Dictee - dictees [2022]
Column – Handel(s)geest – de tussen-s
1. Mij werd door een omroeporganisatie gevraagd: eindejaar(s)show? We kunnen het niet vinden in de online-Van Dale. Logisch, want VD zet natuurlijk niet alles in dat gratis woordenboek: dan verkopen ze geen exemplaar meer van de Grote of Dikke Van Dale (een jaarabonnement online daarop kost een flink aantal tientjes per jaar). Ik: mijn pc staat aan, ik zal even kijken. Zij: hoe kan dat nou? Ik: omdat ik al duizenden opmerkingen naar VD gestuurd heb, kreeg ik een gratis abonnement. Ik: zowel in mijn online-VD als in het Groene Boekje (gratis: www.woordenlijst.org! *) staat het met dubbel-s: zo moet het dus, probleem opgelost, basta. Klaar! Uit! In de sfeer van dictees was dit het juiste antwoord.
2. De Leidraad (zie *) is heel soepel: schrijf wat je hoort: dorpskern (niemand zegt: dorpkern), handelgeest (hoor je weinig), handelsgeest, jongensachtig, reukloos.
3. Er zijn woorden die met en zonder tussen-s voorkomen: geslacht(s)loos, drug(s)gebruik. In dit soort gevallen staan beide vormen in de woordenboeken. Andere voorbeelden: voorbehoed(s)middel en spelling(s)probleem.
4. Problematisch zijn de woorden met een sisklank: bij raad(s)zaal hoor je de s niet – vanwege die z, maar beide vormen staan in de woordenboeken en zijn goed (komen beide veel voor). Zo ook de schrijfwijzen ‘dorpstraat’ (komt weinig tot niet voor; daarom niet in de woordenboeken) en ‘dorpsstraat’. Overigens woonde ik in Breskens aan de Dorpsstraat: dat is een eigennaam en daaraan mag je sowieso niet tornen. Je moet ook altijd naar vergelijkbare gevallen kijken: omdat iedereen ‘dorpskern’ zegt, schrijven we ook ‘dorpsstraat’ met tussen-s. Zo ook wandelstraat (niet: ss), maar stationsklok en dus stationsstraat. Verder: damessjaal (want: dameshoed) en eenmanszaak (want: eenmansactie).
5. Soms is er betekenisverschil: de obs'en in Breskens en Schoondijke zijn zusterscholen; vroeger zat je bij de nonnen op een zustersschool; waternood is gebrek aan water en watersnood is juist een overstroming.
6. Conclusie: schrijf wat je hoort (handelsgeest) en zoek twijfelgevallen als uitdrukking(s)loos op in het woordenboek (GB: beide vormen, VD: alleen mét s).
7. Volgens VD en GB zou alleen eindejaarsshow goed zijn (bij strenge dicteeregels), maar in het gewone leven reken ik eindejaarshow ook echt goed!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten