2695 Dictee zaterdag 30-04-2022 (2) - dictee BeNeDictee 2022 René Harderwijk 23-04

Dictee – dictees [2695]

BeNeDictee 2022 René 23 april

De 80 genummerde vette items moesten worden ingevuld. 

Commentaar in blauw.

É/Eloge ¹ [helaas: GB eloge, VD éloge] voor eersteklas [bnw. – met een verwijzing naar de trein red je het hier niet – of misschien toch wel: vgl. eersteklascoupé?] humor ² (auteur: René Dijkgraaf)

 

1. Dat ik belangstel ³ [GB, VD] in dit onderwerp is geen coup de théâtre ⁴ [soort staatsgreep, coupe is voor ijs], want van Jantje huilt, Jantje lacht ⁵ [gezegd van een kind – een

jantje-huilt-en-jantje-lacht is een kaatsbal], past alleen het laatste deel bij mij. Tommy Cooper, John Cleese, Rowan Atkinson, Michael McIntyre, Ricky Gervais, Catherine Tate, et cetera. Hoed ⁶ [gebiedende wijs] u ajb. ⁷ [alsjeblieft, wel: a.u.b.] voor aanmoediging, anders zit ik zo op minimaal twintig briljante Engelse komieken! Dat komt door de hoge kwaliteit van Britse humor, die die van elk ander land, EMU-land ⁸ [Economische en Monetaire Unie] of niet, doet verbleken. Dat gold wellicht niet voor 1 BC ⁹ [uitspraak: één – in cijfers – bie-sie = before Christ – afkorting], maar zeker wél A.D. 2022 ¹⁰ , [aa-dee = anno Domini, afkorting – het jaartal in cijfers] u kunt dat navragen bij BuZa ¹¹ [buu-zaa = Buitenlandse Zaken, verkorting].

2. Om te beginnen zijn er in Groot-Brittannië ¹² geen onderwerpen waarover géén grappen gemaakt mogen worden. Kleinbehuisd-zijn ¹³ [GB, het man-zijn, alleen-zijn, ziek-zijn – enige twijfel over de analogie]. de dood, ziekten, het Koninklijk Huis ¹⁴ [VD]: er zijn nauwelijks grenzen. Britten vinden hun grappen ook zelden te hard, dat heb ik niet alleen van hearsay ¹⁵ [praatjes, geruchten, on-dit = ook mv.]. Zelfs niet dit aardigheidje van een overleden man: hij regelde lang tevoren dat er na het neerlaten van zijn kist klopgeluiden uit de kuil zouden klinken, en zijn eigen stem die riep: "Nou is het mooi geweest, haal me hieruit! (Dit is écht gebeurd, ik speel geen Abrammetje ¹⁶ [trachten je te redden met halve waarheden – Gen. 12:13 – Abram zei in Egypte dat zijn vrouw zijn zuster was – voor de veiligheid]). Zo maken Engelsen zelfs hun miserabelste momenten luchtiger. In Nederland ligt dat nochtans moeilijker: ik was zelf bijvoorbeeld nog maar een X-eenheid ¹⁷ [100 femtometer, een atomaire eenheid – femtometer = fm = 10^-15 m] verwijderd van het organiseren van de begrafenisgrap, maar gek genoeg desapprobeerde ¹⁸ [afkeuren, approberen is goedkeuren] mijn vrouw dit, terwijl ze echt geen neezegger ¹⁹ [GB, internet: magnieter] is.

3. Gevoelig liggende grappen zijn ingebakken in de Engelse cultuur. Bijvoorbeeld: een hondsvot ²⁰ [scheldwoord, geslachtsdeel van een teef] van een buschauffeur zegt tegen een lieve moeder met een kindje: "Wat is dát een lelijke baby!" Ze ervaart haar tochtje bepaald niet als een rijjool ²¹ [jool = plezier, pret] en gaat woedend achterin zitten. Haar buurman voelt zich meteen nauw betrokken ²² [wel: nauwverholen en naverwant = nauw verwant] en zegt: "Dat moet je niet pikken, ga wraak nemen ²³ [wel: wraakneming]! Ik houd je aapje wel even vast". Het bijzondere is dat Britse humor harder wordt naarmate mensen elkaar beter kennen. Goede vrienden dienen elkaar dan ook niet te begroeten met een hartelijke opmerking en een lekker penceetje ²⁴ [rondo, rondeau alleen bij muziek] bij een porto flip ²⁵ [port met geklutst ei en poedersuiker, als versterking], maar liever met een grap van minstens acht op de mohsschaal ²⁶ [schaal van Mohs, hardheid, 1 = talk, 10 = diamant]. Anders denken ze dat er iets mis is. Zelfs het opzettelijk serveren van iets dat iemand totaal niet lust, bijvoorbeeld een krioyogerecht ²⁷ [krioyo – GB, internet: creools] als guiamba ²⁸ [niet in GB, VD – internet: guiambo = okrasoep met vis – dát wel in GB], wordt gewaardeerd zonder dat de betrokkene, zoals de bekende uitdrukking luidt: 'lacht als een boer met mal Saint-Main ²⁹' [lepra, hetzelfde als mal

Saint-Lazare].

4. De Britse samenleving is kort gezegd ³⁰ doordesemd van ironie en sarcasme. De sterke sociale interactie in pubs – met het ophebben ³¹ [bv. van een borrel – VD – ook GB] van verscheidene gin-fizz ³² [cocktail, zelfde mv.] en daiquiri's ³³ [let op: GB en VD: geen mv.! – wel: glazen daiquiri! – cocktail van rum, citroensap, vruchtensuiker en geklopt ijs] – heeft daar vast een stimulerende invloed op. Humor ontbreekt daar nooit, en slijpt zichzelf door de continue intussusceptie ³⁴ [wederzijdse doordringing] van osm ³⁵ [ons soort mensen] doorlopend scherper. Bij ironie zeg je zonder dat je ermee omhoogzit ³⁶ het tegenovergestelde van wat je bedoelt, maar op zo'n manier dat het voor de aangesprokenen duidelijk is dat je het niet meent. Als er een storm woedt, zeggen Britten bijvoorbeeld nooit 'Wat een rotweer', maar altijd iets als 'Lekker weertje vandaag, de pensees ³⁷ [tuinviooltje] bloeien!' Voor Engelsen is ironie a piece of cake ³⁸ [eitje, fluitje van een cent, makkie], terwijl er in andere landen vaak non-verbale tekenen bij horen ³⁹ [wel: bijhorend – in BE: bijbehorend] dat het een grap betreft. Sommigen roepen voor de zekerheid zelfs 'sliepuit ⁴⁰!' [sliep uit is van slapen! – geen hoofdletter, want geen dubbelpunt na ‘zelfs’]

5. Sarcasme heeft dezelfde kenmerken als ironie, dat kan niet afzijn ⁴¹ [kan niet missen], maar bij deze subvorm wordt iets of iemand belachelijk gemaakt. Bijvoorbeeld: iemand helpt een man uit een wak te klauteren en vraagt: "Was je aan 't schaatsen?" Waarop de man antwoordt: "Nee, ik was aan 't zwemmen, maar het begon ineens te vriezen". Sarcasme wordt in het Verenigd Koninkrijk vaak zó goed geolied ⁴² afgeleverd, dat buitenlanders het niet in de gaten hebben. 'With the greatest respect' wordt door Amerikanen bijvoorbeeld begrepen als 'hij respecteert me', terwijl de Brit, met een pinokkioneus ⁴³ [lange neus op afbeeldingen van publieke personen die hebben gelogen] op, eerder bedoelt 'je bent een domme wijgoochem ⁴⁴ [ook bijgoochem: waanwijs, pedant persoon]. En met 'I'll keep it in mind' bedoelen Britten meestal 'Ik ben het allang weer vergeten, chef lege dozen ⁴⁵ [volkomen onbelangrijke functie]!' Een bekend Engels inzicht – niet alleen op vanityfairs ⁴⁶ [kermis – der ijdelheid, Bunyan] of in fairy land ⁴⁷ [sprookjesland] – luidt dan ook: 'de helft van de Amerikanen weet niet wanneer een Brit ze een idioot noemt'.

6. Ook droge humor is in Engeland naar luid van zeggen ⁴⁸ [maar: naar verluidt] zeer populair. Hierbij wordt iets grappigs gezegd op een normale toon en met een uitgestreken gezicht. Bijvoorbeeld: 'Ik kreeg in mijn PO Box ⁴⁹ [dat heeft in VD zó wel een uitspraak:

pie-(j)oo-bohks – post office box, postbus] het bericht dat John Philips, die relatietherapeut, gaat scheiden'. Of: 'De brandweerkazerne is afgebrand'.

7. Gevatte opmerkingen zijn voor Britten het hoogst haalbare humorniveau. 'Witty!' is dan ook de mooiste reactie die je er kunt krijgen. Voor buitenlanders is de kans echter groter dat de Engelsman in kwestie wat ronddaldeede ⁵⁰ [nergens echt aaneen, maar zie naar analogie – GB: rond 2 vz.] en het 'compliment' sarcastisch bedoelde ... Een er uitspringend ⁵¹ [lijkt fout: GB en VD sub lemma 'springen': eruit springen = opvallen, dat ook nog een financiële betekenis heeft] voorbeeld van dit soort acuïteit ⁵² [scherpte, scherpheid] komt van Churchill. Het parlementslid Lady Aston, bepaald geen dégénérée ⁵³ [gedegenereerde = ontaarde (vr.) – man: dégénéré], legde hem in haar dos-à-dostje ⁵⁴ [stoel of sofa voor 2 personen met een leuning in het midden] eens mot à mot ⁵⁵ [woord voor woord] uit: "Als ik je vrouw was, deed ik vergif in je koffie!" Waarop hij sthenisch ⁵⁶ [krachtig, vitaal – antoniem: asthenisch] antwoordde: "Als ik jouw man was, dronk ik het op".

8. Ook zelfspot is aan de overkant van het Kanaal ⁵⁷ (niet het verkeerde Kanaal ⁵⁸ = het kanaal van Bristol, maar meer in het oostzuidoosten ⁵⁹) stevig geworteld. Men heeft er een hekel aan degoutante ⁶⁰ [en degouteren met gewone g of g van goal – vgl. degout met alleen g van goal – zie ook arrière-goût, à son goût, de haut goût, goût de contradiction, het goûter (vieruurtje), gouteren (proeven), goutte militaire (druiper), gouttière (bij drukken: dubbele, parallel lopende haarlijntjes) en le goût de la perfection qui stérilise – het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid] zelfverheerlijking. 'America is great' wordt in de VS gezegd zonder het hoofd te neigen ⁶¹ [buigen]. Engelsen daarentegen, zeggen liever: 'Engeland is geweldig, als je van pokkenweer ⁶² en matig eten houdt'.

9. Suggestieve opmerkingen over seks of over andere taboes worden er ook gewaardeerd. Bijvoorbeeld de insinuatie dat iemand succubi ⁶³ [enkelvoud succubus = duivelsverschijning als vrouwelijke partner in de coïtus, antoniem incubus, raar: geen mv. en dat niet in GB] tewerkstelt ⁶⁴, of aan softporno ⁶⁵ [antoniem: hardporno] doet.

10. En, ten slotte, 'pun intended' is niet voor niets in de Grote Van Dale ⁶⁶ [ook: Dikke Van Dale] doorgedrongen. Engelsen houden enorm van flauwe woordspelingen, bijvoorbeeld in winkelnamen: Thai-Tanic voor een Thais restaurant, of Frying Nemo voor een goedlopend ⁶⁷ visrestaurant.

11. Met het grootste respect en hopende dat u mij niet hardvalt ⁶⁸ [ww. hardvallen]: veel dicteeschrijvers hebben een vrij serieus karakter. Daarom hoop ik dat deze uiteenzetting u sowieso van het belang van – niet alleen Britse – humor heeft overtuigd, zonder dat u me als een soort kiebitzer ⁶⁹ [toekijker bij spel met ongevraagd en ondeskundig advies] bent gaan zien ... Humor maakt de wereld draaglijker, dat is makkelijker te begrijpen dan quantenchemie ⁷⁰ [ook kwantumchemie, andere uitspraak] en als u iemand met een grapje tegemoet treedt ⁷¹ [niet aaneen in GB/VD, wel: tegemoetlopen, tegemoetkomen en andere], wordt u zelden gevangengezet ⁷². Als ook ⁷³ [niet: alsook …] serieuze wereldbewoners, van kunukero's ⁷⁴ [GB – internet: plattelander, boer die niet in de stad woont – uit Antilliaans-Nederlands] tot types achter bureaux-ministres ⁷⁵ [grote schrijftafel zonder opbouw], hun emoties proberen te relativeren, zouden politieke onderhandelingen en echtelijke twisten veel beter aflopen. Dat gold zelfs al bij de Guelfen ⁷⁶ [ook Welfen – t.o. Ghibellijnen – de eersten steunden de paus in diens strijd tegen de keizer]. Ook mijn geleerde broer, bepaald geen jabroer ⁷⁷ [klakkeloze jaknikker] of bon vivant ⁷⁸ [levensgenieter, ook: losbol], is van mening dat de Engelsen ons daarbij de weg wijzen. Dixi ⁷⁹ [Ik heb gezegd en gewaarschuwd]! Over en uit ⁸⁰!