2947 Dictee zondag 09-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (721)

Dictee – dictees [2947]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 136, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (721)

1. Een polyantharoos is een trosroos. De TROS was de Televisie- en
Radio-omroepstichting, een omroep in het Nederlandse publieke bestel [nu: AVROTROS]. Trotyl (trinitrotolueen, TNT) kan lekker knallen. Het trou-madame is een zeker spel met dertien ivoren balletjes. Een troubadour is een middeleeuwse Provençaalse minnezanger en een trouvère is zijn Noord-Franse evenbeeld. 'In rouw en trouw' betekent 'bij begrafenis en huwelijk', 'hou en (ge)trouw' is de leus van de stad Gent. Een troyounce is hetzelfde als een ounce (afkorting: oz).

2. Getruukt voerde de smid een van zijn trucs (truken) uit. Zijn laatste trucje kenden sommigen al. De truckfilm [uh] bleek een trucfilm [uu] te zijn, dus op trucage te berusten. Wat was zij een onnozele trui [domme vrouw]!

3. De koosnaam van ons konijn is Trui. In zijn trukendoos zaten de trumandoctrine en een gewestelijk truiken-roer-mij-niet (niet meer in VD – kruidje-roer-me-niet; ook: mij). Een truqueuse is een kunstvervalsster. De Nieuwe Truttigheid was een bepaalde kneuterige bouwstijl in de jaren zeventig. De TSE-300 [Toronto Stock Exchange-300] is de beursindex van Toronto. TSS is het tibialestresssyndroom, een irritatie van het scheenbeen. De tudorstijl is late Engelse gotiek. Hoeveel tugriks [MNT] kost volgens de kinderen een Mongoolse tuftuf? Ben je erin getuind [alleen instinken aan elkaar]? De tuingoden (resp. m/v) zijn Priapus en Pomona. Een gloriëtte is een prieeltje (tuinhuisje).

4. De chtonische godheden zijn de aardgoden. Churros [tsjoe-rohs] zijn een Spaanse lekkernij. Twentenaren worden met een bijnaam ook wel tukkers genoemd. Weleens iemand in de tulen gordijnen gejaagd (de tulen gordijnen in gejaagd) zien worden?

5. De tulpomanie (tulipomanie), waar hebben we dat eerder gehoord? Dat was als windhandel in de zeventiende-eeuwse context.

6. De tumba is een carnavaleske dans uit het Caraïbische (Caribische) gebied. Het Tupi is een indianentaal, gesproken in Zuid-Amerika. Troqueren is ruilhandel drijven. De truttenschudder van DAF [eigennaam: Van Doorne's Automobielfabriek N.V.] gaf vaak aanleiding tot truterij [flauwe grap, scherts]. Is het meervoud van tsadiek echt tsadikim? En van tsedaka tsedakot? Antwoord: (tweemaal) ja.

7. Tsjakka, op de ttb-dag [trein, tram, bus] kregen we de gewestelijke tsjoektsjoek [tapijtenzwendelaar] te pakken! De tUL is de Transnationale Universiteit Limburg. Tu quoque, fili mi (et tu, Brute – Caesar tegen Brutus)! Ook gij, mijn zoon (en jij, Brutus)! Een turco is een Arabische inlandse tirailleur in Franse krijgsdienst. Gaan we turf naar de venen sturen [water naar de zee dragen]? En wel met een turfeiker [turfschuit]? Het synoniem van turfpot is jiffypotje. Turgescent is turgor [spanning tussen celwand en -inhoud] bezittend, een turingmachine is een abstracte rekenmachine – krijgt Alan Turing [homoseksueel] nu wel of niet postuum eerherstel?, turionen zijn hibernakels, winterknoppen, en turista betekent reizigersdiarree.

8. Zag je hem voorbijijlen? Hij zag zo zwart als een turk, zijn broer behoorde tot de jonge turken. Een turk is ook een Turkse tortelduif. De Grote Turk was de sultan van het Ottomaanse Rijk, je kunt aangaan als een Turk, dat is uitvaren maar niet met een schip, en je kunt bij de turk of de chinees gaan eten. Is Turkenmoeder een turkenbaan? Bij Van Dale mag turkooizen ook turquoise zijn. Dat was beslist op zijn Turks. Als ik moet kiezen, ben ik liever Turks dan paaps. Dat huis is in vier maanden turnkey, kant-en-klaar, gebouwd. Een turtleneck [korte col] kan aan een T-shirt zitten.

9. Een tussenarrest is een interlocutoir vonnis, een tussenbedrijf [toneel] is een entr'acte, een tussenbestuur is een interim-bestuur [BE: interimkantoor]. Tussendekspassagiers hebben vaak een
tussen-de-orensyndroom. De tussengelegen huizen waren roodgeverfd. Het tussengerecht (entremetstje) smaakte goed.

10. Bij tussenpozen is intermitterend, tussenoorlogs is interbellair, een tussenregering is een interregnum en een tussenruimte is een interstitie. Een tussenwerpsel is een interjectie en tussenzetten bij enten is terzijde inzetten. Een tussenzin is een parenthese, tussor is spinsel van de rups van de tussahvlinder.

11. Tutoyeren is jij-jouen. Als het tv-kanaal [televisie, teevee] op zwart gaat, zijn we tv'loos. De TWD is de Taiwanese dollar. Schrijven we een Romeinse [XII] of een Arabische twaalf (12)? Een keizerskroon heeft scharlakenrode nerven. Keizerskroon en gladiool worden ook wel
twaalf-apostels (niet meer in VD) genoemd. De twaalfdaagse veldtocht heeft niets te maken met het Twaalfjarig Bestand. Ze vierden hun
twaalf-en-een-halfjarig huwelijk. Een voorbeeld van een regelmatig veelvlak is de dodecaëder [regelmatig twaalfvlak – ook: dodecahedron]. Twaalfhonderdduizend is feitelijk één miljoen tweehonderdduizend. Het duodenum is de twaalfvingerige darm. De twatwa is de zwarte bisschop [een vogel]. Het twaron is de aramidevezel van een bepaald merk (AkzoNobel – eigennaam). Sommige voetballers zijn tweebenig, andere eenbenig. Bij de Tweedaagse Zeeslag in 1666 droeg men geen tweedmantels (VD ook: tweed mantels). Wij kopen alleen tweedehandsboeken [ook: tweedehands boeken]. Zij krijgt tweedelijnszorg [ook wel: tweedelijns zorg].

12. Tweedonker is gewestelijk en komt van twilight. Een
twee-en-een-halve-centstuk is een vierduit(en)stuk. Reken maar na: een duit is dus een achtste deel van een stuiver – 5 cent – 5/8 cent dus!

13. Tweefasestructuur, tweefrankstuk, tweefrontenoorlog, met ruggengraat en na ruggespraak, schrijf je dat allemaal goed? Het Tweestromenland ligt tussen de Eufraat en de Tigris.