2269 Dictee zondag 20-06-2021 (1) dictee Dictee van de dag (245) √

Dictee – dictees [2269]

Oefendictee 612 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (245)

1. Die Vendéeër huwde met een Vendéese. Hij heeft de verfijndste [geen d uitspreken] manieren. Komt 'verlapzwansen' etymologisch van 'zwanzen'? Weet ik niet. Kan een versjwartster nar [dwaas, idioot] tot verstrooiing dienen? Moeilijk. Welk pluimvee doet aan verenpikken, elkaar in de veren pikken? Opgesloten kippen. In Delft wonen veel
tu-medewerkers (van de TUD – Technische Universiteit Delft – dus). De munteenheid van Mongolië is de tugrik [toe-grie/ihk – MNT]. Een tsuba [oe] is de stootplaat van een zwaard. Toen we het over bisschop Tutu [oe] hadden, vroeg ik me af: waarom heet een twatwa een zwarte bisschop [die lijkt erop]? De zwarte weduwe is een zeer giftige, gitzwarte Noord-Amerikaanse spin: bij deze kogelspinnen valt het vrouwtje na het paren het mannetje aan en doodt hem. Wat was er ook weer met de Hutu's en Tutsi's [Rwandese genocide op Tutsi's en gematigde Hutu's door fanatieke Hutu's uit 2 families]? Als je van een Vlaming een tip krijgt, is dat een tuyau [twie-joo]. Een Tyrolienne is een Tiroolse. Een Twents-Achterhoekse boerderij is een Twentse Achterhoekboerderij.

2. Een tussenzetsel is het resultaat van iets ertussen zetten. Tussor [zijde] is het resultaat van een tussahvlinder. Uberteit (Fr. – overvloed, rijkdom, vruchtbaarheid) vind je ubique (overal, vgl. ubiquiteit – Latijn), zelfs in überbrettlcafeetjes [Dts. –litterair GB café chantant]. Via de zijingang kwam je direct in de tweerijige zijbeuk terecht. Doe mee en word lid van het CDA. Hij verkoopt van alles, maar vooral kletsica [kletspraat, onzin]. Het Ottomaanse rijk is genoemd naar Osman (Ottoman). De Ottoonse kunst is overigens naar drie keizers met de naam Otto genoemd. Je kunt het op 3 manieren schrijven: kleurentelevisie, ktv of kleuren-tv (en zelfs wel: kleurenteevee). Een klisteer is gewoon een klysma [darmspoeling, lavement]. Wat moet dat nou, een cliniclown in een klinimobiel [speciale ziekenwagen]? Hoe spreek je 'klisteren' uit? Antwoord: dat zie je aan de verleden tijd [klisterde]! Een kloet is (ook) een kluitje [kloeteling]. Een kloostergeloftebreuk vindt zelden plaats. Dat is zwaar klote, superklote. Met de draad kon Ariadne uit het Labyrint komen. Een kluwenwinder maakt kluwens en kluwentjes.

3. Hij wilde het knapperdje uithangen (een knappertje kun je eten). Doe mij maar een kneippkuur. Hij knechtte zijn medewerkers. Kneuen zijn zangvogeltjes. Een befaamd dicteewoord: knickerbocker. Zou hij zo [in de] knijp (in verlegenheid) zitten? Geen misverstand: met
knip-en-plakwerk bedoelde GB vroeger fröbelwerk, maar nu dus ook tekstverwerking! Welke planten hebben een knopige [met uitstekende knopen] stengel? Met kochers [arterieklem] klem je bloedende vaatjes af. Vroeger had iedereen een kodak [fototoestel], waarmee je kon kodakken. Knutten zijn mugjes die bloed zuigen. In Vlaanderen kun je een koekenheer [ruiten] of -zot [ruitenboer] trekken (als de gekken de kaart trekken). Werden er ook koelakken [grote boer, Rusland] naar een goelagarchipel [heropvoedingskamp] verbannen? Kurkuma als specerij wordt aangeduid met koenjit. Op het koffie-uur dronken we koffie verkeerd [lait russe, café au lait]. Aan koffiedrinken gaat koffiezetten vooraf. De koine [èh] was vroeger de algemene omgangstaal. Hij steekt liefst overal zijn grote kokker(d) [neus] in. Hij kokker(el)de [koken] heel graag zelf.

4. Kolbaks (kolbakken) zijn berenmutsen. Op een kolchoz (kollektivnoe chozjajstvo – groot collectief landbouwbedrijf) wilde je toch niet werken? Kom aan(! ook aaneen mogelijk), kreeg de
anorexia-nervosapatiënte te horen. Een kolombijntje is een zeer zacht cakeje. Waartoe dient kola-extract [voor coladranken]? Dat is kokendheet, en dus niet waterkoud. Leg uit wat de Kominform [communistische organisatie van landen], de Komintern [organisatie van communistische partijen] en komische Alten [komische rol van een oude dame in blijspelen] zijn. Die kompresse druk [dicht ineen] is kompres gedrukt [m.b.t. drukwerk]. De koningsstelling was [bij het schaken] niet te houden. De konstabel [onderofficier marine] kreeg een kontje. Is dit een koordenveelhoek? Hij maakte een koorden [van koord] versiersel. De koortsstuipen werden alsmaar erger. Kun je echt een kop-en-schotel vormen met een rode kop en een blauwe schotel? Daar is ie [is-ie] weer: de kop-hals-rompboerderij. Wat moet ik met 'koperen' als werkwoord? Antwoord: met koper bekleden! De meeste kopten gebruiken een zekere koptische communicatie: het Koptisch. Koprollen heeft weinig met kopschudden van doen. Ook kopeken (kopekken – honderdste deel van roebel = BYR – Byelorussia,
Wit-Rusland) moeten rollen.

5. Ze had koralen lippen. Bij het koraalrif gaf hij een riffje [muziek – loopje] ten beste. Het cordon sanitaire [politiek isolement] werd ervaren als ware het een politiekordon. Een kordelier is een minderbroeder (denk aan gordel, koord). Een kornak is een olifantsleider. Hij gaf haar een kornalijn- [edelgesteente] oftewel carneoolhangertje. Een kornis is een kroonlijst. Een kornnagel is een stalen pin om merktekens in metaal te slaan. Een kornoeljehouten (kornoeljen) tuinstoel (kornoeljetuinstoel) zal wel heel stevig zijn. Hij kreeg maar een kortlopende, kortdurende, verbintenis aangeboden. Hij was niet alleen kortaangebonden en kortaf, maar ook kortademig. Hij was kortgeknipt, zij kortgerokt.

6. Ook op een korvet [oorlogsschip] gelden corveediensten. Een short story heet in Vlaanderen een kortverhaal [NL: kort verhaal]. Hij was goed in kosewörter, vleinaampjes. Diamantspaat is Chinees korund. Uit kortswijl iets doen, is voor de grap. De bijeenkomst vond in de openlucht plaats. Welke overalltitel moet er boven deze artikelen? Dobli's zijn geen doblo's [dom blondje], maar dode- en blindehoekspiegels. Een fourwheeldrive ([cijfers:] 4 wheeldrive, 4wd – ook: fwd, awd – all) heeft vierwielaandrijving ([cijfers:] 4 wielaandrijving, 4x4). Is dat de goede antiroosshampoo? Ik kreeg van hem een heel to the pointe reactie. Het college van B en W van de gemeente Sluis is een knappekoppencluppie: telkenjare weet dat een vertegenwoordiger af te vaardigen naar het Breskens dictee, die het dan heel goed doet! Die knul is bij de tijd: het is een bijdetijdse gozer (komt dat woord mogelijkerwijze van het Bijbelse land Gosen? – Nee, van Jiddisch: schoonzoon), een mannetje du jour [modieus].

7. Ik dacht eerst aan een afleidende samenkoppeling bij-de-tijds (net als laag-bij-de-gronds), maar werd overruled door de woordenboeken, die gewoon 'bijdetijds' geven ... Werkt dit opensourcewysiwygprogramma naar behoren? Een fabriek met een prima fabricage maakt perfecte fabricaten. In uw stad, te(n) uwent (VD), is a costi. Hij is à corps perdu [halsoverkop] verdwenen, omdat hij à court d'argent [slecht bij kas] was. Onder dat afdakje zit je lekker à couvert [bedekt, beschut]. Wil je een tostietje, een croque-monsieur, of meerdere tosti's? Een cosmosje [plant] in de kosmos is als een zandkorrel in het heelal. Kostumeren, doet een costumier dat? Ja, voor het theater. De kotstudent [kot = studentenkamer] was het kotszat (nee, niet: zijn kot zat). De kraakwagen haalt het grof afval, het grofvuil, op. De Koude Oorlog heeft het koudeoorlogsdenken geïnitieerd. Een kousenbroek is een panty. Het Kozakkenvolk heeft heel wat kozakkenstrijders voortgebracht. Deze poes is in werkelijkheid een krabbekat [ook: kattig meisje]. Een krammat is een stromat.

8. Bestaat er verband tussen 'krabbezak' en 'krabbenzakje'? Nee. Een kramakkelige constructie stort gemakkelijk in. Kramiek is fijn tarwebrood met krenten. Hij is flink uit zijn krammen geschoten [kwaad worden]. Kramsvogels eten jeneverbessen. Waar komt de beste meekrap [dat levert (mee)kraprood] vandaan? Joepie: Zeeland! Volgens internet beschermt krapaolie Surinaamse baby's tegen boze geesten. Krawkraw [kraa-kraa] zijn chips van de cassave. Dat kost maar een (habbe)krats. De kraton is de residentie van de Soesoehoenan van Soerakarta en van de sultan van Djokjakarta, en het voormalig verblijf van de vorsten van Atjeh. Een krates is een misvormd mens, 'kratesen' is er het meervoud van. De krijgsbendehoofdman sneuvelde te vroeg. Wat in Nederland het HMG, het Hoog Militair Gerechtshof was, is in België het Krijgshof. Een pluisster werkt in het krijn (vergelijk: crin). Is het Krim-Gotisch een nog levende taal? Voor rouwfloers wordt krip of crêpe gebruikt.

9. Een Kretanaar of Kretaënaar [fictief] wordt gewoonlijk Kretenzer genoemd. Zijn de Kretenzer schulden net zo omvangrijk als de Cypriotische? Kreppen is kroezen. Het kreeftdicht maakte gewag van een kreeft en van de Kreeft. Elk van enige tot de cichliden behorende baarsachtige zoetwatervissen is een krobia. De kroi (GB) is volgens internet een magisch middel, en volgens VD een magische bezwering. Op Jamaica spreken ze Kromanti. Een kromanti is een bovennatuurlijk wezen uit de wintigodsdienst. Wat betekent: zijn Kronstadt halen [gaan twijfelen aan zijn politieke overtuiging]? Elke kroonordedrager wordt hooggeacht. Dat kruipruimtevolume is verre van gering. Je hebt daar ook geen kruimpje, geen sikkepit, verstand van. Langs de weg stond een kruislieveheer. Kryoliet is ijssteen, cryo- is koudetherapie. De kuitblessurebehandeling vroeg veel tijd. Van kuiters en hommers komen harinkjes en bokkinkjes. De limquat [dwergcitroentje] en de kumquat [zure, op sinaasappel lijkende vrucht] zijn verwant. Kungfu is een vechtsport. Komaan, schiet eens op!

10. Welk doel diende de Kultuurkamer [Nederland doordrenken met nationaalsocialisme, WO II]? Dat clubje vertoont kudde- en jansaliegeest. Quarto: hou(d) sterk in de gaten wat er al in eerste drie punten stond, en … De kwintaal (Q) of centenaar staat in de Romaanse landen voor 100 kilo. Hij liegt alsof het gedrukt staat op kwartoformaat. De kwikwikweek [vis] lukt nog niet erg. Hij dichtte altijd in kwatrijnen. Hij rijdt mee in de kwartliterklasse, niet in de
500cc-klasse. Het (de) kwasibita is bitterhout (van de kwassieboom) en een masculien afrodisiacum. Een kynoloog is hondenkenner of -liefhebber.