Dictee – dictees [3486]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee januari 2021 (2), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (1091)
1.
Facta non verba: geen woorden maar daden! Tip: als je bij de oVD
‘godbewaarme’ intypt, krijg je niet de losse vorm. Typ in zo’n
geval ‘god bewaar me’ [VD
antwoordt met G] in, dan krijg je
ook de aaneengeschreven vorm ! Het is crime(s)
passionnels
[BE:
passiemoord, passionele moord],
grande(s) passions
en passionato (muziek:
hartstochtelijk). Waarom mea culpa en
mea-culpagevoel, maar zevendagenquarantaine en bestpracticevoorbeeld?
Wel, in principe worden Nederlandse en Engelse samenstellingen
aaneengeschreven, mea culpa is van vreemde herkomst [Latijn].
Grappig: grand-prixtoernooi [Frans]
en grandslamwedstrijd [(Nederlands en/of) Engels]!
Ook hogeherengekonkel.
2.
Waarom holadijee (en VD: skijöring –
pseudo-Noors]),
maar
di-jambe (di-jambus)?
Wel, samenstellingen met i + j krijgen een koppelteken, ongelede
woorden (als bijectie)
niet. Holadijee wordt als één geheel ervaren [skijöring
ook],
mini-jurk en brei-juffrouw niet. Dit geldt ook voor i + i: uiig en
goeiig [geen
samenstelling] ,
maar
mini-instructie. Ook voor e + ij: beijzeld en geijkt, maar
mede-ijsmeester, koffie-ijs en toe-ijlen en ook voor e + ui:
fauteuil, portefeuille en geuite verlangens. maar lente-ui,
milieu-intensief, oranje- en tarwe-uil, vakantie-uittocht, zee-ui en
zee-uitzicht. Nog iets aardigs: VD kijkt bij zoeken (online
versie,
onlineversie)
niet naar spaties, streepjes, hoofdletters. etc. Dat betekent vaak
grote hoeveelheden woorden die je niet zoekt, vb. *di-j* naast
di-jambe: dijader, gedijen, kledij. De zoekfunctie van GB [in 2025] is fenomenaal: zie o.a. blogpost 3597!
3.
Dat doet online-GB
(online
GB)
beter: zoeken op *i-j* geeft keurig 23 resultaten: ski-jas, kiwi-jam,
mini-job, naai-juf, ski-jack, demi-john [mandfles],
gummi-jas, hooi-jaar, maxi-jurk, mini-jurk, groei-jaar,
nazi-jager, digi-junkie, lawaai-junk, safari-jeep, barzoi-jacht
[Russische hazewind, ook: borzoi],
bikini-jeans, bonsai-jager [boompje],
mini-jacuzzi, multi-jobben, multi-jobber, anti-judaïsme en
strooi-jonker. De uitspraak van ‘mèden agan’ is
/mee-dèhn-aa-chahn/.
Betekenis: alles met mate, niets te veel, geen excessen. Ook: ne quid
nimis. De meme
[ee uh] is een eenheid van culturele
overdracht, de meme [mie:m] is een
verkorting van internetmeme [ie],
te verspreiden afbeelding, cartoon, etc. Miosis [pupilvernauwing]
is antoniem van mydriasis [pupilverwijding, niet: -verwijdering ...].
Je femur is je dijbeen, mv. femora.
4.
Aethiopem dealbare: de moriaan wassen (vergeefse
moeite doen). Ook een netizen
[internetgebruiker] met een leuk
nerinkje [verkleinwoord van nering = handel als
middel van bestaan] moet zich aan de nettiquette [gedragscode,
etiquette voor e-mail en internet] houden! Volgens GB zijn
‘oeh’ en ‘ah’ tussenwerpsels (geen
mv.). Volgens VD ook znw. zoals in oehs en ahs
[ah]. GB heeft
oeil(s)-de-boeuf(s)
[of], VD alleen oeils-de-boeuf
(klein venster in daken, etc.). Uit GB
noteren we ook nog: oe-klank, a-klank en s-klank. Moeten we die trap
op lopen of die andere trap oplopen? Ze onderging een
cosmetischchirurgische ingreep [volgens de
cosmetische chirurgie]. Hij wist het schrimpeljeus/zig
(angstvallig)
verborgen te houden. Het ju-ju spelen [paardje
spelen] is
geen vorm van rituele magie (juju –
West-Afrika).
Een pensionaire zit in een pensionnetje in pensionaat en kan best een
pensh/ionado
(h:
Antilliaans-Nederlands)
zijn.
5.
Volgens de TH moet Pidginengels net als Luikerwaals met een
hoofdletter, maar koeterwaals niet [geen
echte taal].
Die door de wol geverfde, die dubbelgebeide, dronk graag een
dubbelgebeide, een dubbelgebeide (VD ook
los) jenever. De biljarters waren met
hun keus een queue [rij]
aan het vormen, aan het queueën
[kjoe]
dus. Een reflectie is een weerkaatsing,
reflecteren, reflecterend = reflectief [bespiegelend,
beschouwend].
Maar reflexie
niet in wdb. Wel reflexief = bespiegelend of wederkerend.
Een reflexief of reflexief ww. heeft ‘zich’ bij zich. Een reflex
is een reactie op een zenuwprikkel. De SAE
komt van Society
of Automotive
Engineers.
Teloh [tee-loo],
SR: gebakken
cassave, vaak gegeten met bakkeljauw – stokvis,
bakeljauw.
6.
In de quakerij [leringen
– catechisatie – van de quakers]
hebben ze vaak een kwekerij. Op een
schrijfmachine had je zo’n gedeelte snel
getipp-ext [met
correctievloeistof].
Schrijf nummer 69, Tm,
wel goed: thulium.
Pens is triep, trip, trijp. Een toerkoe [persoon]
is van
etnisch-Turkse afkomst.
Vedetteneigingen
[n/s]
waren de
vedette-eigenaar
niet vreemd. Hij was de zes miljoenste bezoeker na al die jaren.
Hoeveel mensen vormen trouwens (ongeveer)
zes miljoenste van de wereldbevolking? Antwoord:
pakweg 45.600 (6/1.000.000*7.600.000.000
– niet helemaal recent!).
Je [aan je]
wordt(!)
weleens (GB ook wel los! – in
toelichting) gevraagd of je echt
foutloos kunt schrijven. Ik heb mijn mening over ‘weleens’ moeten
bijstellen: was voorheen alleen ‘wel eens’ bij contrastief
gebruik correct, GB en Taaladvies beschouwen nu ‘wel eens’ als
vormvariant.
7.
Als derderangsacteur correct is, dan ook wel: zoveelsterangsacteur.
Zoeken op ? geeft 161 [2025: 184] treffers: de letters in alle maten en soorten
en met accenten, etc., maar ook: # [hashtag],
© [copyright],
® [registered
trademark - merk],
en @ [apenstaartje,
etc.]. Een
portakabin
[kèh-bihn]
is een kant-en-klaar
geleverd tijdelijk gebouw, zeker geen cabine [auto,
vliegtuig, kleedhokje, etc.]!
Aan de vorige pachters moesten we prijzijen [voor
verbetering van de grond]
betalen. Zij
spreken Indiaans en houden van Indiase hennep. Het
bonzen deed ons fronsen en het ponsen deed de bijen gonzen. Het
meervoud is café(s)-restaurants.
Ik vind die biscuit [van
zeker baksel]
buste mooi! De firma List en Bedrog verkoopt nepnokklampen.
Shoot-outwoorden voor de Specialisten: o.a. hijood [hie-dzjoet]
= lichaamsbedekkende zwemkleding gedragen door fundamentalistische
moslima's.
8. Verder: chaebol [dzjèh-buhl] = Zuid-Koreaans industrieel conglomeraat, boertjes van buut'n [buu-tuhn], fourreur (bontwerker), foerageur [bevoorrading], fournituren [mv., benodigdheden handwerk], fourneren [verschaffen], briouat [brie-waht – ovengerecht], brønstedzuur [chemie], tagliatelle [tahl-jaa-tèhl-luh – It. lintvormige pasta], brougham [broo-wuhm – rijtuig], bar.esse [afkorting], omnivoor [alleseter], omphalos (navelsteen), groepage [vracht van meer afzenders], Salpêtrière (gebouw, Parijs), capoeira [kaa-poe-wèh-raa = Braziliaanse zelfverdedigingstechniek], giaur [gaa-voer = Turkse scheldnaam voor niet-moslims], gnocchi [njoh-kie/gnoh-kie – tussengerecht] en kiur [kie-joer = uitgestorven reuzenvogel Madagaskar].
9.
Ook nog: mycorrhiza [VD - 2025 GB mycorriza, niet voor dictee dus = symbiose tussen planten en zwammen, myiologie
= muggenkunde, seiches [sèh-sjuhs]
= periodieke niveauverandering van een meer, teloh
[tih/ie-loo]
= gefrituurde stukjes cassave, zoögloea
[zoo-woo-gloi-jaa
– klomp bacteriën],
borsjtsjschranser
= rodebietensoepschranser
[beide:
ook met z!]
, zoomlens
[oo/oe],
caixa [kaai-tsjaa]
= Braziliaanse snaredrum
[èh,
ook: snaardrum],
cajunkeuken [kee-dzjuhn]
en scrollwiel(tje).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten