Dictee - dictees [0323]
Psalmenpomp
1. Wat is een psalmenpomp, enig idee? Antwoord verderop. Pomp,
dat valt wel mee: aan de pompen staan, loop naar de pomp!, fietspomp,
brandstofpomp en nog wat andere pompen. Diverse gewestelijke betekenissen laat
ik weg, maar een pomp is ook nog verstelwerk aan kleren, vandaar: door de pomp
gaan is van mening veranderen. Ten slotte is pomp ook nog, maar weinig gebruikt,
praal.
2. De oogst van '*psalm*' is royaler. We beginnen met het Bijbelboek
Psalmen: een boek van het Oude Testament, dat 150 liederen omvat, die voor een
deel op naam staan van David. Een Bijbelgedeelte wordt bijv. aangegeven met
Psalmen 25, vers 8-13 (Ps. 25:8-13). Die afzonderlijke 'psalmen' schijven we dus
bij citeren met hoofdletter, waardoor we naar het Bijbelboek verwijzen. Die psalmen
zijn allemaal berijmd (met eindrijm, o.a. door Dathenus = Petrus Datheen) en op
muziek gezet, wat resulteerde in de psalmbundel (meestal gecombineerd met de
gezangbundel met daarin een aantal andere kerkelijke of Bijbelse liederen). Er
worden allerlei psalmen (die uit de psalmbundel krijgen meestal een kleine
letter) onderscheiden.
3. In de zeven treur- of boetpsalmen (6, 32, 38 en 51, ‘Miserere’
= 'Ontferm U'), 102 en 130 (‘De profundis’ = 'Uit diepten van ellenden') en 143 wordt
gesmeekt om vergeving van zonden en verzoening met God. Verder: dankpsalm,
herderspsalm (23: De Heer is mijn herder), klaag- of smeekpsalm, koningspsalm,
lofpsalm, paaspsalm (protestants: 113-118), responsoriepsalm, waarbij de
antifoon door de gelovigen herhaald wordt en die gebruikt kan worden ter
vervanging van het graduale (liedboek voor de mis), trappsalm, elk van de vijftien
psalmen 120-134, die de israëlieten (joden) bij het opgaan naar de tempel
zongen, vesperspsalmen, een vloekpsalm: waarin in scherpe bewoordingen Gods
wraakgericht over tegenstanders wordt afgeroepen, met name psalm 69 en 109 en
de voetpsalm: (rooms-katholiek, Ps. 42:1-5), die vroeger bij het begin van de
mis aan de voet van het altaar gebeden werd.
4. Wat overigens de Wachtendonckse
psalmen (komen soms in een dictee voor) zijn, moet u maar even googelen. O ja,
de vraag was: wat is een psalmenpomp? Antwoord: dat is (schertsend) een
harmonium, kamerorgel met tongen in plaats van pijpen. In kerkelijke kringen
werd vroeger (en wordt ook nu nog wel) 'rond het harmonium' gezongen op de
zondagavond met het hele gezin (psalmen zingen of psalmzingen, maar ook wel uit
de bekende bundel van Johannes de Heer, etc.).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten