Dictee - dictees [0277]
Steendruk
1. Welke betekenissen heeft 'steendruk'? Antwoord verderop. Laten we maar eens met het kale 'steen' beginnen want met achtervoegsels geeft dit 375 treffers en met voorvoegsels maar liefst 497 (peiling september 2014), dus daar is geen beginnen aan. De meeste betekenissen kent u wel: (harde delfstof:) steen en been klagen, een hart van steen, Doornikse steen, (baksteen:) een steentje bijdragen, geen steen op de andere laten, de eerste steen leggen, de steen der wijzen (lapis philosophorum, die de alchemisten zochten om goud van te maken), wie zonder zonde is, werpe de eerste steen, zo hard als steen, een steen om iemands nek, stenen voor brood geven en een steen in de vijver gooien.
2. Verder: molensteen, het Steen in Antwerpen (gevangenis), edelsteen, hagelsteen, galsteen, dobbel- en dominosteen. Al moet de onderste steen boven komen, … - dat staat alleen bij het werkwoord 'moeten', VD zou dat ook best bij 'steen' kunnen zetten!
3. Vervolgens (kaal) 'druk', eerst het zelfstandig naamwoord: de druk uit de natuurkunde (opwaartse druk), de druk is van de ketel, een druk op de knop, belasting: collectieve druk, morele druk, het werk van de drukpers: in druk verschijnen, derde (herziene) druk, vervolgens het bijvoeglijk naamwoord, (veel werk:) het druk hebben, een drukke straat, druk verkeer, een druk gesprek, drukke kinderen en een drukke stof (onrustig).
4. Ten slotte dan toch 'steendruk'. Allereerst denk ik bij steendruk (bnw.) aan heel erg druk, maar dat vermeldt VD niet *. Wat ik ook mis, is: door de steendruk (druk van de opgelegde steen) werd het karton weer een beetje vlak. Er is één betekenis die wel in VD staat voor steendrukken (lithograferen). De lithografie (met als synoniem steendruk) is 1) het vervaardigen van afdrukken van op een geprepareerde poreuze kalksteenplaat getekende of daarin gegraveerde voorstellingen en 2) een daardoor verkregen afdruk (litho). Zonder dat synoniem betekent het bij uitbreiding ook: vlakdrukprocedé waarbij niet van steen wordt afgedrukt (bijvoorbeeld offset). Ziezo, en nu maar hopen dat deze in de vijver geworpen steen ook nog wat kringen veroorzaakt.
* Bij lemma 'steen' wel: steendood en steengoed!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten