0538 Dictee woensdag 04 mrt 2015 (6): dictee Noch √ x

Dictee - dictees [0538]

Let op: situatie 2015!

Noch

1. Ik wilde het eens over het ouderwets aandoende woordje 'noch' (betekenis: en ook niet) hebben. Dat komt best nog (!) veel voor. Ik maak een vrij willekeurige selectie en kies vooral uitdrukkingen die leuk zijn of erg ingeburgerd: 1) onverzettelijk te zijn in het goede, noch ter rechter- noch ter linkerhand daarvan af te wijken, 2) van boe noch bah weten (niets), ook: boe noch bah zeggen 3) dag noch uur weten
(naar Mattheus 24:36), 4) directelijk noch indirectelijk en 5) de bleke dood spaart klein noch groot (spreekwoord)

2. Verder: 6) er is met hem te eggen noch te ploegen, er valt mee te eggen noch te ploegen, 7) zich om God noch gebod bekommeren
(een goddeloos leven leiden), 8) gij zult u geen gesneden beeld, noch enige gelijkenis maken (Statenvertaling, uit de tien geboden, de decaloog),
9) ergens heg noch steg (= smalle weg, denk maar aan steeg) weten, 10) van hoeten noch toeten weten = van toeten noch blazen weten,
11) hij weet van hot noch haar: 't is een echte domoor en 12) hulster (omhulsel van wijnfles of bed) noch bulster (zak waarin het bed zit, strozak) hebben = doodarm zijn,

3. Ook nog: 13) dat raakt kant noch wal: dat lijkt er niet op, dat is glad verkeerd, dat is onzin, 14) van klok noch klepel weten: geen erg in de tijd hebben, niet weten hoe laat het is, ook: (figuurlijk) van iets totaal geen verstand hebben, 15) wat hij vertelt, heeft kop noch staart: het is geheel verward, daar is geen touw aan vast te knopen, 16) kosten noch moeite(n) sparen: alles wat in iemands vermogen ligt, doen om een plan e.d. te realiseren, 17) kind noch kraai hebben: geen naaste bloedverwanten hebben, voor niemand te zorgen hebben, 18) daar zit of is kraak noch smaak aan: (eigenlijk, van voedsel, gerechten) is smakeloos, (figuurlijk) van andere zaken waar ‘niets aan’ is,
19) bloemen noch kransen: formule op rouwbrief en 20) kruis noch munt hebben: geen geld hebben.

4. Ten slotte: 21) daar is lezen noch bidden voor: daar is niets aan te verhelpen, 22) ik heb tijd noch lust (zin), 23) noch de een, noch de ander: geen van beiden, 24) vader was noch in de voor-, noch in de achtertuin, 25) hij heeft noch om noch aan: hij is uiterst armoedig gekleed, 26) paal noch perk kennen: geen grenzen weten, 27) ik heb er part noch deel aan: ik ben daaraan helemaal onschuldig, ik wist er niets van, 28) rust noch duur hebben of kennen: nergens kunnen blijven, 29) taal noch teken (van zich) geven, laten horen: niets van zich laten horen, 30) van Teeuwis noch Meeuwis weten: geen duidelijk besef meer hebben, door dronkenschap, een slag op het hoofd enz., 31) vis noch vlees, vlees noch vis: het een noch het ander en 32) wik noch wak zeggen: geen boe of bah. Enfin, als u het nou nog (!) niet weet ...