepelgewelf), fondoek (gastenverblijf), haram (gebedsruimte).

4. Verder nog: ikama (tweede oproep tot de salat), imam (voorganger), imaret (Turkse gaarkeuken), jihadgala (evenement met haatimam), Kaäba (gebouw Mekka – doel bedevaart), kibla (richting van Mekka, muur), koebba (koepel van koepelmoskee), külliye (bijgebouwencomplex), liwan (omlopende galerij om binnenhof), masjid (= moskee. ook: mesdjid, mesigit, missigit), mescit (kleine moskee zonder minaret = moskeetoren), mihrab (bidnis, gebedsnis), mimbar (kansel, ook: minbar), moekim (islamgemeenschap Atjeh), panghoeloe (directeur moskee) – vergeet Goeree-Overflakkee niet! –, sahn (binnenplaats, gebedshal) en ‘Yankee Doodle went to town, ariding on a pony‘ (Amerikaans volkslied).

5. Op de persco [persconferentie] zeiden ze dat lng de afko is van liquid natural gas (lpg: liquefied petroleum gas). Demee is temet, temee [aanstonds, weldra]. Tjeminee, jeminee [bastaardvloek, ook: jeminie, jemenie, jemie, tjeempie] nog an toe, hij is er nog niet aan toe. Zij heeft moeë (VD ook: moeie) benen. Met *ree: associate degree (Ad), barking up [blaffen] the wrong tree (de verkeerde voorhebben), onvree is onvrede, tevree is tevreden, steatorree is vetdiarree en weltevree is weltevreden. Op *see: arrière-pensée [bijgedachte, voorbehoud], à tête reposée [bedaard, rustig – nadenken], chaussee (straatweg), chimpansee (jokko), Elysée (Frans: É), fricassee [gerecht], frisee (krulandijvie), go see (ontmoeting model en potentiële opdrachtgever), hatsee (uitroep enthousiasme), een lessee leaset iets , massee (borsthoning), must-see [moet je gezien hebben], O/odyssee,
porte-brisée [dubbele openslaande deur of schuifdeur],
rez-de-chaussee [benedenwoning], risee [mikpunt van spot, hoon] en tseetsee(vlieg).

6. Verder: wait and see en NiNsee = Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis. Ook: marechaussee en Koninklijke Marechaussee (KMar – Kmarns is het Korps Mariniers en KM de Koninklijke Marine). Op *tee: een suttee is een sati (weduweverbranding), à portée (binnen bereik – portee = draagwijdte), huiskamerdictee, invuldictee, puttee (beenwindsel militairen), manatee (lamantijn), goatee (kinbaardje), feuilletee (bladerdeeg), essetee (stront), cactee (cactus), bractee (schutblad) en bootee (kinderlaarsje). Op *uee: *prostituee (man: prostitué) en vie manquée [roeping misgelopen]. Ook déléguée (man: délégué). Verhoer [klant zijn of ‘leverancier’] je tijd toch niet met de veile liefde [= prostitutie]. Een temeie(r) is een hoer (ook: motyo, meretrix, kadraaister). Is blonde Greet een fille de joie [meisje van plezier, prostituee]? Een cargirl [op autobeurs] als callgirl [luxe prostitutie, telefonisch ontboden]?

7. Voosbinkie [pooier] biedt aan: een blauwe begijn [prostituee]. Een habitué [m.] en een habituee [vr.] zijn stamgasten. Met *vee: travee (in middenschip kerk) en teevee (= tv, televisie). Kweekvissen vormen het zeevee. Een humvee is een HMMV, van high mobility multipurpose vehicle (zeker legervoertuig). Ook: fokvee, klapvee en corvee. De Brugse travee is een zekere gevelindeling. Met *wee: hij lijdt aan papegaaienheimwee (fernweh = verlangen naar verre, onbekende landen), kweekwee [= kwee, in Indië: gebakje] en de damesdubbeltwee. Met *yee: employee [vr., m.: employé – medewerker] en envoyee [diplomatiek vertegenwoordiger buiten de gewone formatie – m.: envoyé] . Met *zee: Zuidzee, Zuiderzee, Zoutzee (Dode Zee), yahtzee [spel met 5 dobbelstenen], Waddenzee, vaandrig-ter-zee, Sargassozee, Krooszee, een wierzee, de overzeese gebieden, Oostzee, Noordzee, luitenant-ter-zee en hoezee (uitroep).

8. Verder nog: kapitein(-luitenant)-ter-zee en eemzee (uit het eemien). Nog wat aforismen [zinspreuk, korte, kernachtige uitspraak]: (titel) Altijd is Kortjakje ziek, blühende Landschaften (Kohl – 1990, belofte aan DDR), beauty is but skin-deep [schoonheid (m.n. van een vrouw) gaat niet dieper dan de huid], alles sal regkom [(Zuid-)Afrikaans], alles schon da gewesen [niets nieuws onder de zon], es wär so schön gewesen [niet meer in VD], in vino veritas [wie dronken is, spreekt de waarheid], parvum parva decent (men moet de tering naar de nering zetten), that’s past praying for (een geheel verloren zaak), nil sine Deo (niets zonder God), cave canem (pas op voor de hond), it’s a long way to Tipperary [lied WO I], it’s the economy, stupid! [Bill Clinton, 1992], non sibi, sed patriae (niet voor zichzelf, maar voor het land), occasio facit furem (de gelegenheid maakt de dief), old soldiers never die, they just fade away [niet meer in VD], propria cures (zorg voor je eigen zaken, P... C... is de naam van een Amsterdams studentenblad).