2006 Dictee vrijdag 04-12-2020 (1) dictee Dictee van de dag (47) √

Dictee – dictees [2006]

Oefendictee 810 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (47)

1. Die calleuze (eeltige) verdikkingen kunnen er maar beter af zijn. Die termieten [grote mieren] weten geen mieter [volstrekt niets] van thermiek [opstijgende luchtstroom]. De afkorting t.h.t.
[tee-haa-tee] betekent: ten minste houdbaar tot (Hoe zouden ze dat dus vroeger schrijven?). Een TIA is een transient ischaemic attack (voorbijgaande aanval door een ontregelde bloedtoevoer naar de hersenen – vaak als voorbode van een beroerte). Dit perk moet nog toegroeien: de planten moeten naar elkaar toe groeien. Zelfs de ME (mobiele eenheid) kwam eraan te pas. Het eenhedenstelsel van Giorgi (synoniem: giorgistelsel) is een door de Italiaanse elektrotechnicus G. Giorgi (1871-1950) opgesteld eenhedenstelsel met als grondeenheden meter (m – voor lengte), kilogram (kg – voor massa), seconde (s – voor tijd) en ampère (A – voor stroomsterkte), ook wel MKSA-stelsel [niet in wdb.] genoemd, de voorloper van het SI-stelsel (Système International d’Unités – ook nog candela, lichtsterkte, kelvin, temperatuur en mol, hoeveelheid stof). Een valkuillening [alleen ogenschijnlijk goedkoop] is geen krediet om vliegende valkuilen(!) te kopen.

2. Wil je de deur toetrekken, dan moet je de kruk naar je toe trekken. SI staat trouwens voor Système International d'Unités (internationaal genormeerd stelsel van meeteenheden, gebaseerd op de grondeenheden meter (voor lengte), kilogram (voor massa), seconde (voor tijd), ampère (A – voor elektrische stroomsterkte), kelvin (voor temperatuur), candela (voor lichtsterkte) en mol – voor hoeveelheid stof). Over 'een- en ondeelbaarheid' (VD – lemma's 'eenheid' en 'ondeelbaarheid') moest ik wel even nadenken (= van de staat). Wist je dat je voor 'hendel' ook ‘handel’ mag schrijven? Zo staat het althans in GB. Hij zit daar op de een-na-voorste rij. Een lulletje rozenwater [sul, ook lulletje lampenpit/katoen] wordt ook wel met (sul) Jan Eenoor aangeduid [Jan Langarm = de pomp]. Ik wil nu wel eens [contrastief] een eerste plaats behalen bij het schaken. Op een EHBO-post werken EHBO'ers (eerste hulp bij ongelukken) in de eerstehulpverlening. Vele eersten zullen de laatsten zijn, vele laatsten de eersten.

3. Eerstelijns [bnw.] medische zorg [VD] is eerstelijnsgezondheidszorg. Eerstkomende dinsdag (afgekort: e.k. di/di.) al. Met Hagenezen is het vaak lachen. Met BED wordt de binge eating disorder (eetbuienstoornis) aangeduid. Een eetlepel (el, eetl.) is zes theelepels [tl]. Hij heeft een efebengestalte [militair in Athene]. De tokehs [gekko] vlogen rond de toko's. Hij kent de stof tot-en-met, tot en met de laatste tittel en jota. Ik heb heel wat van Den Haag CS naar Scheveningen getramd. Ook moest ik vaak naar Rotterdam-Centrum of (het station) Rotterdam-Centraal (vgl.: Brussel-Zuid). Mijn grootvader was tremmer [kolenwipper] op een stoomschip. Met het toynbeewerk werd ontwikkelingswerk onder de arbeidende klassen bedoeld. Welke Tour de France-etappe leidt naar de Tourmalet? De trassi (garnalenpasta) is op het trascement gevallen. Hij is een kei in cartomagie (goocheltrucs met speelkaarten).

4. Die getrasseerde wissel [op iemand afgeven] is al getraceerd. Mouliné (znw., stof) is moulinetgaren [èh]. Hoeveel Effies (door de reclamebranche ingestelde prijs voor effectief gebleken
tv-reclamespots) hebben zij al gewonnen? Spreek uit: egraam [eg]. De EHEC is de enterohemorragische E. coli (bacterie die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree kan veroorzaken). Een EHBO'er verleent eerste hulp bij ongelukken. Lijdt zij aan eibofobie (angst voor palindromen – zelf een palindroom dus ...)? In de Eifel zou best een eiffeltoren kunnen staan. Eikelsuiker is querciet. In Holland kun je volgens zeggen op de Eilanden [= de Zuid-Hollandse eilanden] wonen. Leknamad is lekeimed [derde gewas in een jaar op een weiland]. Het seizoen gaat ten einde lopen, we zullen de productie ten einde brengen teneinde geen voorraden over te houden. Hij is een eindtwintiger en dus bijna dertig (en daarna begindertiger). In België kun je een ejt (eindejaarstoelage) krijgen. Elateriet is mineraal caoutchouc [kaa-oe-tsjoek – rubber]. Een elektroschok [stroomstoot] geeft een elektroshock. Ik heb dat al elfendertig keer [dikwijls] verteld. Wat was een elf-en-dertig oorspronkelijk [kam voor textiel weven: langzaam]?

5. EL&I is het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Hij hield een eloge [lofrede] op zijn schoonvader. Elohiem (VD) is het Hebreeuwse woord voor God. Een elsenaar is een grote jager [vogel]. De Elvislookalike droeg elvisbakkebaarden. Ons volkstuintje is ons eigen elysium [paradijs]. Hij werd verteerd door een embarras du choix (te grote keus, zodat men niet weet wat te kiezen). Ekidens zijn estafettes op de weg voor teams van zes lopers die samen een marathon afleggen. Wacht u voor de chikungunya (door muggen verspreide subtropische virusziekte). Die Rus verkommerde op zijn datsjaatje [buitenhuis]. Het stikt hier van de dombo's en doblootjes [dom blondje]. Samuel Morse heeft het morsealfabet uitgevonden. Hoe spreek je 'ampersand' uit (2 mogelijkheden, GB en NL)? Het hondje Idéfix (niet in VD) was toch bepaald geen idee-fixe van Goscinny en Uderzo [VD, zie lemma 'Toutatis' – Keltische oorlogsgod], of toch wel? In de verhalen van Willy Vandersteen heet de hond met snor Tobias. Dat hondje Rataplan in Lucky Luke , van Morris [niet in wdb.], maakt er altijd een rataplan [rommeltje] van.

6. Je zult bij die poging wel bot vangen. Het werd me botweg geweigerd. Hij hangt de trotskistische [Trotski] beginselen aan. Zij triestten de godganse dag. Een troubleshooter moet trubbels, troebelen, oplossen. Hij was stoepier [pjee – klanten winkel in lokken], maar in het leger wilde hij troupier [pjee] [officier, thuis tussen de soldaten] zijn. Ook gij, Brutus, mijn zoon: tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi [keizer Caesar zag Brutus onder zijn moordenaars]. Wist je dat de komodovaraan [tot 3 m lang en 150 kg] verwijst naar het Indonesische eiland Komodo? Een eindereeks zit in de uitverkoop [winkelrestanten]. Mijn neef zit op de TUD, de Technische Universiteit Delft, zijn oom is elders tu-medewerker [vgl. ook TU/e en TUT]. Een triëre was een galei, een oorlogsschip, waarbij aan elke riem drie roeiers zaten. Je zult maar een quasi Jack the Ripper als beul hebben. Enfant(s) gâté(s) [+]: verwend kindje. Gaan jullie weer zo'n groot vliegtuig spotten [vliegtuigspotten]? Een 'trois-quarts' [half opzij] slaat op een portret, een 'troiscart' [ook: trocart, bij operatie, driekantig, aftappen vocht, gas, etc.] op de chirurgie: die woorden worden exact hetzelfde uitgesproken.

7. Hij was nog net niet en déshabillé [ongekleed], maar in deshabillé [nachtkleding]. Het GEB was het Gemeentelijk Energiebedrijf. Een epa is een energieprestatieadvies. Het enfant(s) prodige(s) [+] [wonderkind] en het enfant(s) prodigue(s) [+] [Bijbeltaal: de verloren zoon] schelen maar één letter. Hij werd en flagrant délit (op heterdaad) betrapt. Hij leeft en garçon (als vrijgezel). Een engel des hemels is een engel des Heren. Ik ben niet engelrein, maar vroeger was ik soms de bengel Rein. Zij is lid van de Engelse of anglicaanse kerk. Hij is Engelssprekend, Angelsaksisch. Een engelwortel is een angelica of angélique. Ik vind hem een engerd, een creep. Een en-groshandel [en gros] verkoopt niet en détail. Staat in de Enkhuizer almanak ook hoe je een enkhuizer [herhaalde slag van een kabel om de beting] op het touw legt? Een enkwest is een verouderd (Belgisch-Nederlands) woord voor een enquête. Met een negligeetje aan ben je en (profond) négligé [in nachtkostuum of bijna zonder kleren]. En relief is gewoon in reliëf, simpel toch? Wat was eerder: de Entente [staten in WO I t.o. Duitsland en Oostenrijk] of de Kleine Entente [bondgenootschap tussen
Tsjecho-Slowakije, Roemenië en Joegoslavië (1922-1939)]? Die eerste dus. Zij is een erkend estheticienne.

8. In (omnia) saecula saeculorum: tot in de eeuwen der eeuwen, voor alle eeuwigheid. Heeft 'ense et aratro' [door het zwaard en de ploeg] iets te maken met 'zwaarden omsmeden tot ploegscharen'? Antwoord: driewerf neen! Enteritis regionalis is de ziekte van Crohn [kortweg: crohn]. Een enterorragie is een darmbloeding. Geef eens een voorbeeld van een enthymema (syllogisme waarin een van de termen is verzwegen en kan worden aangevuld). De boef viel ten offer aan entrapment (uitspraak E., het in de val laten lopen, om iemand te arresteren). Voor regen en zon: een en-tout-cas [kleine
paraplu-parasol]. Met zijn entrain [aanstekelijke ijver, voortvarendheid] kwam hij wel en train [op dreef]. Hoeveel [de, het] entre-deuxs [tussenzetsel] zijn er nodig? Het is kiezen of kabelen: entweder oder. In Lille en environs is dat en vogue [in de mode]. Als we naar de mis gaan, zal er thuis toch niks misgaan? Een rokkenjager doet aan rokkenjagen (GB, alleen infinitief) of (znw.) het rokkenjagen. Een relschopper heeft het makkelijker: die doet gewoon aan relschoppen. De 2 step is een muziekstijl, de twostep een dans. Een épagneul is een spaniël [hond]. Epateren of épater le bourgeois = verbluffen, overdonderen.

9. De eolusharp is naar Aeolus [windgod] genoemd. Eolisch kapiteel is genoemd naar Aeolis, een landstreek in het noordwesten van
Klein-Azië. Hij is van houtem (ook: Houthem) (schriel, gierig). Bespreek de begrippen anthem (lied fans voetbalclub), eonothem (chronostratigrafische entiteit waarin de gesteenten worden ingedeeld die gedurende een bepaald eon zijn geformeerd) en erathem (idem met era). Een epauletspreeuw behoort tot de troepialen [alleen in Amerika]. Wie sprak die epea pteroënta (gevleugelde woorden) ook alweer? Met EB wordt epidermolysis bullosa [zekere genetisch bepaalde huidaandoening] bedoeld. Epitome's zijn uittreksels [kort overzicht]. Hij is een epitroperedenaar [n/s/’s] [ik weet wel dat ... maar ...]. Bij belle époque [1890-1910, culturele en mondaine leven] moet ik denken aan epoque makend [groot opzien barend] (epochaal) en epochemachend [idem, uitermate belangrijk]. Ik vind Eppie een malle eppie [mallerd, ook: appie of beppie]. Een equerre is een trommelkruis [landmetersgereedschap, hoek 45 graden of veelvoud ervan]. Bij
dag-en-nachtevening of equinox duren de dag en de nacht even lang. Hij laat zich gelden als equus publicus [uitslover ten algemenen nutte]. Hij zal morgen aankomen. Truffels: daar is geen aankomen aan. De bus zou eraan komen (er aankomen). Dat kan ook nog wel erbij. Een staminee is een estaminet (café).

10. Zou hij weer erbovenop komen? Die verdediging is helemaal e re [ter zake, passend]. Wat vond er in de Erebus [Griekse mythologie: onderwereld] allemaal wel niet plaats? Zijn portret komt in de eregalerij, de hall of fame. Een bekende erenaam is 'Vader des Vaderlands'. Een andere naam voor Palestina is Erets Jisraël. Een erfgooier heeft altijd in het Gooi gewoond. Ze hebben me erin laten lopen. Eroev (mv. eroevin): omheining waarbinnen op sabbat dragen geoorloofd is. Escosijnse steen is blauwe arduin. We dansten de espagnole. De e-sport is het gamen in wedstrijdverband. Hij beoefent de essayistiek. De essenen leefden bij de Dode Zee.