2238 Dictee vrijdag 28-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (222)

Dictee – dictees [2238]

Oefendictee 635 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (222)

1. Het Lotharingse kruis heeft twee evenwijdige dwarsbalken. De munteenheid LSL van Lesotho is de (ma)loti. De lotie is het wassen van ertsen (nee, niet: erwten!). Leentje leerde Lotje lopen langs de lange lindelaan, maar ze was beslist niet van lotje getikt. De lotsgodin is Fortuna. In Nederland is Lotus (Landelijke Organisatie Tot Uitbeelding van Slachtoffers) actief ten behoeve van
EHBO-oefeningen. Ik dacht te gaan winnen, maar lou loene! Hij stond te kijken als lamme of verdomde Louis [verlegen, beteuterd]. Het verdomde Lowietje (Louistje) is het zwarte schaap [vergelijk: een(!) verdomde louis]. Krijg je als Louis d'Or [toneelprijs, man] een louis d'or [oude Franse gouden munt]? Nee, dus. In Nederland krijgt een politieambtenaar geen lourdespremie [BE, politie, ooit Woord van de Week, niet (meer) in wdb.]. Waar kennen we de Loutere Broeders uit de 10(d)e eeuw van? School van islamitische filosofen! Een catharsis, een loutering, zou wel helpen. Bij de louvredeur [jaloeziedeur, schuine latjes] stond een loutrofoor [hoge vaas] omkleed met loutre [otterbont]. Een lovelace is een donjuan. Hij zit bij de top tien (top 10) en is dus toptienspeler (top 10-speler).

2. Ze zijn lovers. De lowbrows [met weinig ontwikkeling] overtroffen de highbrows ruimschoots in aantal. Met een low budget neem je een lowbudgethotel. Bij een lowcarbdieet [weinig koolhydraten] volstaat geen low care [weinig intensieve zorg]. Ik verwacht uiterste loyauteit [BE: loyaliteit] van jullie. De afkorting L.P.D. betekent laus plurima Deo: Gode zij de hoogste lof. Een lpg-motor loopt op liquefied petroleum gas. Lsd staat voor lyserginezuurdi-ethylamide [ook: lysergamide – s van säure]. De Landelijke Studentenvakbond is de LSVb. In de oude liturgie overheerste de lucaanse [Lucas] traditie. Een motor heeft lubricatie [smering] nodig. Is dat dan niet luce clarius, zonneklaar? Luce prima (cum prima luce, orta luce), bij het aanbreken van de dag, wordt de nachtrust soms wreed verstoord. Er hing zo'n onbestemde eau-de-colognelucht. Een luchtgeest is een sylfe (ook: sylfide). Een luchtcartograaf verzorgt de luchtkartering. Hij heeft een tracheale aandoening, de tracheeën [trachea, enk.: trachee = houtvat hogere planten; trachea = luchtpijp mens], betreffende. De 3 luchttekens zijn Tweelingen, Weegschaal en Waterman [dierenriem, vgl. aardeteken, vuurteken, waterteken].

3. Dat was lucht happen geblazen. Astma- en COPD-patiënten komen lucht tekort. Een luchtwortelboom is een rizofoor. Een Luciaan komt van Saint Lucia. Lucie is het witte, harde hout van de sint-luciakers of weichselboom. Volgens Horatius is de lucidus ordo een heldere, logische volgorde. De opperste der afvallige engelen is Lucifer, de duivel of Satan, de vorst der duisternis. Lucite is polymethylmethacrylaat. Is de Lucifer van Vondel een toneelstuk? Het luddisme [gewelddadige acties tegen industrialisering] is genoemd naar de 18(d)e-eeuwse (achttiende-eeuwse) Ned Ludd. De ballon was een ludibria ventis, speelbal der winden. Een ludi magister is schoolmeester. Het ludolfiaans getal is ongeveer gelijk aan de breuk [letters] tweeëntwintig zevende [22/7 = 3 + 1/7 = 3,14....]. Ze deden het lucri causa, uit winstbejag (Cicero). De drietenige luiaard is de a(a)i, de tweetenige luiaard is de oenau. Dat zijn overigens geen luieriken. Een lugerpistool is een parabellum. Een lucretia is een kuise vrouw.

4. Met lucrum cessans wordt winstderving bedoeld. Een luibert is een ooievaar. Is je babyuitzet al compleet? Dat is Luikerwaals voor mij. Met Luikse kalk wordt maaskalk bedoeld. Hij wil liefst een luilekker leventje leiden. Het Land van Kokanje is Luilekkerland. Het vakantieresort was net een luilekkerland. Hij zou in de luimspiese [Bargoens: slaapplaats, logement] overnachten. Wat weet je van het geheime West-Afrikaanse Luipaardgenootschap [geheim ..., niet in wdb.]? Een écoute is een luistergalerij. Een luitenant-Chinees is lager in rang dan een
kapitein-Chinees. Hij is luitenant-ter-zee tweede (2(d)e) klasse. Dat zijn simpele luitjes (zielen). Komaan, luiwammesen! In het leger heb je geen lulla's, vrouwelijke kletsmajoors. Een beetje spreker heeft geen lullepijp [doedelzak, microfoon] nodig. Hij is lullenman bij de brandweer. Een lumbaalpunctie is een ruggenprik. Erasmus werd wel aangeduid met lumen mundi (licht der wereld), grote geest. Een babbelaar is een lulleman [ww.].

5. In die canon [cultuurverzameling] komen alle lumina civitatis (beroemde mannen) voor. De maan wordt ook met Luna aangeduid. Waar hebben ze hun lune de miel, hun wittebroodsweken, doorgebracht? Vergeet de lupa's [lunchpakket] niet. In het aangezicht kun je lupus [huid-tbc] krijgen. Lurex is goud-, zilver- of bronskleurig garen uit metaal. Een onverwachte verschijning is een lupus in fabula. De Lusitaanse kerk is de episcopale kerk van Portugal [= Lusitania of Lusitanië]. Je moet bouclégaren [voelt hard aan] gebruiken. Lussenkant is kant met frotté-effect [weefsel met ruw oppervlak]. Zij heeft een frozen shoulder: pijnlijke stijfheid door ontsteking of trauma. Lustrewerk [luhs-tuhr] is gelustreerd [glanzend maken, glazuur] aardewerk. Bespeur ik daar een vreemde lusus naturae, een speling der natuur?

6. In eierdooiers zit luteïne [gele kleurstof]. Zijn ouders waren luthers, lutheranen dus. Door de lutte pour la vie, de strijd om het bestaan, werd hij gehard. Maakte ze een drievoudige lutz [kunstschaatsen]? Een luva was lid van de Luva (Luchtmacht Vrouwenafdeling). Hij laat zijn lux aeterna, zijn eeuwig licht, schijnen. Een SUV is een luxejeep (luxe jeep). Zou hij lux in tenebris, licht in de duisternis, brengen? Wessel Gansfort had als epitheton 'lux mundi', licht der wereld. De lux perpetua is ofwel het eeuwige licht ofwel een godslamp. De LVL is de lats, tot 1 januari 2014 de munteenheid van Letland [Latvia]. Lyddiet is een ontplofbare stof (ezelsbrug: DDT, al ploft dat niet), lydiet een mineraal. Borreliose, de lymeziekte, de ziekte van Lyme, is niet naar een arts, maar naar een stad [in de VS] genoemd. Een lymfocyt is een B- of een T-cel. Hij liep in zijn blote je-weet-wel. Er ontbraken
ik-weet-niet-hoeveel juwelen. Je weet wel, lymfangitis [ontsteking lymf(e)vaten]. Kun je een lymfoedeem voorkomen? Een lynxsteen is een belemniet.

7. De Lynx is een sterrenbeeld tussen Grote Beer en de Wagenman. Lyons burgemeester heeft in Dijon niets te vertellen. Het sterrenbeeld Lier heet ook wel Lyra. De afkorting lsd staat voor
lysergeenzuurdi-ethylamide [s van säure]. De lyssa is de hondsdolheid. Je kunt tegenwoordig ook m-bankieren. Gastrorragie is een maagbloeding. Jeanne d'Arc was de Maagd van Orléans, de Heilige Maagd was de maagd Maria, de Moeder Gods. De pylorus treedt op als maagportier. De proef met de Maagdenburgse halve bollen werd door Von Guericke bedacht. In het maagsap zit ook leb [inhoud van de lebmaag; lebbe]. De siderische maand is de omlooptijd van de maan; de synodische is die tussen twee vollemanen (GB ook wel: volle manen). Het sabbatsbrood van de joden wordt met maanzaad bestrooid als zinnebeeld van de overvloed van manna in de woestijn. Bij naam kennen we Menulis en Thot als maangoden (en Artemis, Diana, Luna en Selene als maangodinnen).

8. De Maagdenhuisbezetting was in 1969. Ze is haar maagdom kwijt. Zou hij zijn huiswerk nog afkrijgen? Bij joden is het maäriev het avondgebed (meervoud: maäravim). De Maartrevolutie in de Donaumonarchie en in Duitsland volgde in 1848 op de Februarirevolutie in Parijs. Die lomperd doet als de Maas bij Bokhoven [niet groeten]. Rotterdam is de koningin van de Maas – VD 2020 OK! De Maasgotiek is een gotische bouwstijl uit de 13e-15e eeuw in de Limburgse Maasstreek. Een smient is een maaseend. Een maashagedis is een mosasaurus. De linker Maasoever vind je aan het water in Rotterdam, de Linker Maasoever is een geografische aanduiding aldaar (en ook straatnaam). Drinken ze in Rotterdam – een (de) Maasstad, waarlangs maasschepen varen – Maaswater? Maatslaan is de maat slaan met de maatslag. De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en de Maatschappij van Diergeneeskunde mogen niet ongenoemd blijven.

9. De maca [g. mv.] behoort tot de kruisbloemenfamilie. De macadamiaboom is een altijdgroene tropische boom. Op de Antillen zijn macamba's Europese Nederlanders. Zekere huzarensalades zijn macedoines [met veel groenten en vruchten]. De republiek Macedonië wordt ook wel met FYROM [Former Yugoslav Republic of Macedonia: voormalige Joegoslavische republiek Macedonië] aangeduid. Worden macfarlanes [lichte overjas over herenrok] nog gedragen? Het symbool voor mach [aantal maal geluidssnelheid] is Ma. Wat streven machiavellisten na [doel heiligt middelen]? De machicoulis (mezekooi, mezekouw, werpgang – bij de borstwering, vestingbouw) was er om pek op de vijand te storten. Wat doen een afrei- [af!, vlak afwerken, straat], een wied- [onkruid weg] en een ensileermachine [inkuilen]? Machoch, machochel, machol, machoechel, pieremachochel [lompe, logge vrouw]: allemaal één pot nat. Het macigno [grauwgroen, kalkachtig zandgesteente] vind je in de Alpen en in Italië. Macis is foelie van de nootmuskaat. Mackintosh is een waterdichte stof en een maçon een vrijmetselaar. Macrocheilie is de vergroting van één of beide lippen. Hij heeft macroftalmie: een onnatuurlijk grote afmeting van de oogbol. Een macron [streepje] wordt boven een letter geplaatst.

10. Hou(d) moed: macte animo! Macte virtute: ga zo voort! Maculae [enk.: macula] zijn huidvlekken. Een levis notae macula (macula levis notae) is een vlekje van kritiek. Deze bijbels zijn made in Taiwan. Een madeleine is een evenveeltje in ovale vorm. De madera is een morgendrank op Madeira. Madhhabs zijn soennitische wetscholen. Een madoeravoet wordt door een schimmelplant veroorzaakt.
Onze-Lieve-Vrouw, Madonna, Madre de Dios. Hij rookt maduro [bnw.] sigaren. SOS [save our souls], doe je mae west [zwemvest, gevoerde jas] aan! Ik doe het morgen, ma foi! Het maghrib is het avondgebed.