3504 Dictee maandag 23-10-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1100)

Dictee – dictees [3504]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee juli 2021 (1), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1100)

Oefendictee juli 2021 (1)

1. Als je een slag van de Kamper molen beethebt of weg hebt, ben je niet goed snik. Onze klaproosdag [einde WOI, 11 november] heet in het Engels Poppy Day. Private lease is een soort privé (bnw.) lease of privélease (znw.). De woorden ‘bokkenpoot’ en ‘bolleboos’ completeerden het driehonderdtal [300? – weet ik niet meer]. Ken je de ottava bassa [muziek een octaaf lager] en (ottava) alta [hoger]? Allee, laat die laisser-fairehouding [vrijlaten van mensen in economische handelingen] nu eens varen! Verwar vooral amusie [toondoofheid], amusisch [toondoof], amuzisch [onkunstzinnig] en amuzikaal [onmuzikaal] niet! Op die school zijn veel van de aso’ers [initiaalwoord – aa-èh-soo – BE: algemeen secundair onderwijs] overduidelijk asoërs [letterwoord - aa-soo - asociaaltjes]. Er werd veel ge-a.u.b.’d [alstublieft], anders gezegd: ge-s.v.p.’d [s’il vous plaît]. Commodity’s [grondstof zoals rubber en staal] en baby’s, maar: hij rugbyde, rallyde en replyde [antwoorden op e-mail, etc.]. Schrijf goed: financieel, bedoeïen en geëigend (Leidraad, GB regel 7E: bij tweeklinkerklank alleen de eerste een trema).

2. Dat is overduidelijk een one-issuepartij [slechts één punt op het programma]. Het is cis-trans- oftewel stereo-isomerie [chemie]. Denk ook aan cis-Alpijns [aan deze zijde, antoniem: trans-Alpijns] en cisvrouw [de biologische = de genderidentiteit] of ook aan
trans-Siberisch, tarnsgender en transseksueel (ook: transman?). Een claresse (vis) en clairette (druif, wijn) zijn allebei wit. Hij heeft een coronary bypass [overbrugging kransslagader]. De dataprocessing, dat is bijv. EDP, electronic data processing [uit het Engels!]. En déshabillé [informeel, huispak] is zoiets als in deshabillé [nachtkleding]. Ik geef er mijn (rechter)hand op: en dextra finesque [mijn woord]. Nooit meer fout schrijven: the debt who cancels all others, de dood. De marathon is een langeafstandsloperssloper(!). De echinacea, de zonnehoed, bloeit. Is PFAS [GB, VD: pfas!] (poly- en perfluoralkylstoffen, verzamelnaam voor synthetische stoffen) verboden? Zeker niet allemaal. Een berceuse is een wiegelied/zang [ww. wiegen] of schommelstoel.

3. Vergelijk daarmee de wiegendood [znw. wieg]. Een pangolin is een schubdier, een panghoeloe de directeur (hoofd personeel) van een moskee. (S)OLK = (somatisch = lichamelijke) onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Pyrrool [chemie, = azool] en pyrazool [chemische verbinding] moet je niet verwarren. Met pyrr* (rest is dus met pyr*): pyrronisme (Pyrrho, twijfel), pyrronist(e) [aanhanger pyrronisme], pyrrusoverwinning (Purrhus, cadmische overwinning – ten koste van grote verliezen), pyrrool (= azool) en sub lemma bij nicotine nog in samenstelling: pyrrolidine. Boing of boink is boem (doef, wham, bang). Retteketet sjingboem: knots-boem, pats-boem, rats-boem en
sjing-boem (dat wel met streepje!). De man die in het water belandde, de in het water belande man, kwam er nog goed van af. Een doula is een kraamvrouwenbegeleidster rond de bevalling [niet-medisch!].

4. De dulia [uu] is (rooms-katholiek) de verering van engelen en heiligen, tegenover de aanbidding van God. Met pula’s [oe] betaal je in Botswana (BWP). Een sula [oe] is in SR een stroomversnelling, een waterval. Nori is zeewier in de Japanse keuken. Het/de nori(e)t [Norit – VD – is merknaam] is actieve kool. Retinopathie (degeneratie kleine bloedvaatjes netvlies) is natuurlijk geen rinopathie (neusaandoening). De cds is in NL de chef-defensiestaf. De taal Akan of Twi wordt gesproken door de Ashanti – West-Afrika. Als we een welsprekend man een Cicero noemen, maken we gebruik van antonomasia, naamsverandering, naamsverwisseling (eigennaam gebruiken als ware het een soortnaam). Een ladyboy is een travestiet. Majem is water, majemen is regenen.

5. ‘Lechajim’ is een Joodse wens bij een heildronk, lett.: op het leven (proost). Palestina, het land van Israël, is Erets Jisraël. Een quagga is een steppezebra. Wie zal haar ware jakob worden? Ritme en ritmus zijn synoniemen. De zigeunerhoenders zijn de Opisthocomidae met als enige soort de hoatzin (Opisthocomus hoazin). Nieuwe update VD (04-08-2021): 392.245 lemma’s (was 391.247). Met alangalang (grassoort, de/het, geen mv.) kun je geen ylangylang (geen mv., etherische olie – uit bloesems cananga) produceren. Hoeveel yuppies zouden een yuppenstep hebben? Stel: je werkt vaak met nullen en enen (binaire talstelsel, tweetallig stelsel) en je weet toevallig toch dat 32 x 32 = 1024 (2^5 x 2 ^5 = 2 ^ 10), dan …

6. … reken je 27 x 37 natuurlijk uit als (32 – 5) x (32 + 5) = 32 ^2 – 5 ^2 = 1024 – 25 = 999 … Een ottava (alta) of allottava moet een octaaf hoger worden uitgevoerd (gezongen of gespeeld), een ottava bassa juist een octaaf lager. Een ottava rima (mv. ottave rime) is in de letterkunde een strofe van acht verzen met elk elf lettergrepen, waarvan de eerste zes gekruist rijm [om de andere regel] hebben en de laatste twee gelijk rijm [= gelijkrijm, lettergreeprijm of rime riche, vb. genomen | vernomen en licht | ligt]. Scheldnamen: asgat (slordige meid), big (rekruut, scholier), boche [bohsj – BE, Duitser], bosgeus (wilde geus, Tachtigjarige Oorlog), braakschijf (meisje), brijbek (brijen, Zwollenaar), christenhond (door moslims) en kinkel (boer). Ook nog: boerenkinkel, boerenpummel, boerenlummel.

7. En ook nog: camisard (protestantse rebellen na herroeping Edict van Nantes, 1685), dikkop, fascist, fis (fits, serpent, vrouw), franskiljon (voorstander Franse taal), giaur [gaa-voer – Turkse scheldnaam voor niet-moslims), hunnen [Duitsers, Angelsaksische landen], kafir (mv. kafirs of kufar – niet-moslims, vgl. ‘Kaffer’ voor Bantoes), kanarie (geelvink, Indië, politie), kees (Dordtse patriot), kerel (Vlaamse boeren), klabak (politieagent), klafte (vrouw), klootjesvolk, knipluis (kleermaker), koksiaan (christelijk-gereformeerde), kol (vrouw), koningsmoordenaar (Cromwell), koperzuiger (marinier), langstaart (Chinees), maraan (Spanjaarden Tachtigjarige Oorlog), mof (en moffin – Duitser), moffenhoer en mormel (dier) – vgl. een mormeldier.

8. Verder: NSB’er [Nationaalsocialistische Beweging, 1931-1945], oliekontenland (Brabant), papenlul (rooms-katholiek), parg of parag (Jood), poep (Westfaal, Duitser), een rare poepchinees, rondhoofd (aanhanger Cromwell), roodnek (Boerenoorlog – Engelse soldaten), serani (Indië – tot christendom bekeerde moslim), paddy (Ier), smous (Jood, politieagent), spaghetti- of macaronivreter (Italiaan), teutonen (Duitsers), tibbe (doopsgezinde), varkensheintje (Prins Hendrik) en vetgans (grondpersoneel luchtvaart). Met ‘scheldwoord’ nog: chink (Chinees), coyote (lid minderheidsgroep), Jack the Ripper (vrouwenbeul), lilliputter (dwerg), makamba (op Antillen: blanke Nederlander), reiger (handelsreiziger), schoonmaakturk,
tik-op-de-schaal (oneerlijke kruidenier) e.v.a.