2519 Dictee zaterdag 18-12-2021 (1) dictee Dictee van de dag (426) √

Dictee – dictees [2519]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 431, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (426)

1. Hij maakte de golden goal, at een golden delicious en verwende zijn golden retriever. Ze droeg een granaten halsketting in het grand café. Grandezza bezit je, of niet. Hij won al meerdere grand prixs (ook: grands prix) in grand-prixwedstrijden en [het, de] grand slams in grandslamtoernooien. De grand(s) seigneurs lieten het breed hangen. De stand-upcomedianact had een hoge grapdichtheid. Aan het hoofd van een grietenij [Friesland, vroeger] stond een grietman. Voor aan [vooraan] een auto kan een grille (grie-juh g van goal – Fr. – grill – grihl – Eng.) zitten. Een grisaille is een grauwschildering. Eerst snakte ze naar een snack, vervolgens snackte ze er lustig op los. Gezocht op '*sst*' (woordvormen, is nu – 2021: binnen artikelen) en gevonden: ademhalingsstilstand, accesstime, abtsstaf, aartsstom (aartsdom), aandachtsstreep (GB ook: aandachtstreep), aidsstichting, andreasstrip, augiasstal, bacchusstaf, beoordelingsstaat, bromfietsster,
business-to-business (b2b), cgs-stelsel, driepitsstel, geloofsstrijd, geluksstoot en godsstad.

2. Verder: GOS-staat, Hondsster (Sirius, in de Grote Hond), jakobsstaf (van pelgrims), Jakobsstaf (Gordel van Orion, in het gelijknamige sterrenbeeld), kwetsster, kniesster, lasster, losster, lucifersstandaard, maarschalksstaf, Maasstad, ongeluksster, pitsstop (GB ook: pitstop), rechtsstrijd, serafsstem, stationsstraat, uitgaansstad, taxusstruik, vervalsster, verzetsstrijdster, voorzittersstoel, wanhoopsstemming, welvaartsstaat, ijsstadion en zondagssteek. Striae zijn zwangerschapsstriemen. Kunt u de volgende werkwoorden goed schrijven: fonduen, kukelekuen, barbecueën [kjoe], sudokuen [oe oe], boeën en roekoeën? Chronische reuma wordt ook wel aangeduid met reumatoïde artritis [r.a. = remotis arbitris – zonder getuigen, in het geheim]. Zoek maar eens op, wat de syntonische komma (de komma van Didymus – toonhoogteverschil met een frequentieverhouding 80:81) en de pythagoreïsche komma (de komma van Pythagoras – interval van ongeveer 1/8 noot, dat blijkt te resulteren wanneer men eerst een reeks van zeven octaven en vervolgens twaalf kwinten van de laagste tot de hoogste a stemt) zijn. Hij heeft nul komma nul (nul komma niks) bijgedragen aan het project.

3. Gezocht op '*ma' en onder andere gevonden: aboma (anaconda SR, waterboa, reuzenslang), ad arma (te wapen, aan het werk!), aguma (zeker soort uit de nachtschadefamilie, als bladgroente gegeten), ama (alleenstaande minderjarige asielzoeker), antepenultima (voorvoorlaatste lettergreep), aneurysma (zwelling in slagader), anarithmon gelasma (de eindeloze deining van de golven der zee), bima (VD ook: bema, almemor: platform in synagoge), barema (loon- of tariefschaal), baglama (traditioneel Turks snaarinstrument met drie snaren), asema (vrouwelijke vampier), apofthegma (zedenspreuk), apothema (loodlijn uit middelpunt op zijde regelmatige veelhoek), buma (burgermannetje), Buma (Bureau voor Muziekauteursrecht), Brahma (de Schepper in het hindoeïsme – denk ook aan de bramahpers!), cataplasma (kompres met een brijachtige substantie), causa proxima (onmiddellijke oorzaak), charisma, chiasma (chiasme, kruisstelling), chihuahuadilemma's, chloasma (zekere huidverkleuring) en chrisma (wijolie).

4. Verder: dalai lama, cytoplasma, condyloma (wratvormige uitwas ten gevolge van een venerische ziekte), dharma (een geheel van grondregels), karma (het geheel van goede en slechte daden en gedachten tijdens het aardse bestaan), ectoplasma (buitenste laag protoplasma), e.m.a. (en meer andere(n)), e-mama (thuis-e-werkster), enema (klysma), enthymema (onvolledig syllogisme), eskrima (uit de Filipijnen afkomstige vechtkunst), havodiploma, haoma (roesdrank), glima (traditionele IJslandse vorm van worstelen), hbo-diploma, hotel mama, in forma (zoals het behoort), in optima forma, in prima (in eerste aanleg), kerygma (essentie van de prediking), in summa (om kort te gaan), jma (in België: jeugdmuziekatelier), KMA (Koninklijke Militaire Academie), koema (kraagbeer), kurkuma (wortelstok tropische plant), koffiemama (boom!) en luce prima (cum prima luce, orta luce: bij het aanbreken van de dag). Terzijde: interessante woorden zijn 'piroplasma' (bloedparasiet dieren), piroplasmose (babesiosis, bloedarmoede dieren), pirosjki (gevuld pasteitje bij de Russen), pyromaan (dwangmatig brandstichter) en
pyro-elektriciteit (door verwarming van toermalijn).

5. Ook nog gevonden: mahatma (in India gebruikte titel voor een wijze of leraar – denk aan Mahatma Gandhi), MDMA (methyleendioxymethylamfetamine, de drug ecstasy), moma (niet meer in VD: licht melancholische Kaapverdische muziekstijl – nu: morna), myxoma (gezwel opgebouwd uit slijmweefsel), oemma (wereldwijde islamitische gemeenschap), oelama (islamitisch rechts- en schriftgeleerde), ochèma (astraallichaam), nosema (bijenziekte),
non-stopprogramma [non-stop], Nozema (Nederlandsche
Omroep-zendermaatschappij), oöplasma (centrale protoplasma in oögonium van sommige schimmels), een panama dragen in Panama en paradigma (voorbeeld).

6. Ten slotte: penultima [voorlaatste lettergreep], een poëma over de poema (Amerikaanse leeuw, cougar), PMA (paramethoxyamfetamine: gevaarlijke synthetische psychedelische drug), prisoner's dilemma – denk ook eens aan uitdrukkingen zoals ladies' day [maar: lady's] en runner's high [roes na langdurige inspanning], pyjama, shortama [met korte broek], pro forma, quadragesima (vroeger: zesde zondag voor Pasen), quinquagesima [de zevende], sangoma (Afrikaanse traditionele genezer en waarzegger), sarcoplasma (vloeibare substantie binnen een dwarsgestreepte spiercel), satsuma (geglazuurd Japans aardewerk), het Oosters Schisma [Grieks-katholieke kerk], het Groot Schisma [pausen zowel in Rome als in Avignon], sine pulvere palma (een overwinning zonder moeite), slöjddiploma, sma (jeugdtaal: meisje; sma's en smaatje of smatje – uitspraak!), squama (schub), stremma (verstuiking, verzwikking), struma (krop), tecoma (plantengeslacht), terra firma (vaste grond), terza rima (vorm van Dantes Divina Commedia), tv-programma, typediploma (2018 ook: typdiploma), variétéprogramma, voor tjoema (vergeefs), zygoma (jukbeen) en zeugma (zeugma's, zeugmata).

7. Hij heeft gister zijn vwo-diploma behaald. De mescal is in Mexico een sterkedrank (GB ook: sterke drank), bereid door het gegiste sap van de agave eenmaal te distilleren (destilleren). Mezzo forte (m.f.) is matig sterk. Een mezzospraan (het Italiaanse bijwoord is mezzo soprano) zit tussen sopraan en alt in. Mal-jugés zijn onjuiste rechterlijke beslissingen. Ze dronken witte wijn uit juffrouw Eenarm. In de mallejan met gasten van de mallenfabriek hoorde je veel mallepraat. Koop hier het malste vlees. Het malocchio is het boze oog. Kan een patatbakker van malta's (alfa's) wel goede patat bakken? De managing director was nauw betrokken bij de managementbuy-out. Een mamzel is een gouvernante. John was prototype van een mama's-kindje. Doet het malthusianisme nog steeds opgeld? Eten Maltezer leeuwtjes (is dat hetzelfde als maltezers? Ja: beide zijn maltezerhond) Maltezer appels [bloedappels]? Een absence wordt aangeduid met petit mal. Een zijden keeshond is een kruising van een maltezer met een dwergkees, een johannieterkruis is een Maltezer kruis, een johannieter(ridder) is een Maltezer ridder [Orde van Malta, tak van de johannieterorde], een kruising van een chihuahua en een maltezer heet een boomer en een bichon is een kleine gezelschapshond, een soort maltezer.

8. Bekende namen voor lepra zijn mal-Saint-Lazare (Franse vorm van 'Lazarus') en mal-Saint-Main. Hij droeg een manchesterbroek [manchester broek]. Veel manicures gingen naar de manicurengenootschapsvergadering. Ook op Jupiter is er maneschijn. Ze hebben het gemanaged. Ik doe het, mañana! De manille is een zeker kaartspel, manihot [oo] is een geslacht van heesters en kruiden en de maniok is een struik (de broodwortel). De manillatabak komt oorspronkelijk van Manilla. Manis is zoet een asin is zout. De god bij de indianen is Manitoe. Is er nog verschil tussen mank gaan (VD ook lemma: mankgaan) en mank lopen? Een manna-es is een pluimes. De mannequin poseerde voor Manneken Pis (Wikipedia). Een mannesmannbuis is naadloos gewalst. In de mansardekamer stond een manoustoel [rotan]. Wil je marc of marasquin? De Manxe ging vreemd met meerdere Manxmen. In 1862 werden veel slaven gemanumitteerd [vrijgelaten]. Helpt een maracuja, een passievrucht, bij de liefde?

9. De manuldruk [oe] is een zeker drukprocedé. Wat de maranathabeweging samenbindt is de 1 Korintiërstekst 'Heer, kom'. Een derrick is een boortoren, Derrick een bekende tv-inspecteur (teevee-inspecteur, televisie-inspecteur). Mariëtteklokjes zijn tweejarige planten. In de muziek is amoroso teder. Een margay is een roofdier, een margaux een bekende medoc, een margarita een cocktail en het mare nostrum de Middellandse Zee. Was de marconigolf Marconi's uitvinding? Hij verleidde de maréchale en leidt nu volgens de marenstroom een zwervend bestaan (hij vagebondeert). Je zult maar aan het marfansyndroom [bindweefselziekte met groeistoornis] lijden … Er hing daar wel een hasjiesjwalm. Het bedrijf markette (vermarktte) zijn nieuwe product geraffineerd. De markiezin (marquise) gaf leiding aan het markizaat. Met markka's [= marken] betaalde je in Finland (FIM). Markoesa's zijn passievruchten. Een marlijn is een zwaardvis (maikara > makaira) of touw (marling).

10. Wat is het precieze verschil tussen markeren en demarqueren? Zullen we op marode gaan pierewaaien, scharrelen? Een maroquinerie is een handel in marokijnwerk (zo genoemd naar Marokko). Een marqué [ee] vind je op toneel, een marquee [ie] op de pc (en wat is een marque? Merk, teken, ook fiche of speelpenning!). Marrakech is de parel van het Zuiden. Masala is een specerijenmengsel. Een mastaba is een Oud-Egyptisch [GB, net als Oud-Grieks – VD: oud-] graf. Een lap matcrêpe graag. Een matamata is een franjeschildpad. Matelassé is een textielstof. Mastino napoletano's zijn Italiaanse doggen, een mastiff is een Engelse dog. Martinique heeft als inwoner de Martinikaan.