2240 Dictee zondag 30-05-2021 (1) dictee Dictee van de dag (224) √

Dictee – dictees [2240]

Oefendictee 633 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (224)

1. Rime riche is rijk rijm, wat dat ook zijn moge [gelijk rijm, lettergreeprijm, zoals: 'genomen' en 'vernomen']. Een nègre is een letterknecht [assistent van een auteur]. Hij is een ware lettré [geletterde, kenner, minnaar der letteren]. De hertog stuurde een lettre de cachet [verzegelde brief i.v.m. gevangenneming of verbanning]. Gisteren zijn de letters of intent [intentieverklaring] getekend. Letzeburgs spreken ze in Luxemburg. Hij is van Leugegem [denkbeeldige plaats], maar geboren in Waregem. Domme jongens noemen we leunesen. Ik heet wel Leuntje, maar ik ben geen steuntje [leun niet op me]. Er werden anti-Amerikaanse, antisemitische en racistische leuzen geuit. Leva's zijn een vormvariant van levs [BGN, munt Bulgarije, 100 stotinka – op termijn de euro]. Levajes zijn Joodse begrafenissen, uitvaarten. Een levantijn vaart [levant = wind] op de Levant, dus naar de Levantijnen [oosterlingen in de Levant] toe. Tijdens de revolutieoorlog van 1792 vond een levée en masse [oproeping in massa voor de krijgsdienst] plaats. Weten te leven is savoir-vivre. Dat? Van zijn lang zal ze leven niet [leuke, maar feitelijk onjuiste contaminatie]! Hij zoop bij het leven. Ovipaar is levendbarend. Zo'n mexicaantje is een levensbalsem. Een thuja [uu] is een levensboom. Met eros wordt de levensdrift bedoeld. Een hedonist is een levensgenieter.

2. Wat is haar maxime [stelregel]? In de grafische industrie kennen ze de spanjaard [spanjool, vlekje in drukwerk]. Het opstaan is het lever [ə ee]. De leverage [E.] is de hefboomwerking. Een leverancier fourneert, zorgt voor de foerage. Een leverdistel is een wilde latuw. In de schouwburg wordt soms met een lever de rideau [kort voorstukje] begonnen. Je ongans eten leidt niet tot de schapenleverbotziekte. Een levercel is een hepatocyt. Leverbeuling is leverworst. Na zijn saxsolo mocht hij graag een hapje saks eten. Met leviathans worden in de Bijbel mythische, monsterachtige waterdieren aangeduid. Ze zouden hem flink de levieten lezen [de les lezen, streng berispen]. De Levieten zijn trouwens lid van de stam Levi. Bespeur ik daar een vlekje van lichte kritiek (een levis notae macula, een macula levis notae)? Het meervoud van lex [wet] is leges. Een leycentrum [ie] is een knooppunt van leylijnen. Je moet wel in de leze [op de goede weg] blijven. Zijn alle ins en outs in beeld? In Letland [Latvia] betaalde je met de lats (LVL, mv.: lati – vanaf 2014 de euro).

3. De LGG is de lactobacillus Gorbach & Gordin. Dit was te voorspellen: l'histoire se répète. Het Libanese pond [LBP, 100 piaster] wordt ook wel livre (en het Ierse pond: punt – IEP, thans: euro) genoemd. Bij een libellennet moet je niet aan een libelle [n/s] denken [maar aan libel + (l)en]. Wat was in de middeleeuwen een libellus aureus [gulden boekske, stichtelijk geschrift]? Wegens het dubbele afscheid moesten we twee libri [enk. liber] amicorum produceren [ook album amicorum, met veel bijdragen om persoon te eren]. In litanieën [smeekbede, opsomming] hoor je vaak 'libera nos' [bevrijd ons]. De zinspreuk van de Leidse universiteit is ‘libertatis praesidium’ (ook: praesidium libertatis: bolwerk, verdediger van de vrijheid). Liberté, égalité, fraternité: vrijheid, gelijkheid, broederschap. Het devies van de stad Brielle luidt: libertatis primitiae, eerstelingen der vrijheid. Een goed schilder heeft een liber veritatis [registratie eigen schilderijen tegen vervalsing]. Dat is je eigen liberum arbitrium, je vrije keuze. De art nouveau [jugendstil] in Engeland wordt ook wel libertystyle genoemd. Een libre penseur is een vrijdenker. De licentia poetica, de dichterlijke vrijheid, zal toch ook zijn grenzen wel kennen?

4. De lijflucht is de bodyodour. Met licheen (lichen) wordt korstmos aangeduid. Een lichtbad is nu eenmaal geen ligbad. Het licht der wereld, lumen mundi, is Christus. Het feest der lichten (ook: Lichtfeest) is het joodse chanoekafeest [Chanoeka, Gannek, Hanukka, Inwijdingsfeest]. Hij was strenggelovig en streng gereformeerd, zelfs Nederlands-gereformeerd. Het pakhuis brandde lichte(r)laaie, het stond in lichte(r)laaie. Apollo, Mithras en Balder zijn lichtgoden (zonnegoden). Wat lex betreft: de wet moet gehoorzaamd worden, hoe hard het ook valt, wet is wet: lex dura, sed lex (ook: dura lex, sed lex). De lex fori is de wet die, het recht dat geldt op de plaats waar de rechtsvordering wordt ingesteld (antoniem: lex rei sitae – plaats van het voorwerp, lex loci contractus – plaats van de gesloten overeenkomst). Een lex generalis is een algemene wet, het algemene recht (antoniem: lex specialis). Een lex imperfecta is een rechtsregel zonder sanctie.

5. Een lex loci executionis is de wet die, het recht dat geldt op de plaats waar de overeenkomst uitgevoerd wordt. Een lex permissiva is een rechtsregel waarvan de toepasselijkheidsverklaring aan de wil der partijen staat. De lex silentio positivo is een wet waarbij toestemming in principe wordt verleend. De méthode traditionnelle heeft men van de méthode champenoise uit de champagnestreek afgekeken. Een draisine is een loopfiets. Bij het tomtommen met een tomtom (vaak van het merk TomTom) mag je de navigatiestem [niet: systeem] meestal zelf kiezen. Het meervoud van het welbekende perpetuum mobile is perpetua mobilia of perpetuum mobile's.

6. Tamme-eendenborst is geen eendenborst die tam is, maar borst van tamme eenden. Hij had het flink te pakken: pfeiffer [ziekte van Pfeiffer]. Op 2 februari is het (Maria-)Lichtmis, het feest der lichten. Ligt een lichtopzichter [bij de kust ...] op het strand … Vannacht waren er meerdere lichtpannes. Wat weet zo'n kwant [snaak] nou toch van lichtquanten [fysica]? Lichtsterkte kan worden uitgedrukt in candela
(SI-eenheid: cd). De ligtijd is iets met een ziekenhuis, de lichttijd [zon --- > aarde] iets met de zon. Hij speelde een grappig lickje [loopje, jazz]. De lictor draagt de fasces [bijlbundel]. Een student is soms corpslid, een muzikant korpslid. Een lidhauw is een lidpeul [zekere peul]. Het Noordwijkse lido [zandstrand] is maar een slap aftreksel van het Lido van Venetië. 'Lies' [laajs] kom je niet alleen ('damned') in de statistiek tegen, maar ook in de golfsport [lie (laaj) = ligging van de bal]. Vroeger deed dat nog opgeld: Latijn betaalt niet aan Latijn, de notaris stuurde de dokter geen rekening. Een flirt, een amourette is een liebelei [laaj]. Als lokaal verdovingsmiddel wordt steeds vaker lidocaïne gebruikt.

7. Hij zingt vooral troubadoursliederen. Op de caritas betrekking hebbend, is c(h)aritatief. Wat deden de jongens met de liefdemei [1 meitak, jongens --- > aan huis meisjes]? Een liefdesgodje is een kleine Amorfiguur en een liefdesgesticht een godshuis. De ars amandi is de liefdeskunst. De oudpapierophaaldienst is vaak liefdewerk oud papier [GB ook aaneen]. Dilettanten, dat zijn het! Zo'n lier kan heel lyrisch zijn. Het sterrenbeeld Lier zit tussen Hercules en de Zwaan in. Ze zijn wel gelieerd, maar het is een mesalliance. Een lierneverschijning
[lie-jèhr-nuh] kun je verwachten als decoratieve rib in ster- en netgewelven. Ons rioolstelsel is een liernurstelsel [lier-nuhr]. Een liesband is een band van Poupart [bij de lies in het lichaam]. Tien kilo gouden liesjes – golden delicious, graag. Moet ik die met goud betalen? De provobeweging begon bij het Amsterdamse Lieverdje. Een lievevrouw is een Lieve-Vrouwebeeld. Een lieveheer is een kruisbeeld en de Lieve-Heer is Jezus. Sommige zwartgalligen hebben moeite om life's little ironies [de kleine ironie van het leven] te (her)ontdekken.

8. De muzak wordt ook liftmuziek genoemd. Een light verse [poëzie] is per definitie luchtig. Lignum vitae [zeer hard hout] komt van de pokhoutboom. Ligroïen (ligroïne) is petroleumether. Een ligue is een liga. Al wat men leed kan men niet weder lijden (J.C. Bloem). Bij de lijders vallen op: de beriberilijder [vitamine B1-gebrek], de ischiaslijder [uitstralende zenuwpijn van heup naar been], de lupuslijder [wolf,
huid-tbc in gezicht] en de syfilislijder [lues, mal de Naples]. In het woord 'lokoma' zou een streepje toch eigenlijk niet misstaan [lok-oma – tegen tasjesdieven]. De Touretappe van vandaag eindigde in Tours. Dat is wat je noemt een portret ten halven lijve [tot halverwege de romp]. Hij kwam het me in levenden lijve [in eigen persoon] vertellen. Ook mijn vrouw was daarbij lijfelijk aanwezig. Wat is een lijfseizing [zeewezen: touw]? Een mannetjesleeuw en een vrouwtjestijger brengen lijgers voort [en een teeuw komt van een mannetjestijger en vrouwtjesleeuw]. Het was een hoogverraderlijke samenzwering. Dat lijkent [ww. lijkenen] nergens naar. In lijken ontstaan ptomaïne [lijkengif, rotting eiwitten] en cadaverine [idem]. Lijkenvet is adipocera [ook: adipocire]. Een lijk is kadavereus. Perinde ac si cadaver = als een lijk (gehoorzamen). Een canope is een lijkvaas. Een lijmepoep [zeurkous] is een kwezel. Die make-uplijn bedoelde ik.

9. Klein vogelijn, op groene tak … Een lijnkaart is een kaart met magneetstrip voor betaling in de bussen en de trams van de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn. Het zit in de pijplijn (pipeline). De trampvaart [èh] is de wilde vaart. Nog lijper dan deze lijperiken (lijpo's) is godsonmogelijk. De lijzen [suf, traag persoon] hadden de lijze [zachte] wind tegen. Jan die sloeg Lijsje en Lijsje die sloeg Jan [overtollige herhaling]. Ik heb het niet op lijsjes-weetal. Een lijstenmaker is een encadreur. Een lijstnaald is een kleine sent (niet die dus met c, maar lijst, gording op schip). Tamboerijn, bendir en bodhrán [bau-rahn] zijn lijst- of raamtrommels. We moeten elkander geen Lijzebet noemen [bedriegen, misleiden]. Bij schoenmakers is het likbeen de astic [= likbeen, VD]. Liken: een like, een vind-ik-leuk versturen. Hij is een likkebaard [smulpaap]. Ze was like Niobe, all tears: net als Niobe, geheel in tranen [een niobe – nie-joo-bee – is een van smart versteende moeder, mv. s of 's]. Dat was een lik-op-stukbeleid van likmevestje. In Swaziland betaal je met lilangeni's [SZL]. Het Hooglied spreekt van een lilium inter spinas, lelie tussen de doornen.

10. Komen alle lilliputters uit Lilliput? Een bekende legering is limabrons. Horatius had oog voor limae labor et mora, de zorg voor de fijne afwerking. De limbo's uit Limbabwe dansten de limbo. Die acteur stond geweldig in het (de) limelight(s) [schijnwerper(s)]. Voor de Olympische Spelen [OS] moet je vaak de olympische limiet lopen. Dat is nou toch echt de limit. De limnologie [leer van stilstaand zoet water] omvat veel limnische aspecten. In de limo (limousine) dronk het meisje limo, limonade gazeuse, niet te verwarren met suikerstroop met vruchtenessence: ranja. Limoncello of limoncino [citroenlikeur] komt uit Sorrento.