0409 Dictee woensdag 03 dec 2014 (12): dictee Ditjes en datjes (9) √

Dictee - dictees [0409]

Ditjes en datjes (9)

A. In zeker verband schreef ik enige tijd geleden: ik ben niet niet-competitief. Dat betekent uiteindelijk (weer) competitief, maar wel met een zekere nuance, namelijk dat je die eigenschap in sterke mate bezit. De bezwaarmakers tegen mijn formulering hebben wel een punt.

B. Soms worden we bij een dictee verrast met een nieuw woord zoals croquembouche: kegelvormige toren van gevulde soesjes, vaak versierd met draden van karamel, als nagerecht. VD heeft dat woord pas in 2014 opgenomen! Uitspraak: kroh-kahm-boesj.

C. Nog zo'n woord is onesie: ruimzittend, uit één deel bestaand huis- of pyjamapak dat alleen hoofd, handen en voeten vrijlaat, gewoonlijk met een ritssluiting aan de voorkant, soms met een capuchon. Ook dit woord is pas in 2014 door VD toegevoegd! Als je de betekenis kent, wordt de uitspraak wat logischer: niet oo-nuh-sie of zoiets, maar
wahn-zie! Nu ook gevonden in de ALDI-reclame (damesonesie)!

D. Dicteeteksten moeten heel precies zijn. In een dictee kwamen voor 'tenue de ville' en 'tache de beauté'. De dicteeopsteller moet dan via de context duidelijk maken dat het enkelvoud van toepassing is en daarmee afgedwongen wordt, want anders zijn 'tenues de ville' en 'taches de beauté' ook goed. Ook zo'n mooi Frans woord is 'draperies d'amour', maar daarover geen twijfel: dat is altijd meervoud: wallen onder de ogen!

E. Die precisie wordt ook van de dicteeauteur gevraagd bij sommige sterkedranken. Zo moet je bij de Schotse en Canadese variant whisky, whisky's en whisky'tje schrijven, maar bij de Iers-Amerikaanse variant whiskey, whiskeys en whiskeytje. 't Is maar dat je het weet …

F. In een dictee kwam voor uiensojasaus. Dat lijkt heel dubieus: zou een saus van uiensoja moeten zijn. Bedoeld is echter een saus van uien en soja (verwisselbare begrippen). Daarom is de correcte schrijfwijze: uien-sojasaus, net als uien-basilicumsaus.

G. Voorheen vonden we in VD todolijst (actielijst). In de oVD is dat (weer: stiekem) aangepast tot to-dolijst(je), zoals het behoort!

H. Een kwestie van een jaar geleden wil ik u niet onthouden. Soms zijn spellingkwesties heel subtiel. Zo hebben GB en VD 'halfopen' als bnw. Het is dus een halfopen deur, en: hij staarde me aan met halfopen mond. In dat dictee van een jaar geleden kwam echter voor: … bhv’ers met hun EHBO-koffers half open … In dat geval is 'half open' een bijwoordelijke bepaling, die je echt in twee woorden moet schrijven. Voor wie dat niet gelooft: zie VD, lemma 'half' 4 (bw.) onder nummer 2: de deur stond half open. Ook leuk: naar aanleiding van deze kwestie heeft VD vorig jaar in lemma keper 1 'half open passer' gewijzigd in 'halfopen passer'.