Dictee – dictees [2532]
Column – De aanvoegende wijs
Lang leve de aanvoegende wijs!
1. De aanvoegende wijs (vakterm: conjunctief) van een werkwoord is een beetje ouderwets en drukt voor heden of toekomst een wens, toegeving, aansporing of aanwijzing uit (wensende wijs zou ook een aardige benaming zijn). Ik ga gewoon een heleboel voorbeelden geven: 1) lang leve de jubilaris, 2) lang leve (meest gebruikelijk, bij mv. mag leven ook!) de jubilarissen, uit de Bijbel, het Onzevader: 3) Uw Koninkrijk kome, 4) Uw wil geschiede (op het verleden betrekking hebbend, in de verleden tijd, zou het ‘geschiedde’ zijn!), 5) Uw naam worde geheiligd, verder: 6) het ga je goed, 7) het ga (ook: gaat) jullie goed, 8) na het eten: wel bekome het u!. 9) leve de koning(in), 10) hij/zij ruste in vrede, 11) het zij zo (= amen), 12) men neme 100 gram boter, 13) men girere het bedrag deze maand nog.
2. Ik kijk ook nog even in de grammaticabijbel voor de Nederlandse taal, de ANS (Algemene Nederlandse Spraakkunst) bij het onderwerp ‘conjunctief’: 14) kome wat komt (laat bij het ww. de n weg), 15) de hemel bewaar me en 16) God beter het (na een r kan de e vervallen – in de woordenboeken ook: godbetert), naast ‘zij’ ook ware: 17) het ware te wensen, 18) ik moge erop wijzen dat …, 19) zij mogen rusten in vrede, bij afleggen eed: 20) zo waarlijk helpe mij God almachtig, 21) hij is God zij dank (in woordenboeken ook: godzijdank, goddank) veilig aangekomen, 22) dankzij (komt van: dank zij – alleen nog in: dank zij de Heer) het goede weer …, 23) men verzuime niet …, 24) de lezer bedenke wel …, 25) voor inlichtingen wende men zich tot …, 26) het feest moet doorgaan, koste wat het kost, 27) hoe het ook zij, ze …, 28) ik moge u verzoeken, berichten, de geachte afgevaardigde erop wijzen, dat …, 29) ware de hulp op tijd gekomen, dan was de ramp niet geschied, 30) dat ware te wensen, 31) de graaf sprak over de diefstal van honderd goudstukken, als ware het een kleinigheid, 32) ik liep hem als het ware (a.h.w.) tegen het lijf en 33) de lezer weze gerust: hij kan gerust zijn.
3. Je komt de aanvoegende wijs niet erg veel tegen. Het is een formeel-archaïsche vorm, die in vaste uitdrukkingen en oud spraakgebruik voorkomt. Deze wijs wordt vooral gebruikt in de derde persoon enkelvoud (en ook wel meervoud, zie de voorbeelden). De lezer geniete van bovenstaand stuk proza en worde een lang leven beschoren!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten