3486 Dictee zaterdag 14-10-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1091)

 Dictee – dictees [3486]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee januari 2021 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1091)

Oefendictee januari 2021 (2)

1. Facta non verba: geen woorden maar daden! Tip: als je bij de oVD ‘godbewaarme’ intypt, krijg je niet de losse vorm. Typ in zo’n geval ‘god bewaar me’ [VD antwoordt met G] in, dan krijg je ook de aaneengeschreven vorm ! Het is crime(s) passionnels [BE: passiemoord, passionele moord], grande(s) passions en passionato (muziek: hartstochtelijk). Waarom mea culpa en mea-culpagevoel, maar zevendagenquarantaine en bestpracticevoorbeeld? Wel, in principe worden Nederlandse en Engelse samenstellingen aaneengeschreven, mea culpa is van vreemde herkomst [Latijn]. Grappig: grand-prixtoernooi [Frans] en grandslamwedstrijd [(Nederlands of) Engels]! Ook hogeherengekonkel.

2. Waarom holadijee (en VD: skijöring – pseudo-Noors]), maar
di-jambe (di-jambus)? Wel, samenstellingen met i + j krijgen een koppelteken, ongelede woorden (als bijectie) niet. Holadijee wordt als één geheel ervaren [skijöring ook], mini-jurk en brei-juffrouw niet. Dit geldt ook voor i + i: uiig en goeiig [geen samenstelling] , maar
mini-instructie. Ook voor e + ij: beijzeld en geijkt, maar
mede-ijsmeester, koffie-ijs en toe-ijlen en ook voor e + ui: fauteuil, portefeuille en geuite verlangens. maar lente-ui, milieu-intensief, oranje- en tarwe-uil, vakantie-uittocht, zee-ui en zee-uitzicht. Nog iets aardigs: VD kijkt bij zoeken (online versie, onlineversie) niet naar spaties, streepjes, hoofdletters. etc. Dat betekent vaak grote hoeveelheden woorden die je niet zoekt, vb. *di-j* naast di-jambe: dijader, gedijen, kledij.

3. Dat doet online-GB (online GB) beter: zoeken op *i-j* geeft keurig 23 resultaten: ski-jas, kiwi-jam, mini-job, naai-juf, ski-jack, demi-john [mandfles], gummi-jas, hooi-jaar, maxi-jurk, mini-jurk, groei-jaar,
nazi-jager, digi-junkie, lawaai-junk, safari-jeep, barzoi-jacht [Russische hazewind, ook: borzoi], bikini-jeans, bonsai-jager [boompje],
mini-jacuzzi, multi-jobben, multi-jobber, anti-judaïsme en strooi-jonker. De uitspraak van ‘mèden agan’ is /mee-dèhn-aa-chahn/. Betekenis: alles met mate, niets te veel, geen excessen. Ook: ne quid nimis. De meme [ee uh] is een eenheid van culturele overdracht, de meme [mie:m] is een verkorting van internetmeme [ie], te verspreiden afbeelding, cartoon, etc. Miosis [pupilvernauwing] is antoniem van mydriasis [pupilverwijding, niet: -verwijdering ...]. Je femur is je dijbeen, mv. femora.

4. Aethiopem dealbare: de moriaan wassen (vergeefse moeite doen). Ook een netizen [internetgebruiker] met een leuk nerinkje [verkleinwoord van nering = handel als middel van bestaan] moet zich aan de nettiquette [gedragscode, etiquette voor e-mail en internet] houden! Volgens GB zijn ‘oeh’ en ‘ah’ tussenwerpsels (geen mv.). Volgens VD ook znw. zoals in oehs en ahs [ah]. GB heeft
oeil(s)-de-boeuf(s) [of], VD alleen oeils-de-boeuf (klein venster in daken, etc.). Uit GB noteren we ook nog: oe-klank, a-klank en s-klank. Moeten we die trap op lopen of die andere trap oplopen? Ze onderging een cosmetischchirurgische ingreep [volgens de cosmetische chirurgie]. Hij wist het schrimpeljeus/zig (angstvallig) verborgen te houden. Het ju-ju spelen [paardje spelen] is geen vorm van rituele magie (juju – West-Afrika). Een pensionaire zit in een pensionnetje in pensionaat en kan best een pensh/ionado (h: Antilliaans-Nederlands) zijn.

5. Volgens de TH moet Pidginengels net als Luikerwaals met een hoofdletter, maar koeterwaals niet [geen echte taal]. Die door de wol geverfde, die dubbelgebeide, dronk graag een dubbelgebeide, een dubbelgebeide (VD ook los) jenever. De biljarters waren met hun keus een queue [rij] aan het vormen, aan het queueën [kjoe] dus. Een reflectie is een weerkaatsing, reflecteren, reflecterend = reflectief [bespiegelend, beschouwend]. Maar reflexie niet in wdb. Wel reflexief = bespiegelend of wederkerend. Een reflexief of reflexief ww. heeft ‘zich’ bij zich. Een reflex is een reactie op een zenuwprikkel. De SAE komt van Society of Automotive Engineers. Teloh [tee-loo], SR: gebakken cassave, vaak gegeten met bakkeljauw – stokvis, bakeljauw.

6. In de quakerij [leringen – catechisatie – van de quakers] hebben ze vaak een kwekerij. Op een schrijfmachine had je zo’n gedeelte snel getipp-ext [met correctievloeistof]. Schrijf nummer 69, Tm, wel goed: thulium. Pens is triep, trip, trijp. Een toerkoe [persoon] is van
etnisch-Turkse afkomst. Vedetteneigingen [n/s] waren de
vedette-eigenaar niet vreemd. Hij was de zes miljoenste bezoeker na al die jaren. Hoeveel mensen vormen trouwens (ongeveer) zes miljoenste van de wereldbevolking? Antwoord: pakweg 45.600 (6/1.000.000*7.600.000.000 – niet helemaal recent). Je [aan je] wordt(!) weleens (GB ook wel los! – in toelichting) gevraagd of je echt foutloos kunt schrijven. Ik heb mijn mening over ‘weleens’ moeten bijstellen: was voorheen alleen ‘wel eens’ bij contrastief gebruik correct, GB en Taaladvies beschouwen nu ‘wel eens’ als vormvariant.

7. Als derderangsacteur correct is, dan ook wel: zoveelsterangsacteur. Zoeken op ? geeft 161 treffers: de letters in alle maten en soorten en met accenten, etc., maar ook: # [hashtag], © [copyright], ® [registered trademark], en @ [apenstaartje, etc.]. Een portakabin [kèh-bihn] is een kant-en-klaar geleverd tijdelijk gebouw, zeker geen cabine [auto, vliegtuig, kleedhokje, etc.]! Aan de vorige pachters moesten we prijzijen [voor verbetering van de grond] betalen. Zij spreken Indiaans en houden van Indiase hennep. Het bonzen deed ons fronsen en het ponsen deed de bijen gonzen. Het meervoud is café(s)-restaurants. Ik vind die biscuit [van zeker baksel] buste mooi! De firma List en Bedrog verkoopt nepnokklampen. Shoot-outwoorden voor de Specialisten: o.a. hijood [hie-dzjoet] = lichaamsbedekkende zwemkleding gedragen door fundamentalistische moslima's.

8. Verder: chaebol [dzjèh-buhl] = Zuid-Koreaans industrieel conglomeraat, boertjes van buut'n [buu-tuhn], fourreur (bontwerker), foerageur [bevoorrading], fournituren [mv., benodigdheden handwerk], fourneren [verschaffen], briouat [brie-waht – ovengerecht], brønstedzuur [chemie], tagliatelle [tahl-jaa-tèhl-luh – It. lintvormige pasta], brougham [broo-wuhm – rijtuig], bar.esse [afkorting], omnivoor [alleseter], omphalos (navelsteen), groepage [vracht van meer afzenders], Salpêtrière (gebouw, Parijs), capoeira [kaa-poe-wèh-raa = Braziliaanse zelfverdedigingstechniek], giaur [gaa-voer = Turkse scheldnaam voor niet-moslims], gnocchi [njoh-kie/gnoh-kie – tussengerecht] en kiur [kie-joer = uitgestorven reuzenvogel Madagaskar].

9. Ook nog: mycorrhiza = symbiose tussen planten en zwammen, myiologie = muggenkunde, seiches [sèh-sjuhs] = periodieke niveauverandering van een meer, teloh [tih/ie-loo] = gefrituurde stukjes cassave, zoögloea [zoo-woo-gloi-jaa – klomp bacteriën], borsjtsjschranser = rodebietensoepschranser [beide: ook z!] , zoomlens [oo/oe], caixa [kaai-tsjaa] = Braziliaanse snaredrum [èh, ook: snaardrum], cajunkeuken [kee-dzjuhn] en scrollwiel(tje).