2005 Dictee donderdag 03-12-2020 (1) dictee Dictee van de dag (46)

Dictee – dictees [2005]

Oefendictee 811 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

1. Een étang is een hafachtig zoutmeer. Wat vindt het euhemerisme [eu/ui] ((Griekse) goden beschouwen als verheerlijkte bijzondere mensen) van goden? Hoe spreek je 'ewingsarcoom' (joe – agressieve vorm van botkanker, [afko:] m.n. bij kinderen) uit? Geef eens een voorbeeld van een euphuïsme, die gekunstelde literaire (GB ook: tt) barokstijl. Een evenveeltje is een quatre-quarts (soort van gebakje). Ethyleenimine is aziridine (een giftige vloeistof). Het Euroland bestaat uit eurolanden [geld]. Vertel maar eens wat een euthynteria (bovenste laag van het fundament van een Grieks bouwwerk) is. Hij deed dat in euvelen [VD] moede [met boos opzet, in arren moede]. Mijn exgenote [m.: exgenoot] is ziek. Hier zie je de extrêmes [uitersten] tegenover elkaar. De adressering van de beide brieven luidde: (Aan) 'Zijne Excellentie de Gouverneur-Generaal' en (Aan) 'Hare Excellentie de Ambassadrice' (GB). Waar is die Cobra-expositie [Copenhagen, Brussels, Amsterdam]? Een expogee is een ex-politiekegevangene. Ze moeten dat ex propriis (financieel: uit eigen middelen) bekostigen. Een eyvan (Turks) is een nis met koepelgewelf rond het centrale plein van een moskee. Franciscus van Assisi = Broeder Ezel (epitheton).

2. Er zijn heel veel (werk)woorden met 'uit*en'. Daar begin ik dus mooi niet aan. Overigens: bijna net zoveel met 'aan*en'. Kwestie van 'aan en uit' dus van een aan-en-uitrelatie (aan/uit-relatie). Dient daar de
aan-uitknop (aan/uit-knop) voor? Die veelgeroemde en veelgenoemde diskjockey [dj] is top! Homo's zijn zo in hun zo-zijn, recreanten uit in hun uit-zijn, mensen mens in hun mens-zijn, vgl. niet-zijn, hier-zijn en alleen-zijn. Die jurk heeft bloezende mouwen. In deze stad vaceert [s] de betrekking van notaris. De Unie KBO en de Unie mhp schoven aan bij de minister. Een urt is een onbeduidend persoon [minachtend]. Fama is de faam, de godin van het gerucht. Waarin verschillen een fabiola- en een beatrixkapsel? Deze boerden zijn sproken. Face to face is vis-à-vis. Hij is een faciele (gemakkelijk, inschikkelijk) vent. Bij een triootje is er toch geen fâcheux troisième (derde aanwezige die de intimiteit van twee anderen stoort)? Een faciëswisseling (geologie) = overgaan gesteentelaag in andere samenstelling]. Factice (fak-tie-suh kunstmatig) is fake [feek].

3. Ard Schenk was toen een soort facile princeps (gemakkelijk de eerste, de anderen verre de baas). De Feyenoordsupporters zongen: "Facta non verba!" (geen woorden maar daden). Factfree politics [beleid – niet op feiten gebaseerd] lijkt me erg zweverig. De Faeröerder vertelde een fade (faa-duh – flauw, slap, zouteloos) grap. Wat is een fajr? Antwoord: ochtendgebed van de moslims. Wie komen er in een fak(bar): juist, die van die faculteit. Dat plan is goed faisabel (te doen, uitvoerbaar). De jaks of knorossen kwamen in groten getale opzetten. Almelo's burgemeester las het Almeloos dictee voor. Schrijf je 'Osloër' als 'vwo'er' of als 'havoër'? Wie is de valste speler van de eredivisie? Daaro en daarzo zijn versterkingen van daar(!). Ik was weg, vandaar dat je me niet thuis trof. Vandaar is het nog een halfuur lopen. Het doopboek bevat een lijst van daar gedoopte kinderen. Ach, dat heeft verdacht veel van een vanityfair (VD: kermis der ijdelheid). Vanwaar die soesa [drukte] van die soussie [oe – Marokkaan afkomstig uit het Soussgebied in Zuidwest-Marokko] over die sousafoon [zekere tuba] van die Soesoehoenan [titel van de vorst van Solo of Soerakarta op Java]: niets van zijn beweringen is waar! Ik ben blij: deze bijenweide blijft vei (vet, vruchtbaar). Onze bijen vlogen van de hei naar de veiste planten.

4. Die velleïteit [neiging die niet tot een daad leidt] is op zich al strafbaar: dat kan toch niet! Een falcon is een Fixed term Agreement for Long term Call Options on existing securities, een beursterm voor een langlopende optie. Kijk, daar heb je die falderappesen [m/v van laag allooi] weer. Kende Piet Hein het 'famam extendere factis' (zijn naam door daden groot maken) al? Slechts een klein nuanceverschil: 'Hij is van Kleef [VD: K, fout], hij houdt meer van de heb dan van de geef' en 'Hij is van de familie Van Kleef.' De Heilige Familie, de familie Doorsnee en de familie Flodder zijn geen doorsneefamilies. De Doorsneefamilie is lange tijd op tv geweest. Is hij familje [verouderd] van je? In een fancy [elegant en modieus] rokje ging ze voor een fancyprijs [willekeurig hoog] wat fancyartikelen [luxeartikelen] kopen om naar de fancy fair te brengen. Een fanfaronnade (opschepperij, snoeverij) is een gasconnade [idem]. Nee maar, een fanfarekorps dat de fandango [Spaanse volksdans] van Boccherini speelt? Er volgde een fantaske (grillige) ontknoping. De 'darwintulp' is een fantasienaam: deze heeft geen wetenschappelijk equivalent.

5. FAP is de familiaire adenomateuze polyposis, een erfelijke aandoening [gezwellen in dikke darm]. De FAO is de Food and Agriculture Organization of the United Nations (voedsel- en landbouworganisatie van de UN of VN = Verenigde Naties). Infibulatie (bij meisjes) is de faraonische besnijdenis [dichtnaaien schaamlippen]. Zou de faradische stroom naar Faraday genoemd zijn? Ja; farad = eenheid el. cap. Mogen voertuigen in Vlaanderen fareverlichting [faar/faa-ruh – groot licht] voeren? Ja, denk ik. Die grootgrutter levert gratis faribolen (zottenpraat, zotteklap – enk.: faribool) bij zijn handel. Een pharmaceutical is een farmahuis. Zij is een farouche (wilde, ontembare) meid. Wat, als een fausse dévote (huichelaarster) – ze had nog een latrelatie met een faux dévot ook – een fausse couche (miskraam) meldt? Het had veel van een faustische (als van Faust) verschijning. Als favicon (pagina-icoon, urlicon) hebben ze een maple leaf [esdoornblad]. Die speler is mijn favo [favoriet]. De FBO is de Federatie van Betaaldvoetbalorganisaties (in Nederland).

6. Wat spaart hij nou, fdc's [first day covers, postzegel] of FDC's [fleur de coin, ongebruikte munt]? Hij lijdt aan feedingfrenzy [onverzadigbaar verlangen naar nieuws] en dat leidt tot paparazzogedrag [opdringerige persfotograaf]. Wanneer is het Feest van de Arbeid [BE, NL: Dag van de arbeid]? 1 mei. Dat is nu eenmaal een feesteigen [r.-k.] rite [ritueel gebruik]. In Egypte kun je fellahs [inheemse landbouwer] tegenkomen. Felones [enk.: felo] de se zijn zelfmoorden dan wel zelfmoordenaars. Verwacht je bij de date een femme fatale, een vamp, blijkt het een fembot [koele en emotioneel afstandelijke vrouw die zich niet wil binden] te zijn. Een fenocryst is een voorkristal, niet te verwarren met cristallitis [ontsteking ooglens], (crystal) meth of methamfetamine [tik] en lcd (liquid crystal display). Fentanyl (een morfinederivaat) wordt bij operaties gebruikt. De afkorting PKU staat voor phenylketonuria of fenylketonurie. Hoe spreek je 'feudaal' uit? [ui/eu]. De Romeinse kalenderfeesten heten ook Feriae. Wat was een fermier général (belastingpachter) tijdens de Franse monarchie? In een ferrarisschijf kunnen wervelstromen ontstaan. Wat is een festicert (festivalconcert)?

7. Haast u langzaam: festina lente. Fettuccine is een Italiaanse lintpasta, fettunta een dito voorgerecht. Ik zeg allebei die feuilles de chou (minderwaardige krant) op. Dat feu sacré (heilig vuur) raakt hij nooit meer kwijt. Effentjes [eventjes] dimmen, makker! Een fiaal, fiale of fioen is een pinakel en een fiacre of fiaker een huurrijtuig. Zij en haar fiancé lieten zich fêteren. In meubels zit vaak fiberfill [vulmiddel meubelen]. Je moet me geen fibbetjes [Bargoens: leugens] vertellen. CF, cystische fibrose (cystic fibrosis), is de taaislijmziekte. De FIDE is de Fédération Internationale des Échecs (Internationale Schaakfederatie). De Romeinse godin van de trouw is Fides. Hij leek een fidus Achates, maar verviel in fides Punica [trouweloosheid, ook: Punica, fides]. Ken je het (so)fiekruid [de fijnbladige raket]? Zijn fightingspirit is ongebroken. Tja, die je-weet-wel van de Fifth Avenue [Vijfde Avenue, New York, miljonairs]. Dat noem ik nou nog eens van de hei in de fij gaan [van het ene uiterste in het andere].

8. Die foodie [gourmet, culi] schrijft het liefst met een fineliner [VD ook: fijnlijner]. De jurisprudentie van de sharia heet fikh. Ze kozen allemaal voor eenden- of kabeljauwfilets. Hij zou mijn fiets mooi naar de filistijnen helpen. Een still is een filmfoto. Van films noirs [VD: +] [grauwe, dreigende omgeving, zwart-wit] word ik depri [depressief]. Met die filous (schurken, bedriegers) heb ik niks. Hij verbruidde(!) [niet in wdb.] zijn dochter. De verlaatmeester [sluiswachter] werkte ook freelance voor een verlaadcentrum [overladen vracht]. Dat
fine-fleurgezelschap [keur der ingezetenen – fine fleur] beleefde een finesthourgevoel [hoogtepunt (in loopbaan) – finest hour]. Fini, finito, basta, afgelopen! Geen finis Poloniae [hoogste graad van wanhoop], maar: nog is Polen niet verloren. Tijdens de Olympische Spelen van Helsinki (1952) is de finnjolklasse geïntroduceerd (deze is genoemd naar Finland). De finoegristiek bestudeert de Fins-Oegrische talen. De Firato is in Nederland de Vereniging van Fabrikanten en Importeurs van Radiotoestellen en Technische Onderdelen. Een flapschoen is een piposchoen.

9. De first lady reisde op een firstclassticket [first class]. Bij het WK schaken spelen ze nu met een fischerklok [naar: Bobby Fischer]. Die fishy (onzindelijk, met een luchtje eraan) praktijken zijn verwerpelijk, zeker als ze tot een fittie (SR: ruzie) leiden. Zijn five o'clock shadow [stoppelbaard] is goed te zien. Ze hadden het idee-fixe [dwangvoorstelling] dat ze naast de fixe (vaste loon) provisie zouden krijgen. De flabvisser [draadwieren] was flabbergasted [verbijsterd]. Hij werd in flagranti, flagrante delicto, op heterdaad, betrapt. Not done [ongepast]: bij het e-mailen een flame (elektronische schrobbering of scheldpartij) uitlokken. Een flanellen hemd is van flan(n)el. Flappen tappen doe je bij een flappentap(per) – geldautomaat. Een flare [èh – uitgeworpen fakkel] misleidt hittezoekende raketten. Een flatcoat is een flatcoated retriever [hond voor de korte jacht]. Je moet geen flauwsi/jes, flousjes [smoesjes], verkopen. Doe mij maar zo'n stuk fleer (Staphorster nieuwjaarskoek). Flensen heeft met walvissen of seks te maken, flenzen met het zeewezen, het stuwen [lading neersmijten]. Een flessentrekker doet aan flessen (trekken).

10. Gaandeweg de middag nuttigde hij zijn lunch lopende weg. Doen vestaalse maagden ons nog aan Vesta denken? Ja, maar ook aan een zeer kuis meisje. Die twee waren veruit de besten, de overigen lagen ver uit elkaar. Bij vietnamiseren [van: door land eigen oorlog voeren of eigen zaakjes opknappen] moet ik onwillekeurig altijd aan 'vi et armis' [door wapengeweld], de Vietminh en de Vietcong denken. Een 4x4 is een fourwheeldrive, afgekort 4wd [uitspraak: fourwheeldrive]. Zullen we naar dat viola-da-gambaconcert [viola da gamba] gaan? Runderen: lakenvelder (rund), Madoerees rund (kruising banteng en zeboe), gaur [Z.-O.-Azië], glanrund [NL: Zuid-Limburg, Eifel], heckrund [grote grazer, oeros], (Schotse) hooglander, jak [Tibet, knoros], roodbont, roodlakenvelder, saola [Laos-Vietnam], sapi [Indië, inlands], stepperund, watoessi (kruising stepperund, zeboe) en wagyu [k].