2682 Dictee dinsdag 19-04-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (548)

Dictee – dictees [2682]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 309, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (548)

1. Een hessenweg is een in de middeleeuwen door Duitse kooplieden gevolgde weg naar Utrecht. Een hetaere is een courtisane van hogere klasse. Was er sprake van heterobashing? Heteroclytisch is ongelijksoortig. Wat is een heterodyne ontvanger? Een ontvangtoestel waarin d.m.v. een oscillerende kring een frequentieverschil wordt gemaakt met de frequentie van de te ontvangen golf. Een hetman (geen het-woord) is een aanvoerder bij de kozakken. Een heupbreuk is een collumfractuur (met een flinke factuur). De Eeuwige Stad is de stad van de zeven heuvelen. Van de hevea komt dat rubber. De wandelaar ging heuvelop en de mountainbiker heuvelaf. Het hexameron is volgens de Bijbel het scheppingswerk in zes dagen. Hexylresorcinol is een zeker wondontsmettingsmiddel.

2. Een hezbollah is een Hezbollahstrijder. Hij heeft het hertenpad gekozen. Heupjicht is ischias. Hierbij weer eens wat afkortingen: Hf [haa-èhf] (hafnium), hg (hectogram), Hg (kwik(zilver) – hydrargyrum, niet in wdb.), hhs (hogere hotelschool) en HHS (Haagse Hogeschool). Hic et nunc is op staande voet, hier en nu. Een hic et ubique is altijd onderweg. Een hickory is een notenboom. De term 'hidden persuaders' danken we aan een boek van Vance Packard (verborgen verleiders in de (tv-)reclame). Kabels hielen is ze joggelen [dubbel ombuigen]. Een hiërocratie is een priestermaatschappij, een hiëroduul een tempelprostituee. In een dictee kan je makkelijk high five verwarren met hifi (hifi-installatie). Een higgsboson is een higgsdeeltje (god(s)deeltje).

3. Leenwoorden met 'high' zijn ongewis bij het schrijven: highball (whisky-soda), highbrow (intellectueel), highlife (de grote wereld), highscore (op een speelautomaat), hightech(industrie), high risk (en highriskvirus), high care, high church, high fidelity, high profile, high society, high sticking en high tea. Het heeft vast te maken met de klemtoon. De nieuwste aanwinst is high-end (kwalitatief zeer hoogwaardig). Hij hijackte de auto met het mama's-kindje er nog in. Het hymen [ie] is het maagdenvlies, een hijlikmaker (ook: heiligmaker) is een bepaalde koek. We hadden het hijsgerei wel nodig. Schrijf je in de ik- of in de hij-vorm?

4. Hillbillymuziek is countrymuziek. Hiltiken is bikkelen. Een plaatje: een himmelhoch jauchzende himbo (man; vergelijk: bimbo = vrouwelijk schoonheidsideaal) onder een himalayaceder van bijna himmlische Länge. Het hindekalf was zo vlug als water. Hinc atque hinc is van weerskanten, hinc inde is wederzijds. Een steeplechase is een ander woord voor hindernisloop. De hindipop is een muziekstijl. De Hindoestaanse Hindoevrouw (ze was ook nog hindoevrouw) ging naar een hindoefilm over hindoefundamentalisten. Een hinkepink hinkt. Een hipo (high potential) is veelbelovend, een hypo niet [te laag suikergehalte]. Een hippo is een overjarige happy hippie. De hippocratische eed is die van Hippocrates [artseneed]. Een hippodroom is een paardenrenbaan. Hire-and-fire staat op een flexibele arbeidsmarkt. De hirsutiës (niet meer in VD, wel: hirsutisme) liet zich (letterlijk) niet zien.

5. His master's voice is iemand die een ander napapegaait. His feliciter peractis (niet meer in VD) betekent: deze dingen gelukkig volbracht zijnde. De histoire bataille doet de geschiedenis als een aaneenschakeling van oorlogen en veldslagen voorkomen. De historia morbi is de ziektegeschiedenis. Een literair historicus is een literatuurhistoricus en heeft dus een literairhistorische
(literair-historische) achtergrond (4 maal GB ook: tt). De historikerstreit is in Duitsland hoog opgelaaid. De hitlerianen brengen nog steeds de Hitlergroet. Een histrio (meervoud: histrio's, histriones) is een toneelspeler. De Hiswa is de Nederlandse Vereniging voor Handel en Industrie op het gebied van Scheepsbouw en Watersport. De hoatzin [vogel met prehistorisch uitziende jongen – uitspraak: hoo-wah-tsin] leeft bij de Amazone.

6. Een hit-and-runactie (basisbegrip: hit-and-run) is een verrassende actie met daarna: wegwezen. Een hitman werkt een hitlist af. De hittepetitterige door hittekramp of hittestress getroffen nitwit [weet niets, kan niets] werd afgevoerd op een hittenwagen [hit = klein paard]. Het hivvirus (letterwoord – uitspraak ‘hihf’, ook: hiv-virus, initiaalwoord – uitspraak: haa-ie-vee) veroorzaakte een hivinfectie (hiv-infectie). Vooruit dan maar met de geit, nog enkele afkortingen: HM (tweeletterige ISO-landcode van de Heard- en McDonaldeilanden), h.j. (hic jacet, hier rust), hm (hectometer), H.M. (Hare Majesteit) en hmv (hartminuutvolume).

7. Een hoax [uitspraak: hooks] is een e-mail met een onterechte viruswaarschuwing. De weg was hobbyistisch aangelegd door een vrijetijdshoboïst en ging van hobbeldebobbel. Een hobiecat is een catamaran. De volgende uitdrukkingen (ad-hocuitdrukkingen) kun je ad hoc gebruiken: hoc anno (in dit jaar, h.a.), hoc est (dat wil zeggen), hoc genus omne (id genus omne, dat hele slag mensen), hoc habet (die zit, die is raak!). Een hocker is een voetenbankje, een locker een kastje. Lock-out slaat op een staking, lock-up op een automatische versnellingsbak.

8. Loco citato (l.c.) betekent ter aangehaalde(r) plaatse (t.a.p.). Een vrouw brengt je verder dan een locomotief. Een locopreparaat is het tegendeel van een spécialité. Met 'loco' heb je veel Latijnse uitdrukkingen: loco primo, secundo, tertio, quarto (in de eerste, tweede, derde, vierde plaats), loco sigilli (ter vervanging van de lak- of waszegel), locum tenens (plaatsvervanger), locus classicus (klassieke bewijsplaats), locus communis (gemeenplaats), locus delicti (plaats delict, pd), locus standi (rechtmatige positie) en locus minoris resistentiae (medisch: plaats van verminderde weerstand). Lodderein is eau de la reine. De loddenvisserij [met lodden als aas – kleine soort zalmvis, voorjaarskabeljauw, Finland] bloeit.

9. Hoc loco (h.l.) is te dezer plaatse, hoc mense is in deze maand. Balkenende was (toen) h.t. (hoc tempore) minister-president (huidig, op het ogenblik). Hou op met die hocus pocus, met dat hocus-pocusgedoe. Hodie atque heri is nog maar sinds korte tijd en hodierno die is op de dag van heden. Hieperdepiep hoera, alweer een zin! Het hier-zijn is het zijn op aarde. Goedbeschouwd (welbeschouwd) is een heistelling tevens (en zeker bij het oprichten) een hijsstelling. De ziekte van Hodgkin wordt kortweg ook hodgkin genoemd.

10. Een hintertreppenroman is een keukenmeidenroman. Bob's adventure is in het Nederlands Bobs avontuur (onderneming). Het was vandaag koninginnendag: alle misses uit Europa waren gekomen. Hij droeg een jagershoed, een kastoren [van kastoor of bevervilt] hoed. De grafiek van de normale verdeling wordt wel hoed van Napoleon genoemd. Zij speelden onder één hoedje, maar waren toch niet onder een hoedje te vangen. De hoedna is een bestand, wapenstilstand met een  niet-islamitische vijand. Een hoefijzer is een zeker koekje van zandtaartdeeg (porte-bonheur). Wat zou het verschil zijn tussen een hoefrasp en een raps, een hoefsmidsvijl? Een hoeistokje (hoeihoutje) is een oeioeimachine [stokje met ribbeltjes en een soort propellertje om quasi te toveren]. Omdat 'Hoeken' en 'Kabeljauwen' geuzennamen zijn, slaat 'hoekse' en 'kabeljauwse' in GB daar wellicht op. Toch volgen we voorlopig VD in de Hoekse en Kabeljauwse twisten (historische gebeurtenis; GB is inmiddels 'om' – wel met T – VD 2021 ook T!). We volgen VD met de uitdrukking: het gaat er hoeks en kabeljauws aan toe.

11. Een cosy corner is een hoeksofa. De Bosjesmannen [San, ook mv.] en de Lappen [Samen] zijn hoekvolken [weggedrongen in de periferie]. Aan me hoela en ammehoela zijn synoniem. Hoe lang is een Chinees en tot hoelang blijft hij weg? Het porseleinbloempje en het bitterzoet worden ook wel hoe-langer-hoe-liever genoemd. Bij een hoenderbeet [soort dovenetel] komt er geen bloed aan te pas. Hoepelolie is dunvloeibare copaïvabalsem. Een hoepelrok heet ook crinoline. Een mannelijke hoer is een prostitué. Een hoerenkind is in de typografie een niet-vollopende laatste regel van een alinea als bovenste regel van een bladzijde of een kolom.

12. De hoeri is volgens de Koran een eeuwig jong blijvende maagd met gazelleogen in het paradijs, ter verlustiging van de gelukzaligen. Een hoestbonbon is een hoesttablet en is hoeststillend. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is de adh (vergelijk ook die andere ADH = antidiuretisch hormoon). Zijn er op den duur nog wel voldoende ongebruikte drieletterafkortingen? Hoever (hoe ver) ben je al met je huiswerk? In hoever had je meester gelijk? Ze putten zich uit in het hoezeeën voor de hoezenpoes. Wees mijn gast bij het bal ten hove (hofbal). Hoffelijkheid is courtoisie. Heb je die bezwijmelde persoon wel hoffmann(s)druppels gegeven? Een hofmeier is een majordomus. Vezels met hofstippels zijn tracheïdevezels. Het HDPE is het hogedichtheidpolyethyleen. Heb je al hogeresolutietelevisie [1012 of meer lijnen]?