3034 Dictee zondag 27-11-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (770)

Dictee – dictees [3034]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 087, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (770)

Va-banque spelen, het vers-librisme, de Trêveszaal, sapajous en de citoyens van Parijs

1. Ex-generaal Pardon en zijn gezin – de Pardonnetjes, afkomstig uit Kroatië – hebben profijt gehad en geprofiteerd van het generaal pardon, dat de Nederlandse regering had afgekondigd.

2. Waarom alleen maar Engelse frases in het vorige dictee en geen Franse? Wel, daarom speciaal voor onze Belgische dicteevrienden een aantal kwesties, die hun zuiderburen aangaan.

3. Met spaties, koppeltekens of los? Met accent aigu (mv.: accents aigus, ook: accent aigu's), accent grave (mv.: accent(s) graves), accent circonflexe (mv.: accent(s) circonflexes -GB, VD: ss of accent circonflexen) of juist niet? De apostrof komt vast ook nog aan de orde. Zegt u het maar: va-banque spelen met va-banquepolitiek, slaapwagens of wagons-lits (enk.: wagon-lit), vue d'ensemble (mv.: vues), voyage imaginaire (mv.: s...s), vousvoyeren en tutoyeren, een volte-face (mv.: volte-faces) – een ommezwaai, een vol plané (mv.: s...s) en een vol-au-vent (mv.: vents), vis-à-vis (zelfde mv.), de violon d'Ingres (geen mv.) en het spel vingt-et-un (geen mv.), het tussenwerpsel vient de paraître, vice anglais (geen mv.) en een vie manquée (mv.: s...s), een vertu héroïque (mv.: s...s) en het
vers-librisme (geen mv.), verre-muraille (mv. eind-s) en vergépapier, een venue-en-cour (geen mv.) en het bijwoord ventre à terre, een vase de nuit (mv.: vases) en het va-et-vient (geen mv.), (bnw.) turquoise (turkooizen), het spelletje trou-madame (geen mv.) en een trompe-l'oeil (mv.: eind-s). Ze was in trois-pièces (zelfde mv.) gekleed en haar pasfoto was trois-quarts (bijw.). Trielje (geen mv.) is glanslinnen, de tricolore (mv.: eind-s) de driekleur, een travee (mv.: traveeën) is een gewelfvak, trèfle (geen mv.) is klaveren, tracasserie (mv.: ...ën) geharrewar, een trait-d'union (mv.: eind-s) een koppelteken, de trahison des clercs (geen mv.) is het verraad van de intellectuelen, tout à toi (t.à.t.) is geheel de jouwe, tout à vous (t.à.v.) geheel de uwe,
sur-le-champ is op staande voet en een spectacle coupé (mv.: s...s) een toneelvoorstelling.

4. Trente-et-quarante is de uitbreiding van het kansspel rouge-et-noir met twee velden, nl. couleur en inverse. De Trêveszaal is de rijkversierde kamer in een van de regeringsgebouwen waar vroeger de Algemene Staten vergaderden en het Twaalfjarig Bestand werd gesloten. De tranche de vie is de doorsnede van het leven. Je hebt de Tour Féminin en de Tour de France. De touche-à-tout bemoeide zich met van alles: de tour de chant [rondreis zanger], de tour de bâton [handigheid, truc], de tour de force [krachttoer], de tour d'expression [(zins)wending], de tour d'ivoire [ivoren toren] en de tour d'horizon [overzicht stand van zaken]. De in toilette de soirée geklede man was de volgende morgen tombé des nues [ten zeerste ontnuchterd]. Hij was pico bello, tiré à quatre épingles [om door een ringetje te halen]. De tic convulsif [samentrekkingen spieren gelaat] leidt vaak tot een tic douloureux [zenuwpijn aangezicht]. Of dan een thé complet of een thé dansant (t.d.) nog helpt bij een tête-à-tête bij het bekijken van
tête-bêche [bnw., kop-staart] postzegels is nog maar de vraag. Gaan we vanavond in tenue de ville [stadskleding] of in tenue de soirée [avondkleding]? Hoe was dat ook weer in de temps perdu [voorbije tijd]?

5. Het système de la bascule [afwisselend steunen op verschillende partijen] is aantrekkelijk voor een splinterpartij. Een sous-entendu is een bedekte bedoeling. De souffre-douleur is het zwarte schaap.
Soi-disant [zogenaamd] slaat niet op een echte profeet. De son et lumière is een klank-en-lichtspel. Een sleutel-op-de-deurwoning is een soort turnkeyproject. De sémillon is een soort wijnstok. De secrets de Polichinelle zijn de geheimen van Jan Klaassen, publieke geheimen dus. Savoir-vivre is levenskunst en savoir-faire is wereldkennis. Een sauve-qui-peut is een ordeloze vlucht. Sapajous zijn apen, sans pareil is zonder weerga, sansculotten (sansculottes) waren ooit de arme burgers – de citoyens (vrouwelijk: citoyennes) – van Parijs. Een
sans-papiers is een illegale vreemdeling, vaak sans le sou in het land. Gegeten moet er ook worden: salmagundi en salade niçoise. En gedronken ook: saint-émilion en saint-estèphe (en saint-julien), onder het kijken naar een sainte nitouche [kruidje-roer-mij-niet]. Een vermaarde bastaardvloek is sacre-nom-de-Dieu [sacredieu]. Werd er bij de Rubicon een ruse de guerre (mv.: ruses) [krijgslist] georganiseerd? Een roman à clef – u raadt het al – is een sleutelroman. De Roi-Soleil is de Zonnekoning. De rois fainéants [nietsdoende koningen, BE: Vadsige Koningen] bleven bijna in hun rocamboleske [onwaarschijnlijke] rodomontades [grootspraak]. In de rez-de-chaussee riep de croupier bij het clandestiene hazardspel weldra: "Rien ne va plus!" Stop nu toch met dat répondre en Normand [ontwijkend antwoord geven]! Klaar, basta! Alle Vlamingen mogen nu een recuup [ook: recup, inhaalrust] nemen!

6. En dan te bedenken, dat dit nog maar – en dan lang nog niet allemaal – een aantal treffers bij het zoeken binnen artikelen op 'Fr.' [let op: 2021 voluit 'Frans'] was en dan slechts de letters r tot en met z. Het totale aantal treffers [in 2007] bij deze zoekactie was 12.965 [2021 met *fr* 18904, maar daar zit ook ‘aanfruiten’ etc. bij]. Van deze categorie zijn dus nog wel twee of drie dictees te maken. De auteur – ik dus – beraadt zich erover. Hem kennende zal het er wel van komen.