0324 Dictee woensdag 08 okt 2014 (1): dictee na de i-grec (y) √

Dictee - dictees [0324]

Na de i-grec (y)

1. Het gaat hier over de i-grec, de letter y, de ypsilon, de Griekse y (spreek uit: ij). Het meervoud is i-grecs, of y's en y'je (in VD, met uitspraak i-grec) en y's en y'tje (zoals in GB met uitspraak – Griekse – 'ij'). Bij een woord als taxi is het meervoud taxi's en het verkleinwoord (volgens de Leidraad in GB) taxietje.

2. Hoe gaat dat nu met de y (na een medeklinker!)? Wel daar is het: baby, baby's en baby'tje. We mogen in die laatste twee gevallen de boel niet aan elkaar vast schrijven, want dan zou er onduidelijkheid over de uitspraak ontstaan. De y kan immers ook worden uitgesproken als 'ie', zoals in 'mythe' of als 'ih' in 'mysterie'. En dan zou je 'babys' (fout gespeld!)  verkeerd kunnen lezen, vandaar dat er een apostrof komt als de uitspraak 'ie' is. Andere voorbeelden zijn puppy's, zloty's (munteenheid Polen), royalty's, wherry's (lichte (sport)roeiboot waarin iedere roeier (niet meer dan twee) met elke hand een riem hanteert), hobby's (en hobby'tje), Tommy's pootjes, johnny's (ook: sjonnies) en marina's (ook: anita's), dat zijn ordi's, ordinaire types.

3. Let echter op als de y niet na een medeklinker, maar na een klinker komt. Dan geldt de regel niet: array (soort computerrij), arrays, arraytje, bankholidays, bankholidaytje, volley, volleys, volleytje, whiskey (Ierse of Amerikaanse sterkedrank, gestookt uit gerst resp. mais en rogge), whiskeys en whiskeytje (Ierland, VS: alleen in VD, niet in GB, let op: wel whisky – Schotse of Canadese! – en whisky's en whisky'tje!), jockey, jockeys, jockeytje, blu-ray, blu-rays en blu-raytje, bogey (bij golf), bogeys, bogeytje en nog veel meer van dat soort woorden zoals bosskeys (gauw de pc uitzetten als de baas langskomt wanneer je een spelletje speelt), bowlingalleys, boys, galloways, wiseguys, Uruguays en Paraguays.

4. Tot besluit moeten we nog even kijken naar woorden met 'y' die als 'aai' worden uitgesproken. De Leidraad van het GB was daar eerst niet duidelijk in, maar het GB is nu aangepast: deze woorden met 'aai' worden net zo behandeld als die met 'ie' (let op: na een medeklinker!): butterfly (vlinderdasje), butterfly's en butterfly'tje. Bij rugby een try, try's en een try'tje. Eén onderwerp past hier nog goed bij: het is menu, menu's en menuutje, maar bij een 'u' (meest in woorden van vreemde herkomst) die als 'oe' wordt uitgesproken, geldt net zoiets (na een medeklinker) als bij de 'y' na een medeklinker: het is tiramisu, tiramisu's, tiramisu'tje en ook haiku, haiku's en haiku'tje, net als twaiku (haiku via Twitter), twaiku's en twaiku'tje.