2216 Dictee dinsdag 11-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (205)

Dictee – dictees [2216]

Oefendictee 652 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (205)

1. Aperto libro (ad aperturam libri) is bij de opgeslagen bladzijde, à pas de géant is met reuzenschreden en aperto vivere voto is rond voor zijn wensen en drijfveren uitkomen. Vlees à point is zo gebakken dat het binnenin nog rood is. Hij hield van apotheosenachtige ontknopingen. Hij had beperkte gaven, maar dit was voor hem à portée [binnen zijn bereik]. A potiori is naar het gewichtigste of grootste, [afko] t.w. datgene waar een benaming aan ontleend wordt. Het ideale stel: een venus en een apollo. Van appeal zijn afgeleid snob- [aantrekkingskracht op snobs] en sexappeal. De Appenzeller kaas noemen we kortweg appenzeller. De appoggiatura is het slepen, het aanhouden van de tonen [bij muziek]. Het schrijven van 'appeler un chat un chat' (het kind bij de naam noemen, het beestje bij zijn naam noemen), 'à prendre ou à laisser' (graag of niet, take it or leave it) en 'après coup' (achteraf beschouwd) zijn voor de ware dicteefanaat natuurlijk ronduit
appeltje-eitje [predicatief!].

2. Die bedrijven hebben tezamen (samen) een arbeidspool. Het woord 'mara' (pampahaas) komt uit het Araucaans. Een aquifer is een ondergronds waterbassin. Het Latijn (en Frans) zijn onuitputtelijk: a prima vista (op 't eerste gezicht – zingen, spelen), apud novercam queri (aan het verkeerde adres zijn), a puero (van kindsbeen af), aqua destillata (gedistilleerd water), aqua et igne interdictus (verbannen, uitgestoten), aqua fortis (sterkwater; aaneen!), aquam a pumice postulare (iets onmogelijks willen), aquam infundere in cinerem (de put dempen als het kalf verdronken is), aqua pompa (pompwater), aqua pumpaginis (idem), (tiré) à quatre épingles (in de puntjes – verzorgd), aqua vitae (brandewijn), à qui la faute? (wiens schuld is het?), a quo (waartegen het ingestelde rechtsmiddel is gericht), à quoi bon? (waar is dat goed voor, cui bono?), Arabia felix (het schiereiland Arabië) en Arabia petraea (het gebied van de Sinaï).

3. Biljartballen zijn van aramith. De term 'à ravir' betekent 'verrukkelijk'. Een archont was een belangrijke overheidspersoon in het oude Athene. De aretijnse lettergrepen komen van Guido van Arezzo, het Aretijnse aardewerk van Arezzo. Is er verschil tussen een arietta en een ariëtte? Nee. Er zijn nogal wat argumenten: argumentum a (e) contrario (gevolgtrekking bij wijze van tegenstelling), argumentum ad hominem (ad rem) (argument op de man af), argumentum ad ignorantiam (bewijs dat gebaseerd is op de onwetendheid van de tegenpartij), argumentum ad invidiam (argument waarbij men speculeert op afgunst of lage hartstochten), argumentum ad populum (argument dat gericht is op het volk, dat speculeert op het vooroordeel van de massa), argumentum ad verecundiam (argument dat een beroep doet op het natuurlijk schaamtegevoel van de tegenstander) en argumentum a posteriori (bewijs uit ervaring geput).

4. Verder: argumentum a priori (bewijs dat alleen op redenering berust), argumentum a (e, ex) silentio (argument ontleend aan het stilzwijgen van de wet of overeenkomst over een bepaalde kwestie) en argumentum probabile (op waarschijnlijkheid berustend bewijs). Per fas et nefas (per omne fas et nefas) is met geoorloofde en ongeoorloofde middelen, langs allerlei wegen. Een perfecto is een klassieke leren jekker. Zijn faillissement was een soort van perfect storm [noodlottige samenloop van omstandigheden]. Het pergamijn dient voor vensterenveloppen en is van huis uit Pergameens [uit Pergamon]. Per habitum infusum (door zijn aangeboren aard) is hij nogal driftig. Zijn er Bijbelperikopen, waarin het woord 'periscoop' voorkomt? Nee. Waarin verschillen perigeum [astronomie: het dichtst bij de aarde gelegen punt in de baan van een hemellichaam] en -helium [astronomie: het dichtst bij de zon gelegen punt in de baan van een om de zon bewegend hemellichaam]? Je zou hem per inania regna (in het schimmenrijk) wensen. 'Perinde ac si cadaver' betekent 'als een lijk': kadaverdiscipline. Periode-eigendom is timesharing [bijv. van een vakantieappartement]. Peripatetici maken veel kilometers [aristoteliaan of iemand die veel rondloopt].

5. Een peritus artis is een kenner (van de kunst, niet van kunstjes). Zijn 'peristyle' en 'peristilium' synoniemen? Ja; in de betekenis 'zuilengang'. De zaak is afgedaan, abis perkara, basta, uit! Perl is een programmeertaal (Practical Extraction and Report Language). Per mare per terras: over land en over zee, per me: mijnentwege en per mese: per maand. Een permit is een permis [verlof- of geleidebriefje]. Een permissive society [waarin (te) veel getolereerd wordt] kan nooit lang gedijen. Pas op voor pernoze [van het vak, dieven – van de penoze = vak, onderwereld] mannen. Toediening per os gaat via de mond. Hij mag per pro, per procurationem (p.p.), per procuratorem (bij volmacht) tekenen. Per saltum (door, met een sprong) ontsprong hij de dans. Een pers is een oosters tapijt.

6. Hoeveel pershingraketten [middellange afstand] hebben we nog? Perspex [doorzichtige stof, plexiglas] is polymethylmethacrylaat. Een sinaasappel geeft kostelijk perssel. De auto was perte totale, total loss. Per tot discrimina rerum: door zovele gevaren. Peruaanse rijst wordt ook quinoa [kihn-waa/kie-noo-waa] genoemd. Per viam (door middel van) een brief kregen we helderheid. Dat perunage [percentage gedeeld door honderd] is [letters] tweeëntwintig honderdste (0,22). Per vias naturales: (medisch) langs natuurlijke wegen. Met de peseta Guineana [thans: CFA-frank] betaalde je in Equatoriaal-Guinea
[CFA-frank-Centraal of CFA-frank BEAC (Communauté Financière Africaine – Banque des États de l’Afrique Centrale) = XAF,
CFA-frank-West of CFA-frank BCEAO = XOF]. BEAC = Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-Brazzaville, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Kameroen en Tsjaad, BCEAO (Communauté Financière Africaine – Banque Centrale des États de l’Afrique Occidentale) = Benin, Burkina Faso, Ivoorkust, Mali, Niger, Senegal en Togo. Pessimi exempli is verderfelijk, tot een zeer slecht voorbeeld strekkend. Deze somberman is een pessimist. Het pessimum inimicorum genus, laudantes is het gemeenste slag vijanden, nl. zij die (u, ons) prijzen. Met PET wordt de positronemissietomografie (positron emission tomography) aangeduid. Per varios casus: door verschillende lotswisselingen. Een peshmerga is lid van een nationalistische Koerdische strijdmacht.

7. Zijn persianer pattes [bont van de poten van pasgeboren lammeren] duur? Het peterprinciple [bijna iedereen zit op een functie die net te hoog is voor zijn kwaliteiten] geldt in het bijzonder voor lijders aan het peterpancomplex [verzetten van een man tegen volwassen worden]. Hij zocht per se kroeze [gekrulde] peterselie (krulpeterselie). Een petinggi is een dorpshoofd. Klein maar fijn: petit restaurant [tussen snackbar en restaurant], petit point (zekere kruissteek), een geding ten petitoire [het eigendomsrecht betreffend], dat is een petitio principii: dat is juist de vraag [een cirkelredenering], petit-maître (saletjonker),
petit-gris (grijze pelterij van de huid van Siberische eekhoorntjes), petitfour (klein koekje), petite maison (woning voor een maîtresse), petite histoire (de geschiedenis van de kleine, anekdotische voorvallen, de geschiedenis van de bijfiguren) en petit-beurre (rechthoekig biscuitje met gekartelde rand). De petkuser haver is een zekere haversoort (gekweekt door Von Lochow op zijn landgoed Petkus). De petrinische [Petrus] haan is spreekwoordelijk. Een petrarcasonnet [Italiaans sonnet] heeft niets, maar dan ook niets, van een shakespearesonnet [Engels sonnet]. Wat doe je met petroklastiet? Juist, de boel opblazen!

8. Met lpg koop je liquefied petroleum gas. De olie-industrie bloeit. Dankzij het petroleumkomfoor [kooktoestel]? Ze droeg een petticoat [wijduitstaande – VD – stijve onderrok]. Ik vind dat maar peu de chose: niet veel zaaks, een kleinigheid. Het pausschap is het Petrusambt. Dat is maar een peulenschilletje voor hem. Peut-être doe ik het wel. De afkorting p.ex. staat voor par exemple, bijvoorbeeld. Het pharming [naar valse website] en het phishing [achterhalen van wachtwoorden e.d.] zijn een vorm van digitale fraude. Een philibertspant is een schenkelspant [dak, houten kapspant] en een philosophicum een opleiding na het kleinseminarie. Phoe, 't mocht wat. De Phoebo digna locuti zijn mannen die dingen gezegd hebben, Phoebus waardig. Dit dient een vroom (weldadig – niet: gewelddadig) doel: pia causa (ad pias causas). Pia desideria zijn vrome wensen. Piae memoriae: vromer, zaliger nagedachtenis. Een pia fraus is een leugentje om bestwil. De pia mater is het weke of zachte hersenvlies. De pieds noirs [mv.] waren de blanke kolonisten in Algerije.

9. Een piano nobile is de belangrijkste verdieping van een groter gebouw (villa, paleis en dergelijke), met name de eerste verdieping. Pia vota zijn vrome wensen. Een piassave is een palmyra [lontarpalm]. Picca's (pics) zijn webafbeeldingen. We eten tong picasso. Hoe spreek je 'pick-uppers' uit? (Het gaat niet om pick-ups.) Ik maak 't pico bello. Bij een picpus(pater) denk ik altijd aan Parijs [Rue de Picpus]. (Toneel)stukken: pièce à clef (toneelstuk waarin onder verzonnen namen een ware (actuele) geschiedenis wordt verhaald), pièce de milieu (middenstuk van een tafelversiering), pièce à tiroir (toneelstuk dat uit een losse aaneenrijging van episoden bestaat), pièce de résistance (hoofdschotel, belangrijkste onderdeel) en pièce montée (bruidstaart of berg lekkernijen). Voeten(?): pied-à-terre (optrekje, buitenhuisje), pied-de-mouche (hanenpoot), pied-de-poule (tweekleurig weefsel met dambordeffect), piëdestal (voetstuk, postament).

10. Een suisse is een piekenier [suisse, kerkwachter, zwitser]. We schrijven christusachtig, jeroenboschachtig en Hollywoodachtig. De arma Christi zijn passiewerktuigen. De aron hakodesj is de heilige ark in de synagoge, arrectis auribus betekent: met gespitste oren,
arrière-gout is nasmaak, onaangename bijsmaak, en arrière-pensée een (verzwegen) bijgedachte, voorbehoud; een artium liberalium magister is een meester in de vrije kunsten, a sadder and wiser man is een man die door zijn ervaringen droever en wijzer geworden is [die is dus: sadder-and/but-wiser!] en a sheep in sheep's clothing is een schaap in schaapskleren [variant van wolf].