2676 Dictee zondag 17-04-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (546)

Dictee – dictees [2676]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 311, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (546)

1. Hij rammelde op de honkytonkpiano. Wie is hoofdgeërfde [voornaamste grondeigenaar] van deze polder? Hij had een hoogrentende rekening. De elektrische verbinding (oom Jan had deze aangelegd) was hoogohmig. Vroeger zaten de Hoogmogende Heren in de Staten-Generaal of de Staten van Gelderland. Met Hunne Hoogmogendheden werden de Staten aangeduid. Wie beslechtte de hoogoplopende ruzie (geen aanvoegende wijs!)? Een hoogrendementsketel is een hr-ketel. Ze kreeg een hoogrode kleur. De situatie was hoogst onaangenaam (met VD, lemma 'hoogst', ook te verdedigen: hoogstonaangenaam). Acrofobie is hoogtevrees. Het was een goed vlasjaar, maar een slecht hooi-jaar. Daarbij gebruikte men de hooiroede (het hooi-ijzer – hooi op broeien onderzoeken; dat doet een hooipeiler!). Wat zijn de Dalfser hooislagen? Hooislag = hooiland. Wanneer stuur je iemand om de hooischaar [op 1 april!]?

2. De Zwarte Hoop is de naam van een bende onbetaalde krijgslieden die in de zestiende eeuw (16e, 16de eeuw) rondtrokken en van roof en plundering leefden. De jongeren zijn de hoop des vaderlands (spes patriae). Men noemt Somalië de Hoorn van Afrika. Jullie maken me hoorndol (ook: horendol). Een hoorndrager (horendrager) is een cocu (cornard – bedrogen man). Hoornpantser is een huidaandoening (ichtyosis). Hoornstof is keratine. De Oudhollandse tekst werd op
oud-Hollands papier geschreven (en ringgitzilver is oud-Hollands zilver). Een hoorntuba is een wagnertuba. De cornea is het hoornvlies, ontsteking ervan heet keratitis. Het Hoorns Hop is door landafslag ontstaan [daardoor kwam Hoorn op een ‘kaap’ te liggen]. Ze hoopten als de hengelaars (in vertrouwen afwachten). Een hop-over is een oversteekplaats. Gehopte wort is moutaftreksel dat gehopt is.

3. De hoquetus [kwee] is een 13(d)e-eeuwse [dertiende-eeuwse] compositietechniek waarbij de twee partijen de tonen van een melodie om beurten uitvoeren; er klinkt één partij tegelijk. Bij een promotie roept de pedel te juister tijd 'hora est' (het is tijd). Het adjectief 'horatiaans' betekent 'van Horatius'. Horae subsicivae [sie] zijn snipperuren (en horae getijden). 'Hora locoque consuetis' betekent 'op de gewone tijd en plaats'. Een horde nemen is eroverheen springen (vgl. hordelopen). (Het rijk van) de Gouden Horde is een los samenhangend rijk dat is ontstaan uit het rijk van Djenghis Khan (13(d)e-15(d)e eeuw). Een horecaffer werkt in de horeca. De Horecaf is de Nederlandse Bond van Werkgevers in Hotel-, Restaurant-, Café- en Aanverwante Bedrijven (voor een dictee liever: een verbond van werkgevers in hotel-, restaurant-, café- en aanverwante bedrijven). De horeca-exploitant van het horecabedrijf had veel horeca-afval.

4. De pastoor is biecht horen. Horiatiki is een Griekse salade met schapenkaas. Een horizontaal defilement is een waterpas gelegen dekking tegen het vijandelijk vuur. Horlogemaken is het beroep van horlogemaker (horloger) uitoefenen. Een hoya is een wasbloem. Horribile auditu is verschrikkelijk om aan te horen, horribile dictu is verschrikkelijk om te zeggen en horribile visu is verschrikkelijk om aan te zien. Een horrorstory is een gruwelverhaal, zoals in een horrorthriller. Hors commerce is niet in de handel, hors concours is buiten mededinging, hors de combat is (eufemistisch) buiten gevecht gesteld, hors de prix is zeer duur, hors de saison is niet geschikt voor de tijd van het jaar.

5. Bij een hors-d'oeuvreschaal [hors-d’oeuvre] gaat het vooral om wat erop ligt. Horse bevat minimaal 88% heroïne. Hors la loi is vogelvrij, hors ligne is uitmuntend en 'hortsik' roep je tegen een trekdier [en ‘hort sik’ tegen een geit]. Een hortus botanicus is een academische plantentuin, een hortus conclusus is een besloten tuin en een hortus siccus is een verzameling gedroogde planten. Een nahosser viel niet meer onder de HOS-regeling (Herstructurering Onderwijssalarissen). Een hospitaalbroeder is een antoniusbroeder. Een hospice (VD ook: hospies = gastenverblijf in klooster of bejaardentehuis) is een verblijfhuis voor terminale patiënten.

6. Een johannieter is een hospitaalridder. Een hostie-ijzer is een bakijzer voor hosties. Een synoniem voor hostiekelk is ciborie. Hostis humani generis (hostis generis humani) is een benaming voor de duivel. Met hotel de Houten Lepel of hotel Bellevue wordt de gevangenis bedoeld. Een hôtel garni is een hotel zonder maaltijden. Een hotelhouder is een hôtelier (VD alleen dat – 2022 ook: hôtelier! GB ook: hotelier). De hotemetoot hield van hotjazz. Een hotkey is een sneltoets, hot money is vluchtkapitaal, een hotshot is een pief en hot news is kersvers actueel nieuws.

7. Een hotline is een directe telefoonverbinding en een hotspot is een place to be. Een ruwe hottentot wordt zo genoemd naar de Hottentotten, inboorlingen in Zuid-Afrika, die verwant zijn aan de Bosjesmannen [ook San = ook mv.], de Khoikoi. 'Hou en trouw' is de leus van de stad Gent. Een houarituig [hoe-waa] is een soort van sloeptuig waarbij de gaffel bijna of geheel verticaal staat. 'Houd de dief!' schreef je vroeger anders, als je het tegen meerdere omstanders had (houdt den dief). Je moet nog meer rechts houden. Je kunt je Pasen houden, de sabbat houden en maandag houden (ook: maandaghouden; beide: VD). Wat heeft een holdingcompany (houdstermaatschappij) te maken met een houdiniact [oe]? Niets! Houille [aangeblazen h = h aspiré – (hache = stomme h): laatste niet in wdb.] blanche is witte steenkool.

8. Een housebroek is een wijde casual broek van lichte stof. Daarmee kun je housen. Wanneer gaan we weer eens naar de Haarlemmer Hout of de Leidse Hout? De marketentster had een flinke bos hout voor de deur [grote boezem]. Houtbranden is pyrograveren. De houten mis vindt op Goede Vrijdag plaats [de goedevrijdagmis = geen mis]. Een houtglyptiek is een xyloglyptiek. Vandaag behandelen we de houting [zalmachtige vis] en de kabeljauw. Die houtje-touwtje(jas)drager is van het houtje (katholiek). Dat kan geen houtsnijden, dat kan niet houtsnijdend zijn. Houtsuiker is xylose. Je tante op een houtvlot (dat had je gedacht)! Een houwitser is dikker dan een kanon. Hovo is hoger onderwijs voor ouderen. Een ho-ijzer is bij motorrijders een rem. De hooligans reisden per hovercraft (een luchtkussenvaartuig).

9. De volgende afkortingen moet u toch wel kennen: hPa (hectopascal), het HP-virus, HPV (humaan papillomavirus), hr-glas (hoogrendementsglas), hrm (humanresourcesmanagement), de computertaal HTML (Hypertext Markup Language, GB: dit ook wel met kleine letters en ook wel: html), de bestandsnaamextensie html, het protocol HTTP (hypertext transfer protocol) en de internetadresaanduiding http (en XML (xml) = eXtensible Markup Language; ook wel met allemaal kleine letters). De hubbleconstante heeft met de ouderdom van het heelal te maken. Het hubertusbrood wordt op Sint-Hubertusdag gewijd en gegeten. Een huerta is een geïrrigeerde vlakte. De hugenoten stammen uit Frankrijk. Ruwe volksmannen: één huib, twee huipen. Hem werd de huid vol gescholden. Een moedervlek is een macula. Het is niet goed als de uvula [niet in wdb.; wel uvulaar = uvulair: de huig betreffend] je (letterlijk) de keel uit hangt.

10. Wat is dat kind een huilebalk, zeg! Het Huis ten Bosch staat in het Haagse Bos. De leden van het huis van Oranje, het Henegouwse huis en het Koninklijk Huis komen van goeden huize. We kregen daar huisbakken brood. Zij schreef 'familiebijbel (sic)' met een hoofdletter. Een huis clos is een als hels voorgestelde toestand. De huiselijke kring is vrij beperkt. Een huisdame is een dame-huishoudster. Een huisgekko is een soort van tjitjak in Indonesië. Genius domus is een synoniem van huisgeest. De huisgoden zijn de laren en penaten. Het was er een huishouden van Jan Steen (met jansteenkan!; ook: huishouden van Kea). Korte kamerjas is synoniem met coin de feu.

11. Een sjamberloek is een wijde huisjas met ceintuur voor mannen. Een peperkoeken huisje is een hans-en-grietjehuisje [sprookje: Hans en Grietje]. Daarin leefde een huisje-boompje-beestjegezin
[huisje-boompje-beestje]. Een huismijt heet ook krijnluis. De Huisorde van Oranje [geen staatsorde!] is ingesteld in 1905. Zullen we huistoe gaan? Een huiszoeking heet ook wel perquisitie. In Huize Avondrood wonen alleen senioren. 'Hujus loci' betekent 'van deze plaats' en 'hujus mensis' betekent 'van deze maand'. De SEH in het ziekenhuis is de spoedeisendehulpafdeling, vergelijk de vroegere EHBO-afdeling (eerste hulp bij ongelukken). Een hulprib is een schuinse rib in een stergewelf (tierceron). Een hulpstoker is een donkeyman. Hunebed komt niet van de Hunnen.

12. De ziekte van Still is een reumatoïde aandoening (internet, niet in VD). Het gillesdelatourettesyndroom (tourettesyndroom, syndroom van Gilles de la Tourette, tourette, gillesdelatourette) is een neurologische aandoening (tic convulsif). De 'h' is bijna af. Hier volgen de woorden, die ik in de laatste pagina's nog tegenkwam: hulst (altijdgroene heester), human beatbox [zonder instrument], human face divine (het goddelijk mensengelaat), humani generis decus (Newton, een sieraad van de mensheid), humboldtien (oxaliet), Van der Hummes (dinges – meneer Dinges), huntington(gen), ziekte van Huntington, hurry-up, in een hurry, hushkitten [stiller maken vliegtuigmotoren], husky [poolhond], hussiet (volgeling van Johannes Hus), progeria (hutchinson-gilfordsyndroom), hutjemutje zitten, hüttenkäse, huurquote, huzaresk, hv (huwelijkse voorwaarden), HV (Humanistisch Verbond), hvb (huis van bewaring), HW (hoogwater, GB ook in toelichting: hoog water), de hij-vorm, een H-ijzer, hyaden (beek- en vijvernimfen), hybris (overmoed – VD ook: hubris), de hydra van Lerna (veelkoppige waterslang), een pers van Bramah (bramahpers, hydraulische pers), hydroformylering (oxoreactie), hydrostatische wet (die van Archimedes), een hyfe (schimmeldraad), de hyena-achtigen, hymnus (hymne), hymnedichter, hyperboulie [drang tot daden], hypercatalectisch [één versvoet meer hebbend], hyperthyr(e)oïdie (overmatige werking van de schildklier), Ab en Eefje zijn hypocoristica [vleinamen], hypothalamus [deel van de tussenhersenen onder de thalamus], hypoxanthine (6-hydroxypurine, een purinebase die bestanddeel is van inosine), hysop (een lipbloemige heester), hysteron proteron (een redekunstige figuur) en last but not least hyven (communiceren via het digitale vriendennetwerk Hyves).