Dictee – dictees [2034]
Oefendictee 792 OUD, geheel herzien naar situatie 2020
Dictee van de dag (65)
1. Het zou toen per Van Gend en Loos verstuurd zijn. Hij heeft dat per accidens (formeel: bij toeval) ontdekt. De vergadering stemde per acclamationem [bij acclamatie, met algemene goedkeuring] in. Het acclimatiseren (ook wel: klimaatschieten) is aanpassen aan een ander klimaat. Hij werd acuut [plotseling] opgenomen vanwege de peracuut [per direct, onmiddellijk] optredende verschijnselen. Hij houdt van een rechttoe rechtaan aanpak (minder goed: rechttoe-rechtaanaanpak): sans ambages [onomwonden, zonder omslag], hij is straight, rechtdoorzee. De Italiaan wilde per cassa [It.: contant] betalen. Hij heeft problemen met de kaakklier. Per ardua/aspera ad astra: door strijd tot overwinning. Ik ben ziek, per consequentiam [bijgevolg] kan ik niet komen. Hij heeft die functie per dativum [door omkoping, met steekpenningen] verkregen. Outfading (langzaam helemaal verdwijnen van een beeld) is iets anders dan perdendosi (langzaam afnemend, muziek). Soms speelt hij de père de famille [huisvader], soms de père noble [eerwaardige vader, in blijspelen]. Per (omne) fas et nefas: met geoorloofde en ongeoorloofde middelen, langs allerlei wegen. Pergameense huiden (perkament) komen uit Pergamon.
2. Bij kadaverdiscipline gedraagt men zich als een lijk: perinde ac si cadaver. 'Pathetisch' [vol pathos] moet je niet verwarren met 'peripatetisch' [aristotelisch = volgens wijsbegeerte Aristoteles]. Die man is een peritus artis [deskundige, kenner], dat merk je. Een perkamenthuid wordt xeroderma genoemd. Abis perkara: punt uit! Jules Verne volbracht zijn tocht per mare per terras (over land en over zee – vgl. overzee!). Te betalen per mese [z; Italiaans: maand]. Drink geen pernod (pastis) met pernoze mannen [dieven]. Hij heeft zich geperpendiculariseerd [een loodrechte stand geven: opstaan dus]. Drinken we nog een perrier [Frans mineraalwater]? Per saldo [uiteindelijk] bevrijdde hij zich per saltum [met een sprong]. Het persiaan [krimmer, soort pluchestof] komt volgens mij niet uit Perzië [but you never know]. Wat is de uitspraak van 'perspectograaf' [mechanisch het perspectief weergeven]? Het perssel van die perssinaasappel smaakt voortreffelijk. Die auto is perte totale (total loss). De peseta Guineana [GQP] was de munteenheid van Equatoriaal-Guinea (thans: CFA-frank BEAC = XAF). NB De CFA-frank BCEAO is de XOF. Op *mans: saaimans, somberman(s), Simpelmans, professor Akkermans en Beulemans Frans.
3. Een somberman(s) kan ook Simpelmans zijn. Ze was puriteins [streng protestants] en dus niet-libertijns [gebrek aan respect voor normen, regels, fatsoen]. De naam PET komt van positron emission tomography [positronemissietomografie (bepaalde techniek om een scan te maken)]. Petanque is een Provençaalse variant van jeu de boules. Marie petanquete erg goed. Een petinggi is een dorpshoofd. Wil je een petit-beurre of een petitfour? Een petit-maître is een salonjonker. De petrarkisten [liefdeslyriek] maken veel petrarcasonnetten (geen shakespearesonnetten). Denk maar eens aan het petrinische [betreft apostel Petrus] hanengekraai. Het Petrusambt is het pausschap. Zenuwachtig? Peu nerveux (beetje zenuwachtig)! Ze heeft een affaire met haar (thera)peut. Het pfc is perfluorcarbon [in waterafstotende producten]. Is er verschil tussen een pieleman [penis, naakte jongen of man] en een pielenman [aardewerkindustrie: haalt cassettes uit de afgekoelde oven]? Ja, dus. Er komt goed vlees van piemontese(‘)s [GB, VD, It., vleesrund, pjee]. Hij was niet piep(jong), maar ook niet stok(oud). Er stond een pièce montée [berg, piramide] van zoutjes op tafel.
4.
Zo'n Vlaams kortverhaal [BE, NL: kort verhaal,
onderwerp voor kort(speel)film
– NL korte film] is heel bijzonder. Het apostolicum, het
credo, het symbolum apostolorum, is de apostolische geloofsbelijdenis
(in twaalf artikelen), de
geloofsbelijdenis van Trente. Overreding is persuasie.
Het grote credo, het symbolum
Nicaeno-Constantinopolitanum,
wordt in de eucharistieviering gebruikt. Kan een knuffel-Marokkaan
een excuustruus of -guus vervangen? Wist je, dat de Piëriden de
muzen zijn? Je herkende haar zo, die pierrette [vrouwelijke
pierrot, pantomimefiguur]. Hij is even naar de piesemopsantee
(puis-je m'absenter? – toilet). Hij is
een scharrelaar, een malle pietje. Ha, daar is Pieterbaas met
speculaas. Eigenlijk was, wat Piet Hein deed, ook pietheinen [roven].
Het pifont [van
picture,
niet van π
...] bevat bijzondere tekens. Zo'n jeruzalemmer (zijdenhemdje,
pigeon = appel) kun je stoven. Het piggelmeesyndroom verwijst
naar stripverhaal Van het Tovervisje.
5. Wat een mooie pigskintas (znw. – GB, VD ook: pigskin (bnw.) – varkensleren – tas)! De Sorores Pauperis Infantis Jesu (Zusters van het Arme Kind Jezus) hebben als afkorting P.I.J. Een pijjekker is een wambuis. Hoe zit het met 'amor'? Wel: amor (de liefde – verouderd als literaire (GB ook: tt) taal ook wel met hoofdletter – of een beeldje van Amor, de liefdesgod – net als Cupido en (Grieks) Eros), een amorspijl is een pijl van Amor en hou en (ge)trouw: (leus van stad Gent: Fides et Amor). Met '*amor*' zijn er honderden (100'en) treffers, een selectie: amorce (klappertje), amor Dei (liefde tot God), amore et labore: door liefde en arbeid, amor et deliciae generis humani: lieveling van de mensheid, amor habendi: (behept met) hebzucht en amor sceleratus habendi: vuige hebzucht.
6.
Ook: con amore
(c.a.,
graag, met liefde) iets doen, een fata
morgana(!), namorgen(!),
oboe d'amore [lager
gestemde hobo], piccola
morte [tijdelijk verlies van bewustzijn
door narcotica of extase], die man is polyamoreus,
keulenaar of samoreus(!)
(grote aak op Samber en Maas), vestigia
amoris: de sporen der liefde en een
viola d'amore [met
extra, meeklinkende snaren].
Kleilei is argilliet. De reuzenaronskelk wordt ook penisplant
genoemd. Het bedrijf heeft een complete
make-over [metamorfose]
ondergaan. Pijlgewichten (sluitgewichten)
sluiten in elkaar [bakjes]. Niet alle
hout is pijlhout [geschikt voor pijlen].
Hij wist het pijlsnel en pijlscherp te verwoorden. Langs de
rijkswegen zie je nog weleens een pijlwagen [actiewagen,
signalisatiewagen]. Zou die peilstok – om te peilen – in
die pijlstok [schacht van een (vuur)pijl]
passen? Het pijpenstrootjemoederkoren [schimmel]
tast ook riet aan. Dat hotel heeft heel wat pijpenladeachtige
kamers. Hij leed aan phpd: pijntje
hier, pijntje
daar. GB is niet meer puristisch: naast
'pijplijn' mag ook 'pipeline'. Bij de brandweer is hij lullenman
[= straalpijp], thuis lulleman
[vervelende babbelaar].
7. Ach vent, loop niet te pijpzeiken [zeuren]! Hij is een echte corpspik (lid van het studentencorps). Ze koestert haar pikkebaasje (= pikkie = klein jongetje), ook als die pikkedillen (kleine zonden) begaat. (Mixed) pickles maak je toch niet met pickels [pikhouweel bergbeklimmers]? GB heeft pilav, VD ook nog pilau [rijst in vleesnat]. Je bent een lelijke pilatus [valsaard]! Ze had haar pillendoos en haar pillegift [doopgeschenk] in haar pillbox [dameshoedje in de vorm van een pillendoosje] zitten. In Hongarije betaalde je heel vroeger met pengö's [thans: forint – HUF]; deze zijn op een pingo (ronde of ovale heuvel met een kern van ijs) gevonden. Punniken (kurkjebreien) is iets anders dan pinkelen [zeker jongensspel]. Op de Pilatustrap [trap in het Lateraan in Rome] kun je een aflaat verdienen. Komt pineau [likeurwijn, basis: cognac] van de pinot [wijnstok]? Nee, dus. Pijnlijk: hij viel in de pinnekensdraad [prikkeldraad]. Op Spaanse kinderfeestjes zie je vaak piñata's (met snoep gevuld voorwerp van papier-maché). Een pionieroos [niet: pionier] is een pioen. Meer pip's [initiaalwoord], dat kan toch niet: er kan er toch maar een (de) primus inter pares zijn? Toch wel, in verschillende groepen! Een pépite (Suriname: pipit [ie]) is een goudklomp, nee: geen zoutklomp! Piqueren is een piqué maken (bij biljarten).
8.
Pirog en pirosjki zijn Russische
pasteitjes. Wat is een pishtak [centrale
toegangspoort van een karavanserai e.d.]? Hij zou van pissebed
in kakkebed raken [van
de wal in de sloot]. Mijn tante was behoorlijk pissed [boos,
kwaad]. Een piston is een cornet-à-pistons [koperen
blaasinstrument met ventielen]. Ken je het pitch-and-putt
[golf met kortere afstanden] en de
pitch-and-run [korte slag, na neerkomen
doorrollen] al? De pijnappelklier maakt pituïtrine
[tuu-wie]. De ketting van Galle is een
plaatschalmketting. Spreek goed uit:
plaatslager (carrossier – en
plaatstaal,
geen dialect, en plafondriet
en plantui).
Place aux dames [maak plaats voor de dames],
merci! Wat heeft een placer [plee-suhr
– open groeve] met goud te maken? Vindplaats.
Ik heb nogal veel plage-uren [BE: onbezoldigde
lesuren]. Plain chant is eenstemmige koorzang. Plaît-il (wat
belieft u, wat zegt u]? Het
plan-Marshall was beslist geen
plan B. Hij was marshal
bij de golfwedstrijd op de Marshalleilanden.
Op een plankijs [plankenvloer boven water,
plankier, trottoir] kun je niet schaatsen. Zijn dat die
plankklare boeken (in
de bieb)? Doe rustig aan, planplan. Hij bestudeert de
plantlore [folklore betreffende de planten].
Hij weigerde plataf [platweg, ronduit].
9. Die fielder [veldspeler] was een fielt [ploert]. Wat vinden we zoal met '*fiel*'? Veel: stripofiel (en vele liefhebbers op andere gebieden), brownfieldconvenant (Vlaamse uitdrukking – ontwikkelen verlaten terrein), Celtic field [akkertjes], DNA-profiel, I-, L-, T-, U-, V- en Z-profiel, infielder (binnenvelder), koffieleut(!), in vele samenstellingen ook profiel (silhouet, in profiel – en profil, etc.), hydrofiel gaas [absorberend], profil perdu [verloren profiel, hoofd afgewend] = en profil, vgl. en trois-quarts. Laten we ook nog even naar '*fyl*' kijken (bescheiden selectie): xanthofyl (bladgeel), stafyloom (druifgezwel), stafylokok/coccus [zekere bacteriën], profylacticum/xe (voorbehoedsmiddel, voorkoming van ziektes) en chlorofyl (bladgroen). Hou die platitudes [platheden] maar voor je! Karel heeft een platte band: hij is platgevallen. Na de competitie volgden de play-offs en de playdowns. In Spaanse steden heb je plazas mayores [groot, rechthoekig, in het centrum]. De playboy vulde zelf de pleeboy [voor wc-rollen] aan.
10. Buitenlandse Zaken was vroeger op het Plein [Den Haag] gevestigd. Geef de pleisterstrijker [spatel om pleister op linnen of taf te strijken] even aan. Plexiglas is polymethylmethacrylaat. Bij natte pleuritis [ontsteking longvlies] wordt exsudaat [vloeistof bij ontstekingen] in de pleuraholte [tussen wandstandig borstvlies en longvlies] gevormd. Die plaisanterieën waren plezant. 'Befehl ist Befehl' is aan een plichtezel wel besteed. Hij heeft een welbesteed leven achter de rug. Bij het ballet kennen we de plié, de demi-plié en de grand plié als basisbewegingen. Haal de plintladder [is alleen nodig op 1 april] even, wil je? Niet verwarren: plioceen [tijdvak tertiair] en plistoceen (pleistoceen – tijdvak in quartair). Een pl-lampje is een piëzoluminescentielampje. De snaar deed van 'ploing'. Wallen van versterkingen kunnen best plongees [naar buiten flauw afhellend bovenvlak van de wallen van versterkingen, etc.] hebben. 'Plooiing' is geen en 'plooi-ijzer' wel een samenstelling.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten