Dictee - dictees [2283]
Dictee Herman de Man (IJsselstein, live) 2021
1. Het is een voor de hand liggende gedachte om, nu deze zomer de chroniqueur van de Utrechtse en Zuid-Hollandse polders, Herman de Man, in het zenit van de belangstelling staat, eens stil te staan bij enkele essentiële veranderingen in de laatste decennia.
2. Sinds het verscheiden van de ongeëvenaarde streekromancier, schepper van individuen van gevarieerde gezindte en excentrieke pluimage, heeft de wereld een metamorfose ondergaan en lijkt zij in niets meer op de epoque [maar: belle époque] van De Man.
3. De Man, een pseudoniem voor Salomon Herman Hamburger, hanteerde een plastisch pseudodialectisch [verwisselbaar: evt. streepje?] Nederlands, dat een grote distantie vertoont met het indertijd gangbare Nederlands, maar dat ontegenzeggelijk een authentieke sfeer in zijn boeken heeft gecreëerd.
4. Zijn taalgebruik lijkt in niets op de huidige smeuïge, polyinterpretabele teksten en geoliede mini-essays, en al helemaal niet op verre van scrupuleus ge-e-mailde kreten.
5. Het Standaardnederlands lijkt bij het oudpapier [GB ook los, VD los, beide goed] gedumpt en vervangen door een pseudo-intellectueel taaltje dat doordrenkt is van Engelse termen, zoals lowbudgetfilm, rock-’n-roller, all-inpakket en sciencefiction.
6. Waar in de tijd van De Man nog veel brieven geschreven werden waarin zich ware epistolaire genieën manifesteerden, bestaat er tegenwoordig vooral een enerverend mobieltjesverkeer tussen Goereese [ook bv. Heverleese, maar farizese – want ‘farizee’ bestaat niet] pubers, Hindelooper [Hindeloopen, plaats in Frl.] dreumesen met babyeczeem, rooms-katholieke Dokkumers en Nederlands-hervormde Bussumers, terwijl louche sites van wreedaards met sexappeal uit de overzeese gebiedsdelen ook worden gefrequenteerd.
7. Kwam De Man in zijn jonge jaren niet verder dan het pittoreske en feeërieke Oudewater en omgeving, anno [gezegd: in cijfers] 2021 is de hoeveelheid cultuurreizen geëxplodeerd; de contemporaine mens, uitgekeken op mistroostige nieuwbouwwijken, prefereert een Sri Lankareis of een trip naar Bordeauxs omgeving [uitspraak basiswoord: bohr-doo – zonder sisklank – en dus een s erachter].
8. De kleine Sal Hamburger genoot tot zijn verdriet weinig onderwijs, maar ontwikkelde zich tot een erudiete autodidact, met respectueuze waardering voor het onderwijs dat hem onthouden was.
9. Hij zou zich nu het apelazarus schrikken van de door hovaardige onderwijsayatollahs aangerichte klerezooi op onderwijsterrein, met veel overbelaste docenten, ongeacht of ze Frans of aardrijkskunde doceren, of iets vertellen over de Tweede Wereldoorlog, Kerstmis, de islam of de middeleeuwen.
10. Zo bezien lijkt de tijd van Herman de Man de goede oude tijd, maar ook toen waren er exorbitante en desastreuze misstanden, veroorzaakt door snode bewindvoerders en andere koekeperen die een onrechtvaardige maatschappij genereerden, door Herman de Man even ontroerend als krachtig aan de kaak gesteld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten