Dictee - dictees ]0258]
Samentrekkingen
1. Een peper-en-zoutstel schrijf je 'aaneen': we noemen dat een
samenkoppeling. En dat moet je zo schrijven omdat het peper- en zoutonderdeel
(!) één geheel uitmaken. Bij peper- en zoutvat is dat niet zo: dat zijn twee
gescheiden vaatjes, en die schrijf je dus ook apart op. Het is officieel wel
pepervat en zoutvat, maar in het tweede deel is 'vat' weggelaten: dat levert
een weglatingsstreepje op en we noemen het een samentrekking.
2. Het is niet
altijd duidelijk of iets een samenkoppeling of een samentrekking is: land- en
tuinbouw is wel duidelijk (2 zaken), maar land- en volkenkunde? Waarom
schrijven de woordenboeken goud- en zilverwinkel in tweeën, en waarom
water-en-vuurbaas aaneen? Wie het weet, mag het zeggen. Bij twijfel kun je maar
beter even in GB en VD kijken, maar daar staat lang niet alles op dit gebied
in. De richtlijn is en blijft: als het twee nauw verbonden zaken zijn, wordt
het een samenkoppeling, zijn de zaken wat minder nauw verbonden, dan wordt het
een samentrekking.
3. Verder valt nog op te merken, dat je het de lezer niet
nodeloos moeilijk moet maken: hij mag niet moeten puzzelen wat er nu eigenlijk
bedoeld wordt. In vakliteratuur (en dictees voor specialisten) gaan we wel tot
het randje: zijingang en zijuitgang wordt zijingang en -uitgang (voorwaartse
samentrekking) en vervolgens nog zijin- en -uitgang (achterwaartse
samentrekking). Een ander mooi voorbeeld is de tussen-n-regel en tussen-s-regel.
Dat wordt allereerst (voorwaarts) tussen-n-regel en -s-regel (voorwaarts) en de tussen-n- en -s-regel (achterwaarts). Als laatste noem ik: tier 1-kapitaal,
tier 2-kapitaal en tier 3-kapitaal (vakmensen hebben daar geen moeite mee, zoek
de betekenis maar op; dicteespecialisten moeten zich maar inleven ...): tier 1-kapitaal, 2-kapitaal en 3-kapitaal (voorwaarts)
en ten slotte tier 1-, 2- en 3-kapitaal (achterwaarts).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten