2230 Dictee zondag 23-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (217)

Dictee – dictees [2230]

Oefendictee 640 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (217)

1. Hier was sprake van het columbo-effect [niet alert door ogenschijnlijke domheid tegenstander]. De stilistiek is de stijlleer. De moderne devotie ging uit van Geert Groote en de Broeders des Gemenen Levens. Zij is een uitgesproken fashionvictim [modeslaaf]. Het modernisme omvat een aantal avant-gardebewegingen
[avant-garde]. Militairen moeten de groet modo praescripto, op de voorgeschreven wijze, brengen. Hij laat zijn huik naar de wind hangen: modo sic, modo sic, nu eens zus, dan weer zo. Dat lijkt op een travestiet te slaan: modo vir, modo femina, nu eens (als) man, dan weer (als) vrouw. Er zijn nogal wat modi (zoek maar op): modus acquirendi [wijze van verkrijgen], modus in rebus [maat op de dingen], modus operandi [wijze van behandelen], modus ponens [A --- > B en A waar, dus B waar], modus procedendi [juridisch: procesorde], modus tollens [A --- > B en niet B, dus niet A is waar] en modus vivendi [leven in een niet-ideale situatie]. Die zijn net zo waar als de Sprookjes van Moeder de Gans. Moeders kindje, mama's kindje(!), wordt altijd voorgetrokken (net als elk mama’s-kindje). Een moeder- is een paascactus en een moeder- is een oedipuscomplex.

2. Daar helpt geen lieve moeder (lievemoederen) aan. 'Motherfucker' klinkt minder erg dan 'moederneuker'. Dunsap is gezuiverd ruwsap. Voor haar verjaardag geef ik mijn moedertje uit duizenden een moedertje-van-duizenden [plant]. Dat venusbeeldje doet me denken aan Isis en Demeter. Met moekarnas wordt een Moors stijlelement aangeduid. Onze uitdrukking 'moederziel alleen' komt van het Duitse 'mutterseelenallein'. Wat is een MOE-lander [uit Midden- en
Oost-Europa]? Kun je dat eten en drinken, moelleux [mwèh-leu] gebakje, Franse witte wijn]? Een moerasantilope is de sitatoenga [antiloop is een stof]. De hertshoorn [plant] behoort niet tot de hertshooifamilie. Beneden de Moerdijk hoor je vaak de zachte g. De moerlemei was een opstand der Bruggelingen in 1281. Een moesang is een koffierat. Zou een moermandieet helpen? Bij een naderende tsunami past geen moesjawara [eindeloos overleg]. De gewone melkdistel is het melkwied (= mellewijt – niet meer in VD). Moezjiek: Russische boer.

3. Een mofette is een fumarole [gat in bodem]. Dat is Moffrikaans voor mij, net als potjeslatijn. Hoe is dat godsterwereld [Gods ter wereld] mogelijk? Op de mohsschaal krijgt orthoklaas een 6 en korund een 9. Wat zijn moiety's [onderdeel van stam]? De mojito is een zekere cocktail. Mokasens zijn mocassinslangen. Mokka's zijn mondige ouderen, kapitaalkrachtig en actief. De Maori['s] [Polynesisch volk] zijn vaak versierd met moko's [gezichts- of lichaamsversiering]. De moksiwatra [van gemengd ras] kon kiezen tussen moksimeti
[SR-gerecht] en moksialesi [1 pan]. Hij zit op de m.o.k.-school
[èh-moo-kaa – moeilijk opvoedbare kinderen] in Klein-Mokum. Een molenijzer is een rijn. Moleskin is bevertien. Ze gedroegen zich als molferds (niet meer in VD: (gewestelijk) mensen die een grote mond hebben, mensen die onbeschoft spreken en handelen). Een mollie is een molotovcocktail. De mollenwet beschermt mollen. Speel dat molto espressivo: met veel gevoel. Een molukken- is een pijlstaartkreeft. Hij is verzot op mon chou [kaas]. Monddroogte is xerostomie Ze beleefden een mondbeglänzte [door de maan beschenen] Zaubernacht. Mondegreens worden veelal verkeerd verstaan. We zijn, mon Dieu, gestrand!

4. Een monierbalk [mohn-jee] is een balk van gewapend beton. Is dat kristal monoclien [met zekere symmetrie]? Bij een gewapendbetonskelet is sprake van monolietbouw [uit één stuk, bijv. obelisk]. Een monologue intérieur is een inwendige monoloog. De officiële naam van pfeiffer is mononucleosis infectiosa [mononucleosis, mononucleose]. De monsters: dat van Loch Ness, dat van Assen en dat van Frankenstein. En de messieurs: monsieur Prudhomme (Joseph – een prud'homme is een vertrouwensman), monsieur Jourdain [rijke burger die zich in adellijke kringen belachelijk maakt] en monsieur de Paris (de beul van Frankrijk). Wat houdt de monroeleer [Amerika: geen buitenlandse inmenging] in? Een monstre sacré is een geheiligd monster (bedoeld zijn de grote toneelspelers). De montagne russe is een nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits. Kun je wel, hè, montes auri polliceri: gouden bergen beloven. Een montre à tact is een horloge zonder dekglas voor blinden. Zou hem dat lukken: montrer patte blanche, bewijzen dat hij een vertrouwd persoon is? Gedenkteken duurzamer dan brons: monumentum aere perennius.

5. Als monstrums (monstra) kennen we: monstrum eruditionis (geleerdheid), monstrum horrendum (afgrijselijk) en monstrum ingens (ontzettend). Zoeken op 'Joseph' geeft: babinskireflex, bignonia (trompetbloem), boxcalf, bramahpers, éminence grise (de kapucijn père Joseph), fischer-tropschsynthese, heart of darkness (jungle, gevaarlijk terrein), helium, henry (eenheid van zelfinductie), de juliaanse periode (7980 jaar), listeria (bacterie die listeriose veroorzaakt), mormoon (lid van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, stichter: Joseph Smith), pershing (middellangeafstandsraket) en hansom (licht rijtuig).

6. Verder: pilates (ademhaling en vloeiende bewegingen), telluur (chemisch element uit de zestiende groep – zuurstofgroep – van het periodiek systeem, atoomnummer 52, een metalloïde met zilverwit uiterlijk, toegepast bij het vulkaniseren van rubber – symbool: Te), toynbeewerk, de WW-draad (whitworthschroefdraad), portlandcement en stras (voor imitatie-edelstenen). Wat is dat voor mooiigheid? Mooimeisje [vis] is geen antoniem van mooiboy. Hij wenste me naar de Mookerhei (daar kan het best mooi zijn). Is een Bossche bol een moorkop? De pataca is de munteenheid van Macao (aanduiding: MOP). De moquante [bespottend] bejegening stoorde hem. Die morbidezza [naaktheid, ook: morbidesse] mocht gezien worden. Morbus anglicus: rachitis (Engelse ziekte), morbus gallicus: syfilis (Franse ziekte), morbus Paget (botziekte), morbus regius (geelzucht of lepra) en morbus sacer (epilepsie). In het Morgenland gaat de zon op.

7. De moqueca is een traditioneel Braziliaans visgerecht. De real- of moralpolitik heeft ook een Nederlands equivalent [moraalpolitiek]. De ene oudere is nog morbeuzer [ziekelijk] dan de ander(e). We doen dit al heel lang more parentum (more majorum): op de wijze der voorvaderen. Doe dat maar more solito, heel gewoontjes. In zijn gewone doen handelt hij more suo, suo more [op zijn eigen wijze]. Venus, Morgenster, Dagster. Het woord 'morgue' heeft twee betekenissen [gebouw voor lijken, hoogmoed]. Een morisk of morisco is een Moor. Morituri te salutant: zij die gaan sterven groeten u (schertsend gezegd als men aan een moeilijke taak begint). De profeet van de mormonen is Mormon. Mornaysaus is bechamelsaus met ei en kaas. Ze was in een morose [somber] stemming. Hans Mors, kapitein Mors: die kun je beter niet kennen [de dood]. Hij is mortjes (mortje, mortie, mortelefitikus, morsipiep = dood). Zij behoort tot de zwartekousenkerk. Morgen tekent hij een profcontract. De brezjnevdoctrine: communistische landen steunen elkaar bij gevaar.

8. Zoeken op 'dood' binnen artikelen: de Zwarte Dood (13(d)e eeuw), zwarte dood (nu), de zeisenman, een zandwinkeltje doen = dood zijn, de witte dood (tuberculose – tb(c) – of lawines), wiegendood, thanatologie (doodsleer), thanatofobie, thanatofilie, thanatische drift, terathenasia (sterfte door aangeboren afwijkingen), ter dood veroordelen, terdoodveroordeelde, terdoodveroordeling, succubus [duivel als vrouwelijke partner in coïtus] en incubus [mannelijke dito], een stille dood (euthanasie), spondylotomie (het breken of doorsnijden van de ruggengraat van een ongeboren dood kind bij dwarsligging), silent killer (koolmonoxide of hepatitis B), sekwestratie (afscheiden van dood weefsel), schaakmat: de koning is dood, een rouwzegel, resurrectie [opstanding uit de dood], de pijp uit gaan [overlijden], een postume onderscheiding (outre-tombe, na de dood), post mortem, post-mortemonderzoek, Pietje de Dood, eruitzien als de dood van Pierlala, piccola morte [tijdelijk verlies van bewustzijn door narcotica of extase], piefpafpoef [BE: piefpoefpaf – pifpaf, poefpaf] en Peerke(n) de Dood.

9. Ook: levend dood (een oxymoron), oordjedood spelen [vrek, niets willen geven, niet meer in VD], ome Gevert is dood, ome Hebbert leeft nog, Ome Hein, nirwana [toestand volkomen rust], een nessuskleed [niet te ontdoen – van pijn en verdriet], necrofobie [beklemmende vrees voor de dood], metalepsis ('graf' in plaats van 'dood'), médecine après la mort (mosterd na de maaltijd), rigor mortis (lijkstijfheid), obductie [lijkschouwing], een letale [dodelijk] dosis gif, Jan Langbeen, Kille Kobus, Knekelpiet, kassie-zes, iemand de dood injagen, Magere Hein, Vriend Hein, Heintje Pik, hartstikke dood, galgenhumor, famoust last words, ervandoor zijn, dreigrap (geen grap – rapdiss: iemand dissen), marche funèbre, marcia funebre, dodenmars, danse macabre, dodendans, dodekop (colcothar, caput mortuum, Engels rood, Persiaans rood, poleerrood, polijstrood, Spaans rood), djenna (islamitisch paradijs), demaoïsatie, deathmetal, dark metal, het cotardsyndroom [waan niet te bestaan of dood te zijn], cerebrale dood [hersendood], atrium mortis (voorportaal van de dood), usque ad mortem (tot in de dood), bijna-doodervaring [bde] en de beenderman.

10. Je zult erachter komen, hoe weinig je eigenlijk weet. Feyenoord heeft even voorgestaan, maar zou uiteindelijk zelfs achterkomen. Wat is een mortgage-backed security? Antwoord: een gesecuritiseerde hypotheek. Cormofyten [planten met stengels, bladeren en wortels] zijn nu eenmaal geen thallofyten [schimmels, etc. met thallus: geen duidelijk verschil tussen blad, stengel en wortel]. Moscovade is ruwe, ongeraffineerde suiker, een moscovie is een zeeden. Een moser of moussoir is een champagneklopper. Een mosjav [zonder communekarakter – mv. GB: mosjaviem, VD: mosjavim] is beperkter dan een kibboets [met communekarakter]. Moskunde is bryologie. De rechter vond, dat het gewoonterecht, mos pro lege, hier geldt. Mytilotoxisme is mosselvergiftiging.

11. Een parforcehond is een kruising van een Engelse jachthond met een gewone dog. Zij heeft een labradoedel [labrador x poedel]. Deze wegen hebben een kruising à niveau. De ashera(kat) is een kruising van de serval uit Afrika, de Bengaalse tijgerkat uit Azië en de gewone huiskat.