Dictee – dictees [2529]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 423, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (434)
1. Rotterdam was qua CO2-uitstoot de vieste stad van Nederland. Op Paaseiland vindt je reisleider moais, monolithische beelden. Toen Caesar door Brutus vermoord werd, schijnt hij gezegd te hebben 'tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi' (ook gij, mijn zoon) of 'et tu, Brute' (ook gij, Brutus). De uitdrukking 'met bruut geweld' heeft waarschijnlijk een andere oorsprong. Dat geldt ook voor wijn die brut (sec, demi-sec, doux) is. Wij zeggen meestal 'vast en zeker', de Vlamingen 'zeker en vast'. Zarzuela is een Spaanse stoofschotel van diverse vissoorten en groenten (een vis-en-groenteschotel). Bouillabaisse is een sterk gekruide Provençaalse vissoep met tomaten (figuurlijk: ratjetoe). Wanneer is het volgende WK voetbal en zijn de volgende WK (meervoud) zwemmen? Gezelles christocentrische poëzie is niet zo algemeen bekend. Deze uitspraak over zijn deeloeuvre is vanzelfsprekend niet algemeengeldig.
2. In het bijzijn van de wethouders gold natuurlijk: de burgemeester wil er ook bij zijn. In Drenthe spreken ze Drents en er wonen Drentenaren (Drenten). Hij raffelde het riedeltje vlugvlug (niet in wdb.) af. De tennisser sloeg diverse mooie acejes. Het passiejaar is het jaar waarin Christus' lijdensgeschiedenis plaatsvond, het jaar van Zijn kruisdood. De debetzijde was een debacle. De afkorting van 'dienstdoend' is dd. en die van 'de dato' is d.d. Wist je dat 'davvenen' 'bidden' betekent en dat 'dawet' de benaming van een Surinaamse drank is? Bij de datsja verbouwde men eetbare dauphine (veldsla). Hij is ontslagen vanwege van dattum. Tijdens de Daviscupfinale moesten ze vanwege een scheepsramp in de sloepen die aan de davits hingen. Dat gold ook voor klein Davidje. Het débouché is het afzetgebied, de markt. Debrailleren is uit brailleschrift in gewoon schrift overbrengen, debrayeren is ontkoppelen. Déchéance is verval, tenietgaan, van een recht.
3. Van een decanale kerk is de deken van het dekenaat (ook: decanaat) pastoor. De decatlonatleet met zwerende duim (die dus zweerde of zwoor) zwoer bij decafeïné (VD ook: decafeïne en decaf, decafé). In het decembernummer van het blad stond dat de Decembermoorden ooit in de decembermaand plaatsvonden. GB vermeldt niet dat 'decalage' 'verschil' of 'onderscheid' betekent. De geklasseerde tennisster werd gedeclasseerd. Haar decimeterhoge decolleteetje (decolleté, decolletés) viel op. De deconfiture [het bankroet] van de religie wordt ook aangeduid met deconfessionalisering. 'Dj' is de afkorting van deejay. Zijn dedaigneuze optreden was doorspekt met dedain [minachting]. Iets decretaals is bij decreet bepaald. Een centurio(n) was hoofd van honderd krijgslieden. Decumul(atie) is een Vlaams belastingbegrip [splitsing inkomsten echtgenoten]. Deelhebben slaat op een deelhebber, een participant. Na de strijd volgde de de-escalatie. De facto [feitelijk] was zijn vonnis geveld, de jure [rechtens] nog niet.
4. Tijdens zijn deeltijd-VUT was hij deeltijdstudent Frans. Deeplinken (dieplinken) is via een hyperlink rechtstreeks naar een subpagina van een website linken. Defloreren is als het plukken van een bloem: ontmaagden. De beriberi [gebrek aan vitamine B1] is een deficiëntieziekte. Door de defensie-uitgaven werd het begrotingsdeficit nog groter. De gedegenereerde diva was typisch een dégénérée (beter – ze was klein en dus: dégénéréetje). Ik stond perplex van de sterkte van perspex [polymethylmethacrylaat]. Degoutant is vol walging, rijk aan degout. Deiktische [ij] pronomina zijn aanwijzende voornaamwoorden. Ik kreeg een déjà-vugevoel: een dekenij is een opslagplaats voor dekens. Of is het een verblijfplaats? Wat is de kwintessens van het deïsme [een transcendente en teruggetrokken god]? Bij deflecteren vindt deflexie [verloren gaan van buiging(suitgangen)] plaats. Zijn delfts en Delfts blauw hetzelfde? De veelgebruikte deletetoets wordt veel gebruikt. Marietje was ons déléguéetje. Delcredere is het borg staan van een commissionair.
5. Ik ben het in allen dele met je eens, dus in genen dele oneens. Helpt deodorant in een delirante [delirium, psychische toestand] toestand? Een demi-saison (demi) is een overjas, de demi-monde is de wereld van de schijnbaar fatsoenlijken en een demi-john is een grote mandfles (dame-jeanne, dameraan). Iemand met dementie kun je moeilijk een dementi [als leugenaar kwalificeren] geven. Bij demaskeren vindt het demasqué plaats [Menno ter Braak schreef: Démasqué der schoonheid]. Een demarche [politiek bezoek van een of meer buitenlandse diplomaten aan het ministerie van Buitenlandse Zaken om een belangrijke boodschap van hun regering over te brengen, vaak een protest] heeft niets van doen met demarqueren [begrenzen, afbakenen]. Zijn sport was deltavliegen. De Deltawerken hebben model gestaan voor het omvangrijke deltaplan voor de gezondheidszorg. Denunciatie is verraad. Een van de drie genoemde betekenissen van depêche is 'postzak'.
6. Heb jij die demo-opname gecoördineerd? Dengue is knokkelkoorts. Demystificeren lijkt op 'van mythevorming ontdoen'. Depot in wijn is droesem. Ik ben behoorlijk depri. De deputé van Welzijn had dit in zijn portefeuille. Een derboeka (VD ook: darboeka) is een Arabische trom. Met het Derde Rijk [WO II] wordt niet de derde wereld bedoeld. De wedstrijd werd achter derny's verreden. De Dertigjarige en de Tachtigjarige Oorlog eindigden in hetzelfde jaar: 1648. De zoon ging desgelijks ten onder bij de tenondergang van zijn vader. Een descendent is een nakomeling, een descendant een neergaand teken in de astrologie. Zij was het meisje uit de desa. Zijn ware dessous (des cartes – geheim) gaf hij niet prijs. Een dessus-de-porte zit boven een deur. De afkorting van desktoppublishing is dtp. Toen de detentiekampen vol raakten, kwam er een detente [politieke ontspanning, uitwisseling van mensen]. In de slotakte van het toneelstuk kwam de deus ex machina [maakt een einde aan verwarde toestand] letterlijk uit de lucht vallen. Dat was een deugddoende ervaring.
7. Dit
was duidelijk ten detrimente [ten
nadele van] van gelaedeerde
[benadeelde,
beledigde]. Bij de
diakenopleiding leerde ik dat de diaconie nog steeds bijdraagt aan
het diaconessenhuis. De lynx [los]
gedroeg zich als een sfinx [roofziek
mythologisch monster], beter nog:
als een feniks [mythologische
vogel] die uit zijn as verrees.
Kommaliegoed (kommaliewant)
is tafel- en eetgerei aan boord van oorlogsschepen. Daarmee kun je
een eet- en drinkgelag aanrichten. 'Krawkraw'
[kraa]
is de naam voor chips van de cassave. Kratesen
zijn misvormde mensen. Kimberliet (genoemd
naar Kimberley in
Zuid-Afrika) is
diamanthoudende, blauwe aarde. Gelukkig was het kissproof
lippenstift. De afkorting van kiss-and-ride
is K+R [èhn].
Kirren komt van de afkorting k.i.r.: met
een kluitje in
het riet sturen [en
birren komt
van 'broek
in reet'].
Hij nipte van zijn kir royal. Was poelet
nou soepvlees [Ja]
en poulet kip, of juist omgekeerd? Waar staat het kipptoestel
[laboratorium –
zuren + vaste stoffen = gassen]?
Een kingkong is genoemd naar King Kong. Kirsch is
kersenbrandewijn (cherrybrandy).
8. Een
kinkajoe is een rolstaartbeer. Dit is nou zo'n typische
kip-of-eivraag. Kipkerriesalade heeft wel iets van kip kerrie. Houdt
je hond echt van kipcordonbleu? Hij rookte een kingsize
sigaret. Het kinderplantje wordt ook wel kindje-op-moeders-schoot
genoemd. We waren trots op onze klassenlerares:
ze had (ook al
eerder) de verkiezing tot 'miss
prodentglimlach' gewonnen en was een klasselerares.
Niemand zal haar met haar missprijzen
nog misprijzen. Welke meisjes
staan er op je klasgenotenlijstje? Ook
Petra met haar agentenuniformrokje? Ken
uw klassieken! De plannen werden eerst als geheim geclassificeerd,
maar later als zodanig gedeclassificeerd. Een klappei is een
babbelaarster. Een kiur is een uitgestorven reuzenvogel van
Madagaskar en een kiyu een van de leerlingengraden bij budo. Een son
et lumière is een klank-en-lichtspel. De KKK
is de Ku Klux
Klan. Een kladderadatsch is een
economische of morele ineenstorting.
9. Hij was klaar-over bij de Klaagmuur. Wat een clericus betreft, is klerikaal. Zou de kleptomane [steelzucht] klepzeiker [zeurkous] klem raken tussen de strijdende partijen? Heb jij kleingeld [VD ook: klein geld] bij je? Welke uitspraak hoor je liever: 'claviatuur' of 'klavier'? Een klinge (niet meer in VD) is een plant (kleefkruid). Met de juiste betekenis zijn 'kliekje' en 'cliqueje' synoniemen. Wil je klopklop [vervangingsmiddel slagroom, ook: klopop] op je taart? De narcissus [koestert eigen schoonheid] was kloekgebouwd. Hangt een cliffhanger [spannende passage] aan een klif? Een clitpiercing heeft niets te maken met klit (kleefkruid), dat in je mouw omhoogkruipt(!), maar met dat andere klitje, de clitoris. Met een klisteerspuit wordt klisteer (klysma) ingespoten. Klezmorim spelen klezmer, traditionele Joodse muziek. Een ruhmkorffklos is een inductieklos. Een knuttel(tje) was een strafwerktuig. Ziedaar, een fraaie knotszwam [schimmel, paddenstoel]. Let wel op: knotssprietigen zijn insecten! Hij was een kniesoor (kniezer), zij een kniesster. Kneippen (kneippte, gekneippt) is een kneippkuur [met prikkelend koud water] doen. Schrijf je 'knots-boem' en 'pats-boem' met of zonder koppelteken (en 'rats-boem')? De kniller (gewezen soldaat bij het KNIL [Koninklijk Nederlands-Indisch Leger]) had last van knijten [kriebelmugje]. Een knicksje is een reverence.
10. De knip-en-plakgeneratie bedient zich van knip-en-plakwerk op de computer (beide vooral in tekstverwerkingscontext). De bokser deelde een knock-out (ko) uit. Een kutai [oe] is een hoogkijker [SR]. Kob- en kapmeeuwen verdragen elkaar niet. Loop niet zo te koekeloeren en me te koeioneren. Koenjit is kurkuma (geelwortel). Kunnen kokardebloemen bloeien? Het koekoeksspog bestaat uit schuimklompjes aan planten. Op het Joods Nieuwjaar (Rosj Hasjana) dronken ze elkaar 'lechajim' (‘proost’) toe. Een kwaaddoener wil kwaad doen, een kwaadspreker kwaadspreken en een kwaadwillige kwaaddenkende wil kwaad denken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten