2888 Dictee dinsdag 30-08-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (681)

Dictee – dictees [2888]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 176, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (681)

1. Het kruid-aan-den-zolder (niet meer in VD) heet gewestelijk ook wel het kruid-aan-den-balk (niet meer in VD) oftewel de hemelsleutel, maar pas op: dat is dus niet de Petrussleutel. Spijzen kun je assaisonneren [kruiden]. Ken jij het Kruidboek van Dodoens [over planten]? Een kruidenier verkoopt allang niet alleen kruiden meer. Geef mij maar Bloemendaalse kruidnoten [zekere koekjes]. Zou het vlot trekken van dat schip nog lukken? Zijn die onderhandelingen trouwens nog vlot getrokken? De tweede batch [serie, met] computergegevens werd verwerkt door de medewerker, die verplicht een badge [button, naamspeldje] droeg. Hij was goed in piano- en vioolspelen, hij was ook goed in de eerste viool spelen, hij was een eerstevioolspeler in het orkest. Tussen de wijd openstaande openslaande deuren liep hij wijdbeens naar de wijdbroeken uit Volendam, ze waren onderdeel van zijn wijdvertakte netwerk. Is crème de la crème [het beste van het beste] nu echt kruim van het kruim? Jeuïg kan kruimig betekenen en pâte brisée (vergelijk: pâte de verre) is kruimeldeeg. Het kruinoog is een pariëtaal organisme bij sommige amfibieën. De kruip-door-de-tuin (gewestelijk mag kruip-door-de-haag ook; beide niet meer in VD) is de (het) hondsdraf. Het waren zo goed als kruip-door-sluip-doorsteegjes. Ging hij zijn kruip-in [klein huisje] uit of ging zij [gewestelijk] haar
kruip-uit [klein huisje] in? Ankhs [hengselkruis, sleutelkruis] zijn Egyptisch en bevatten kruisen (kruizen). Voor een ank [zeker gereedschap] ga je naar de goudsmid. Het Wit-Gele Kruis leek veel op het dito Groene.

2. Elk huisje heeft zijn kruisje en God geeft kracht naar kruis. Niemand kan het kruis van Christus dragen. De zoendood aan het kruis vond plaats aan het Heilige Kruis. Je kunt iemand ook het heilig kruis (achter)nageven [hopen dat die nooit meer terugkomt]. Was dit nu een Maltezer kruis of een johannieterkruis, dat was de crux [kernprobleem]. Met dat Kruis wordt het Zuiderkruis bedoeld. De kruisaanbidding heet ook staurolatrie en de Kruisberg, dat is Golgotha.

3. Bij honkbal draag je een toque als kruisbeschermer. Xenogamie betekent kruisbestuiving.

4. Een kruisboog is een ogief, maar wat is een kruisboelijn? Antwoord: een touw in het zeewezen. De kruisdagen zijn de drie vastendagen voor Hemelvaartsdag. De kruisdood van Jezus Christus schrijf je als gelovige als Kruisdood.

5. De orde der kruisheren is in 1211 gesticht. De kruisjesdag is de Aswoensdag. Het kruisken-a (niet meer in VD) was een boekje voor dicteetijgers oftewel het abc. Het klein kruiskruid bloeit het hele jaar door, het lancetbladig kruiskruid niet. Hij zei: "Dat duurt maar een kruismakens."

6. Langs de gewestelijke weg stond een kruislieveheer [kruisbeeld]. Een Mariamonogram ontstaat uit M en R, een Christusmonogram uit de letters X en P (chi en rho). Een crosspass is een kruispass, maar de kruispas is een danspas. Een kruisrad is een tourniquet.

7. Zit de kruissjorring wel goed vast? Een chiasma (chiasme) is een kruisstelling [taalkunde]. Een kruistocht – nee, geen cruise! – ging van West-Europa naar het Heilige Land. De Eucharistische Kruistocht [voormalige katholieke jeugdvereniging] (e k is fout: eigennaam) kwam zover niet. Krulandijvie is frisee.

8. Met het Gezelschap De Kruisvaarders van Sint-Jan [actief in ontwikkelingslanden in maatschappelijk werk en onderwijs] wordt een wereldlijk instituut bedoeld. De Kruisverheffing (Verhoging van het Kruis) is een feestdag. De Kruisvinding is de naam van een vroegere feestdag.

9. De kruisweek begint met de zondag voor Hemelvaartsdag. De kruisweg omvat veertien staties. NB Internationaal is de zondag nu de laatste dag van de week!

10. Daarbij denk je onwillekeurig aan de zeven kruiswoorden. Was de soldaat zo krankjorum dat hij die kruidkoek voor schietklare kruitkoek aanzag? Een vroegere kruidtuin is een hortus botanicus.

11. Hij bracht me een kruiwagenvol aarde en een paar kruiwagens vol met zand. Een kruk is een taboeret, maar in de papierindustrie een ferlet [om vochtige, bedrukte vellen op te hangen]. Een krukhuis heeft altijd een L-vormige plattegrond.

12. Een krukkenbrug is een brug en een krukkebeen is (gewestelijk) een sukkel oftewel brekebeen. Een ktèma eis aei (uitspraak: ee-jies
ee-jie!) is een bezit, een verworvenheid voor altijd. De ksg [katholieke scholengemeenschap] in Nederland is nog geen kta [koninklijk technisch atheneum] in België. Het kubbspel [houtblokken omwerpen] is in 2007 uit Zweden overgewaaid, het korfbalspel al in 1903 (via Nico Broekhuysen), kort daarna werd een voorloper [KNKB – Koninklijke Nederlandse Korfbalbond] van het huidige KNKV [Koninklijk Nederlands Korfbalverbond – na fusie met de CKB – de Christelijke Korfbalbond in Nederland] opgericht. Het IKF is de International Korfball Federation.

13. Allemachtig, jonge, jonge (ook: jongen of jongens), poe-ee [uitroep: allemachtig!], was me dat wat! Mijn veruit beste leerling woonde heel ver weg.

14. De kudde onder Gods hoede vormt zijn Kerk. Een hoofdpersoon uit een sprookje van 'Moeder de Gans' is Riket met de kuif. Heb je 'Kuifje in Afrika' al gelezen? Als je naar Kuilenburg gaat, kom je tegenwoordig in Culemborg terecht. Rotterdammers noemen het Feyenoordstadion steevast de Kuip (in de wijk Feijenoord).

15. Een kuise vrouw is pudiek [kuis, eerbaar] en vertoont pudiciteit. Kan een kuise jozef iets hebben met een kuise suzanna? De fibula is het kuitbeen. Ze droeg meestal kuitlange rokken. Een os (en een mens?) dollen [bedwelmen door hem met een moker voor de kop te slaan] is vrij ingrijpend. De Ku Klux Klan bestaat nog, maar kukelekuut minder dan vroeger. Op de KU Leuven woedde geen kulturkampf [machtsstrijd rond cultuurkloof], er was ook geen Kultuurkamer [WO II: NL doordrenken met nationaalsocialisme] meer. De kumquat is een vrucht [zuur, lijkt op sinaasappel]. Zij was ter zake kundig. Er waren kandidaten van beiderlei kunne. Je moet eropaan kunnen. Zou het ermee door kunnen? Zwarte kunst is nigromantie, maar bij het graveren is het mezzotint [een diepdruktechniek]. Hebben jullie Openbaar Kunstbezit [vroegere
tv-uitzendingen, etc.] nog gekend? Met veel kunst- en vliegwerk werd het schilderij gereproduceerd.