2229 Dictee zaterdag 22-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (216)

Dictee – dictees [2229]

Oefendictee 641 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (216)

1. Sommige schelpdieren scheiden byssusdraden af [om daarmee te 'spinnen']. Rucola is mosterdkruid. De krachttermen 'curieuzeneuzemosterdpot' en 'sapperdemallemosterdpot' worden weinig gebruikt. Dat werd mot à mot [woord voor woord] herhaald. Hij grossiert in bon mots [kwinkslag]. Bespreek de MO-theorie [chemie: moleculeorbitaal (golffunctie van een elektron die zich over het hele molecule uitstrekt)]. England is the mother of parliaments (J. Bright, 1865). Een mtb is een motortorpedoboot. Wie kan de opgejaagde golven tot kalmte brengen, motos componere fluctus? Daar vind je nog een mottekasteel [op aarden wal]. Ik doe dit proprio motu (motu proprio), uit eigen beweging (uit vrije wil). 'Ll' kan gemouilleerd worden tot 'lj'. Zij is een echte klappermolen, een moulin à paroles. Moulinetgaren is mouliné. Een mousqueton is een musketon [soort karabijn]. Ze draagt een mousseline(n) bloes (blouse) en bekijkt zichzelf graag in een mousselineglas [vensterglas met patroon]. Een lammy(coat) [bontjas, bont aan binnenkant] is een mouton retourné. Moutons de Panurge: schapen die elkaar volgen als er eenmaal een over de dam is.

2. Een moutan is een boompioen. Ah, zijn er weer moutse challetjes [gevlochten broden voor de sabbat]? Wat moesten we zonder movers [ab – afstandsbediening om de caravan te parkeren] en shakers [mengglas cocktails]? Een movel is een gsm-novelle. Doet ie aan moxatherapie [kruid verbranden]? Mozambieks is Mozambikaans. De munteenheid van Mozambique is de metical [MZN]. Een bekende kamerplant uit Mexico is de mozes-in-het-biezen-mandje. Bij moxibustie [op bepaalde punten van de huid verbranden – jicht, podagra] wordt moksa [dons bladeren alsem] gebruikt. Bekend zijn de MRSA- [methicillineresistente Staphylococcus aureus-bacterie] en de MRAB-bacterie [multiresistente Acinetobacter baumannii-bacterie]. De afkorting MP kan staan voor Militaire Politie of Member of Parliament. MRI-scan [magnetic resonance imaging] en m-RNA
[boodschapper-RNA, ribonucleic acid, RNZ, ribonucleïnezuur] zijn medische termen, net als MPS: meervoudigepersoonlijkheidsstoornis. Waar moeten we het MRIJ-rund [ei] lokaliseren [Maas, Rijn en IJssel]? De ouguiya wordt aangeduid met MRO [munt Mauritanië]. Hij is
MS-lijder [multiple sclerose]. Eerst had je MSI [medium scale integration], toen LSI [large] en daarna VLSI [very large, componenten op computerchip]. Hij kreeg mandatum sine clausula (m.s.c., onbepaalde volmacht). Met muco wordt mucoviscidose (CF, cystic fibrosis, taaislijmziekte) bedoeld. Mueslibrood eet je bij het ontbijt.

3. Was dat bij een zeker GDNT [Groot Dictee der Nederlandse Taal] al maar zo geweest: 'muezzin' mag nu alleen uitgesproken worden met 'oe'. Een muggenzifter is een pietlut. De wielrenner is ervandoor gemuisd [onopvallend demarreren]. Hij deed het wel, maar multa gemens, met of onder diepe zuchten. Multa, non multum: velerlei zaken, maar niet veel (zaaks). Multum, non multa: het gaat erom veel, niet velerlei zaken te doen. Hij was een kei: hij zei veel in weinig woorden: multa paucis. Moderne pc's hebben een multicoreprocessor. Hoe moeten de multicultiknuffelaars de multikul [multicultureel + kul] bestrijden? Multorum annorum opus: een werk van vele jaren, maar nu was het eindelijk klaar. Hoe doe je dat: multum in parvum, veel in een klein bestek? Bij het münchhausen-by-proxysyndroom gaat het niet om het kind, maar om de moeder [ziekte van kind simuleren]. Het münchhausensyndroom [met ingebeelde ziekte artsen te lijf gaan] komt vooral bij mannen voor. Niet alleen de mens, maar ook de wereld wordt oud: mundus senescens.

4. Taugé komt van de mungboon. Bij 'dood' had ik me er met een jantje-van-leiden (oorspronkelijk: Jan Beukelszoon van Leiden, hoofd van de wederdopers) van afgemaakt, kijken wat ik gemist heb: aasvretend is zich met dood vlees voedend, de affodil (plant) is het symbool van de dood, de alvernieler is de dood; pest, oorlog, honger en dood zijn de apocalyptische ruiters, après nous le déluge: na ons de zondvloed, asjeweine (gasjewijne, kasjewijle, kasjewijne, kassiewijle, kassiewijne, sjewijne) gaan [doodgaan], de (het) bardo [fasen tussen leven, dood en wedergeboorte] komt voor in het Tibetaans boeddhisme, dood bier is verschaald [kracht verliezen], als Knap dood is, krijg jij zijn broek [ironisch compliment], butoh, soort Japanse dodendans, een deadlock is een dood punt, een impasse, deadweight (dood gewicht) is draagvermogen, debitum naturae is de onvermijdelijkheid van de dood, een derailleerspoor is dood spoor, om de (dooie) dood niet [volstrekt niet], op zijn dooie gemak [op zijn (dooie) akkertje, op 't akkertje], ten dode (toe, opgeschreven).

5. Ook: doodtij (doodstroom), dode hoek, dodehoekslachtoffer, een dooddoener is een machtspreuk, hij is dood- en doodgoed, doodprijzen is het graf in prijzen, shakenbabysyndroom (doodschudden), de domineese was er ook, duchenne (de ziekte van Duchenne) eindigt rond het 15(d)e levensjaar met de dood, elektrocutie, eschatologie [leer van de laatste dingen], garrot (ijzeren band om te wurgen), gekkekoeienziekte (BSE), een beeld van de kille dood: gelidae mortis imago (de slaap), al is Jan Pieters dood, daar leeft nog zijns gelijke [al is een van de dapperste strijders gevallen, er blijven nog moedige mannen ter verdediging van het vaderland over], de
god-is-doodtheologie, godzilla: afschrikwekkend groot monster, guerre à outrance: oorlog op leven en dood.

6. En ook nog: krijg het heen-en-weer, val dood, hemelhoog juichend, tot de dood bedroefd: himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt, hij zou bijna dood zijn, een(!) bijna-dood was zijn deel, eruitzien als de dood van Ieperen [ellendig], in articulo mortis: op het ogenblik van de dood, in het stervensuur, iemand de dood injagen, uitdrukking van volstrekte verwerping: la mort sans phrase, lazarussyndroom: verschijnsel dat mensen die voor dood worden gehouden, alsnog tot leven komen, hij hield zich (dood)luthers [(dood)onschuldig], hij gaat meimus [dood], necrofobie: beklemmende vrees voor de dood of voor dode wezens, op een oestervat sterven [tot zijn dood in de oesterhandel werken], zombies en vampiers zijn ondode wezens, Michelangelo heeft het laatste oordeel uitgebeeld in het Laatste Oordeel, plurima mortis imago: een veelvoudig beeld van de dood, ricine: giftig eiwit dat ademhalingsmoeilijkheden en uiteindelijk de dood kan veroorzaken en zij gingen kapoeres [dood].

7. Ten slotte: in morte quies (niet meer in VD): in de dood is rust, Russische roulette: wijze van duelleren op leven en dood, zij onderging het schaduwweduweverdriet, terdoodbrenging (executie) is het ter dood brengen, terminus vitae: de dood (einde van het leven), de uitjes van onderen bekijken [dood en begraven zijn], de uraeus (brilslang) op de diademen van de Egyptische farao's was het symbool van hun macht over leven en dood, een kwartier voor zijn dood was hij nog in leven (vérités de Monsieur de la Palisse – waarheden als een koe), de dood verschoont niemand: ieder moet sterven, de dood door verstikking (suffocatie – vgl. suffoqueren, asfyxie), de verrijzenis of opstanding des vleses: de opstanding uit de dood, hij zit erbij als een dood vogeltje [totaal ontredderd], vrouwen bloot, handel dood [indien buiten warm: minder omzet], dood en levend werk (van een schip – levend = onder water), rust zacht, requiesca(n)t in pace (R.I.P.), rest in peace, onder de groene zoden liggen [dood en begraven zijn, bij voetbal: onder de groene zoden werken = uitschakelen], zwanenzang, zwartwaterkoorts (malaria tropica) en eerst Napels zien en dan sterven [het mooiste dat er is].

8. Zomaar wat landen, die vroeger een andere naam hadden: Ethiopië, Lesotho, Ghana, Zambia, Burkina Faso, Myanmar, Sri Lanka, Iran, Thailand, Bangladesh, Taiwan, Sudan, Egypte, Congo-Brazzaville en Congo-Kinshasa. Hoe spreek je correct uit: gnocchi [njoh-kie, ook wel: gnoh-kie], champagne ['gewoon'] en chorizo [tsj/ch]? Met soa's worden seksueel overdraagbare aandoeningen bedoeld, voorbeelden: chlamydia, genitale wratten, herpes genitalis [huiduitslag], gonorroe(a) [druiper] , hepatitis B [geelzucht], trichomoniasis (infectie met trichomonas – protozoön met zweepdraden), syfilis [sief, lues] en
hiv-besmetting [haa-ie-vee, bij uitspraak hihf: hivbesmetting]. Wat is in vredesnaam munrobaggen [in de Schotse Hooglanden de bergen van meer dan ca. 1000 meter hoogte bedwingen]? Ons geld wordt geslagen in de Koninklijke Nederlandse Munt te Utrecht, niet in de Munt [straatnaam] in Amsterdam. De numismatiek is de munt- en penningkunde. Zij was een erkend muntvervalsster. Een munus Apolline dignum is een uitstekend gedicht (een geschenk, Apollo waardig). Mupi's [uit Frans] zijn tweezijdige affichepanelen. Musichall: variété(theater).

9. Arabische ruiters worden aangeduid met 'murahaleen' [oe ie]. Een mural [mjoe-ruhl] is een grote muurschildering. Uit het Urdu kennen we de murgh [kip, kippenvlees]. Muris in modum (muris in morem, op andermans kosten) is potverteren gemakkelijk. Muschelkalk bevat versteende schelpen. Musée de la rue (straatmuseum) is affichekunst (vergelijk ook: musée imaginaire). Musivisch is betrekking hebbend op mozaïekwerk. Muskoviet wordt ook wel Moskovisch glas genoemd. Wat is het mussolinisyndroom [niet vechten willende soldaten]? Een must-have is een hebbeding. Heb je die must-see [moet je gezien hebben, film bv.] al gezien? Mutahs zijn genotshuwelijken. Mutato nomine (als men slechts de naam verandert) verandert het beestje niet. Zo'n afspraak berust op mutua confidentia, wederzijds vertrouwen. Het devies van het Groningse studentencorps is: mutua fides, wederzijdse trouw. Het mutuum is het verbruikleen. Zoek op wat mutuus consensus [wederzijds goedvinden] en mutuus dissensus [juridisch: afspraak om een aangegane overeenkomst als niet-bestaand te beschouwen] zijn.

10. In welk jaar viel de Berlijnse Muur? 1989. Wat is de Muur van Geraardsbergen [steile klim wielrenners]? Hoe lang is de Chinese Muur? Een muurglastableau is een verre-muraille. Op de(n) duur moet dit wel misgaan. Een muurmantel zit aan de escarpezijde [binnengrachtsboord]. Zeus en Mnemosyne hadden negen dochters: de muzen. Was zij op die soirée musicale? Tehatex [tekenen, handvaardigheid, textiele werkvormen] zit bij de muzische vakken. De Malediven hebben als munteenheid de rufiyaa (symbool: MVR). Moeders voor moeders wordt afgekort tot MvM, de
Man-Vrouw-Maatschappij tot MVM. Hyfen: schimmeldraden.