2011 Dictee dinsdag 08-12-2020 (1) dictee Dictee van de dag (51)

Dictee – dictees [2011]

Oefendictee 806 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (51)

1. Je moet dat niet letterlijk, maar cum grano salis (met een korreltje zout), nemen. De cumi's (culturele minderheden) zijn weer het haasje. Hoe belangrijk is de curbmarkt (handel buiten beurstijd)? Er werd een curfew (avondklok) ingesteld. Het crm is het customer relationship management. Een custardappel is een cherimoya. Wat is ze cute [leuk, schattig], wat een cutie (schatje)! De kynoloog [k] (hondenkenner) ging naar het cynodroom [s] (hondenrenbaan). Hij heeft een lelijke
CMV-infectie (cytomegalovirus) opgelopen. Het czs is het centrale zenuwstelsel. Hij blies de laatste adem uit. Een blauwkous [savante, geleerde vrouw] is een bas-bleu. Baart een leporidestel [n/s, kruising haas, konijn] hazen of konijnen? Kruisingen te kust en te keur: T-kruising, ashera(kat) (als huisdier gehouden kruising van drie katachtigen: de serval uit Afrika, de Bengaalse luipaard- of tijgerkat uit Azië en de gewone huiskat), bimi (broccoli met een Chinese koolsoort), boomer (chihuahua en maltezer), bostonterriër (buldog en boxer) en de kojak (nerts en sabel).

2. Aconitine is akoniet. Het wapen van Monnickendam is van zilver met een monnik op een grasgrond. Bij het monnikschap hoort een monnikskap, gedragen (capuce) of gekweekt (uit de ranonkelfamilie). De Schieringers waren een partij in de veertiende en vijftiende eeuw in Friesland, waartoe voornamelijk mensen uit het volk behoorden [vs. de Vetkopers]. Die moet je niet verwarren: de (het) Opus Dei, een
rooms-katholieke conservatieve spirituele organisatie, en het opus Dei, een koorgebed. Je kunt er donder op zeggen dat ik de krant ga opzeggen. Spreek je 'been' met een zacht- of scherpheldere e uit? Scherphelder, bed: zachthelder. De sloeharing komt uit Scandinavië, niet uit het Sloe [Zeeland]. Vrijwel alle congressen zijn nu gesocialized. Smoddekoppen [schaap met grauwe kop] dragen geen smoddenbescherming [slab(betje)] bij het eten. Sluis' inwoners hebben maar al te vaak Sluise onderonsjes.

3. Ontleend aan het Zweeds: alk (vogel), allemansrecht, desman (soort van bisamspitsmuis of watermol uit Zuid-Rusland), dook (dauw), drakar (Vikingschip), green (znw. – grove den, ook met [ie] – bij golf) en grenen (bnw.) (grove den), joelfeest (winterfeest op de kortste dag), kaasschaafmethode, knäckebröd, kubb(spel) (omgooien van houtblokken met stokken), kulturhus (cultuurhuis), lodicator (instrument om de spanningen in een schip te meten), mandometer (met een computer verbonden weegschaal, gebruikt bij de behandeling van obesitas), moped (bromfiets), een Zweeds rek (wandrek), rendier (evenhoevig zoogdier uit de hertenfamilie met breed uitlopend gewei; ook het wijfje draagt een gewei – Rangifer tarandus), Noord-Germaans (tak van het Germaans die het Deens, Faeröers, IJslands, Noors en Zweeds omvat), Lap en Lapland.

4. Verder: ombudsman, öre (munteenheid), plug, puit (kikker), scheer (laag, rotsachtig eilandje of klip voor de kust van Scandinavië), skol (proost), slöjd (werken met karton, klei en hout), smörgåsbord (uit verschillende koude gerechten bestaand buffet), staal, stakker, stuga (Zweeds buitenhuisje), tin, tungsteen (scheeliet of wolframiet), vit (nederzetting, factorij van de Hanzesteden in Zuid-Zweden), walrus, warven (geologie: fijne, door gletsjerbeken in stilstaand water afgezette sliblaagjes), Zweeds wittebrood, Zweeds zwart (parelzwart) en zweed (grote en dikke spijker van Zweeds ijzer). Een sovereign wealth fund is een staatsinvesteringsfonds. De Soemeriërs waren de oudste bewoners van zuidelijk Mesopotamië [Zuid-Mesopotamië]. Het Loofhuttenfeest (Soekot) verwijst naar soeka (mv.: soekot, loofhutten).

5. Aan het eind ervan zit de Simchat Thora (Vreugde der Wet), waarop de jaarlijkse cyclus van Thoralezingen wordt afgesloten en opnieuw wordt begonnen. De plantenbundel die op Soekot gebruikt wordt, bestaat uit aravot (mv.), etrog (mv.: etrogim), hadassim (mv.) en loelav (mv. VD: loelavs of loelavim, GB: loelaviem). Een [afko] dam is een decameter. DA (Drugs Anonymus) is een pendant van AA (Anonieme Alcoholisten). D66 en DA91 zijn politieke partijen. Ja, dáág, je kunt me de bout hachelen (boemelen)! Was er voor de Zesdaagse Oorlog nog steeds een zesdaagse werkweek? Mag je de Zesdaagse van Antwerpen ook als 6-daagse schrijven? Dollar en daalder zijn afgeleid van de Duitse munt Taler: gevonden en geslagen in het
St.-Joachimstal.

6. Dat is nog tot daaraan toe [GB ook wel: totdaaraantoe]. Wist je dat de afkorting van 'daaraanvolgend' dav. is en die van 'daaraan voorafgaand' d.a.v. [dov. staat voor daaropvolgend]? Daarbeneden, dat is toch geen gespreksstof? Kinderen van tien jaar en daarbeneden reizen gratis mee. Daargelaten dat het ook niet chic is … Daareven gaf hij aan dat hij daar even wilde plaspauzeren. Nee joh, niet hiero, maar daaro! Wat is in België een DAC'ster (Derde Arbeidscircuit)? Vaderschap is toch ook een soort daderschap? Het was een onontwarbaar, labyrintisch, daedalisch geheel. Zullen we er nu maar mee voor de(n) [n: archaïsch] dag komen (coming-out)? Zijn deze dieren dag- of nachtactief of zijn ze dag en nacht actief? Dagblindheid is nyctalopie, nachtblindheid hemeralopie. Nachtbloeiers vormen de nachtschonenfamilie. De nachtcactus is koningin van de nacht. Een dagdief [verluiert zijn tijd] is geen echte, een nachtdief wel. Dagdag, tot morgen!

7. Waarom heet een dagbroer [pop van speculaas] zo? Geen idee. De beginregel en titel van een bekende middeleeuwse ballade luidt: "Het daghet in den of inden oosten." [lemma ‘dagen’ 1] Ik ken een Piet Vloet, die aan eofilatelie doet. Ik kon de munteenheid van Dagestan niet vinden [roebel, autonome republiek van de Russische Federatie]. Wat mag het daggesternte [de zon] wel zijn? Daging rendang is een Indonesisch gerecht van met kokos gestoofd rundvlees. Een dagkapel [dagvlinder] is niet om te bidden. Eén man kan in één dag een deimt gras maaien. Een dagoba [bolvormige schrijn] bevat een relikwie van Boeddha. Er zijn drie kerstmissen: de nachtmis, de dageraadsmis en de dagmis (en twee kerstdagen). Bij dat plat(s) du jour(s) [of] [dagschotel] stonden er een dag- en nachtschone [planten] op tafel. Hoe werkt het daguerreotypieprocedé [fotografie op zilveren platen]? Dag zuster, zei de nachtzuster. Daim [dèh:n] is hertsleer. Visueel gehandicapten gebruiken een daisyrom (opslagmedium voor gesproken berichten, [afko:] m.n. gebruikt door personen met een visuele handicap: digital accessible information system]. Een Dajakker is een Daya of Dajak. Dal segno wordt afgekort tot d.s. – vanaf dit teken te herhalen. 

8. Doe die dakbos (bos dak- of dekstro) maar in de dakbox (dakkoffer). Ze daldeeden maar wat aan. Je moet dalijk [dadelijk] je dalísnor nog punten. In België is een damar een dame de la marine. Een dalwind is anabatisch [uit het dal omhoog] [bergwind: katabatisch van de berg omlaag]. Is het daltoneffect ontleend aan Lucky Luke? Ja: verschijnsel dat criminelen een aanzuigende werking uitoefenen op hun (jongere) familieleden, waardoor die het criminele gedrag gaan kopiëren! Het symbool voor de dalton [eenheid moleculegewicht] is Da. Een damastpruim is een Damascener pruim. Kun je wel: damn with faint praise, met geveinsde lof, veroordelen? Een vapourlock is een dampbel of gasslot (vergelijk ook: dampprop). Ook met e-sigaretten, shishapennen roken en e-roken kun je flink dampen. Wat zouden damsteeg (koppig bij het verlaten van het erf) paarden zijn? Hij nam deel aan dictees van Dan tot Berseba (het gehele land door). Dandyeske dandy's [minder dan 'fat'] dandineren in hun dandyisme. De dandykoorts is iets anders: dat is verbasterd van dengue, knokkelkoorts. Hoeveel volt (V) geeft een daniellelement? 1,1! Danish blue [kaas] komt uit Denemarken. De Divina Commedia van Dante is uiteraard dantesk [m.n. de hel]

9. Gode zij dank, goddank, dank zij de Heer! Dank je wel, als er zelfs geen dankjewel af kan. In het café(s) dansants (danscafé, dancing) volgde na het diner(s) dansants ook nog een soirée(s) dansante(s) [+]. De Dannebrog is de Deense vlag. Een danse(s) macabres is een dodendans. Een dansluiting (komt van: Denemarken, Danmark) is een kroonkurk. De dansziekte of chorea (vergelijk: huntington, ook
sint-vitus- of sint-veitsdans) is niet om aan te zien. Dapes inemptae
(niet-gekochte levensmiddelen, van eigen teelt) zijn een blijk van autarkie (zelfvoorziening). Hoe wijdverbreid is de dar al islam [de gezamenlijke landen en streken waar de islam de heersende godsdienst is]? Darbepoëtine is nesp [doping, stimuleert aanmaak rode bloedcellen]. De vergadering der gelovigen bestaat uit darbysten. Dari en Darija zijn talen. De D, de darcy, is de eenheid van permeabiliteit. Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) lijkt vaak geen oorzaak te hebben. Het duodenum is de twaalfvingerige darm en de colon de dikke darm.

10. Het darmbeen is het ilium, een ileus (darmjicht) een darmafsluiting. Ununnilium (Uun, atoomnummer 110!) heet nu darmstadtium [Ds]. Het wiegeliedje [ww. wiegen] van de hemel is das Eiapopeia vom Himmel. Als aperitief kregen we dashi (bouillon op basis van zeewier, soms met andere ingrediënten, zoals flinterdun gesneden tonijn). Een dashiki is een wijde halflange blouse. Drievakkenkorfbal: das war einmal! Een dasymeter meet veranderingen in dichtheid van de lucht. Dbms'en zijn databasemanagementsystemen. Een dataholic met een data-infarct … De koets is à la Daumont [4 tot 6 paarden, 2 aan 2] bespannen. De daviaan (davylamp) is naar Sir Humphry Davy (1778-1829) genoemd. Welke David veroorzaakt er nu een davidsyndroom (zien van de David van Michelangelo in Florence)? DBD (disruptive behaviour disorder, disruptieve gedragsstoornis) is een koepelbegrip voor ODD (oppositional defiant disorder) en CD (conduct disorder).

11. Crude [kroe:t] is ruwe aardolie. Hij heeft een crush op haar [is verliefd]. Is hij nou cryptosoenniet of (-)sjiiet? Dat wist je toch: crystal meth is methamfetamine! De ČSSR was de Československá Socialistická Republika. Een dievenkrap belet het openschuiven van een raam. In Nederland heb je met DigiD een digitale identiteit. Het Bokmål en het Nynorsk zijn beide schrijftalen in Noorwegen (diglossie). De dii minores zijn mindere, lagere goden, figuurlijk van personen gezegd. Het is dijzig (diezig, nevelig) weer.