3434 Dictee vrijdag 08-09-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (1055) √ x

Dictee – dictees [3434]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee maart 2020 (5), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (1055)

1. Op de tournee van het muziekgezelschap werd vaak een tournée générale aangeboden. J.M. staat voor ‘Je maintiendrai’, ik zal handhaven (zinspreuk van de Oranje-Nassaus en het Nederlandse wapen). Hij geslaagd? Dat zal Jaapje heten (Dat zal waar zijn)! Die jackass [stomkop] van een Jack Pudding [harlekijn, hansworst] had net een nieuwe jacket(kroon) [over een tand] gekregen, maar was wel zijn jackboots [hoge rijlaarzen] vergeten. Kan jacquardweefsel [gemaakt op een jacquardmachine] ook een jaquemart [staand figuurtje, slaat de uren op een klok] draperen? Wie weet. Uit de jadders [uier] komt melk. Vreemd dat je eerst (al) in Jaffa moet liggen [slaap, zwijm, onmacht] om vervolgens naar Jaffa te gaan … [flauwvallen, sterven] Jazeker: jaeger ondergoed is jaegerondergoed [wollen weefsel voor onderkleding]. Een hindoetempel betreed je via de jagamohan [voorhal met piramidevormig dak]. Jagen deed je vroeger met pijl-en-boog. De jahannam is de islamitische hel. Jailbreaken [aanpassen om
niet-geautoriseerde apps te kunnen installeren] doe je met een smartphone of een tablet. Een contradictio in terminis [tegenstrijdigheid in de gebruikte woorden]: Jakobsdag is de feestdag van de H. [Heilige] Jacobus?

2. ‘Jakobus’ is trouwens zeldzaam in VD: a) Jak. = de brief van Jakobus (Bijbelboek) – ook: Jb., b) de twee Jakobs = twee van de twaalf apostelen, nl. Jakobus, de zoon van Zebedeus en Jakobus, de zoon van Alfeus, c) de verkorting ‘Koos’: o zo Koos (ik denk er net zo over) en d) sub reservatione Jacobaea: onder het voorbehoud van Jakobus, t.w. van de woorden van Jak. 4:15: ‘si Dominus voluerit’ (als de Heer het wil) en ‘si vixerimus’ (als wij dan leven). Gewinnen is (Bijbels) telen [voortbrengen]: Abraham gewon Izaäk en Izaäk gewon Jakob, Abraham teelde Izaäk en Izaäk teelde Jakob [bracht ze dus voort]. Wie zorgdragend is, draagt zorg en moet zorg dragen. De jalap, jalappe of jalappenplant levert een purgeermiddel. Beschrijf het jaliefgevoel eens [geluksgevoel in driehoeksverhouding]. Doe mij maar jalapeño (chilipeper, heet). In de dicteewereld vindt men veel jalousie de métier [vakna-ijver]. In BE kennen ze de jamaicacoalitie [christendemocraten, liberalen en groenen]. In Indonesië kennen ze de rubbertijd (jam karet – uitspraak dj – flexibel omgaan met tijden), niet te verwarren met bijvoorbeeld het academisch kwartiertje [college aan universiteit begint kwartier later dan aangegeven].

3. Een jammer [uitspraak jèh] is een stoorzender. Het wordt steeds lekkerder: mjam, jammie, mjammie njamnjam! Sint-Jakob valt op
25 juli. Tweemaal heeft VD het sub lemma over St.-Jakob, ook: Sint-Japik en Jakobsdag dus. De kraampjeshouders op het ijs (wat was dat ook alweer?) roepen ‘jan’ en bedoelen ‘jannever’ = jenever. Johannes de Doper is St.-Jan Baptist en de apostel Johannes is St.-Jan Evangelist. De janjaweed (ook mv. – uitspraak dzjahn-dzjaa-wiet – lid van een gewapende Arabische militie) vind je in Darfur. Die jan-weetal is net als dat lijsje-weetal een jan-moeial. ‘Uitbraak’ (dat ik uitbraak) is de eerstepersoonsvorm van ‘uitbraken’. Hij is een vlugge japie [ook vingervlug als inbreker]. Een jap(neus) (= klerikaal) komt niet noodzakelijkerwijs uit Japan. Waarom hoort bij ‘jarretelle’ (+ s) jarretellengordel? Antwoord: ‘jarretel’ is couranter en dat heeft als mv. ‘jarretellen’. ‘Basketten’, ‘stencilen’ en ‘batikken’ zijn werkwoorden. Wanneer vallen ze: verloren maandag = verzworen maandag = NL koppermaandag = na Driekoningen, blikkendinsdag [= de dag daarna], Dolle Dinsdag [05-09-1944, maar nog gevolgd door de Hongerwinter], de honderdduizend [zelden] en een blauwe maandag [daarop werd niet gewerkt, thans: een korte periode]?

4. Het Heilig Officie is de inquisitie, de Congregatie voor de geloofsleer. Zonder jas [troefboer] en nel [troefnegen – bij sommige kaartspelen – het allerbelangrijkste dat je nodig hebt] kom je nergens. Onze buurman is naar kapitein Jas gegaan [te gronde gegaan, overleden]. Op de Veluwe zijn er heiloze gebieden. Discussie daarover is heilloos. Ze gingen een jasje [het jasspel] spelen. In Tunesië beleefden ze de Jasmijnrevolutie (2010-2011). Het duurde even voor de frank viel: jasperen [ee] is het voorkomen van jaspis [halfedelsteen] geven (niet: voorkomen). Een jatagan is een atagang (dolk, zwaard). Bij Frans jassen kletsen ze gewoon door [onder het spelen]. Jatropha’s [plant] gebruik je voor biobrandstof (jatrophaolie dus). De Javaprogrammeur [Java = programmeertaal] rookte java(tabak), at een javaantje [zeker koekje] – zijn vrouw een javanais [gebak] – en keek naar de java-aap [geslacht makaken]. Die jazza [vrouwelijke jazzmuzikant] is een jazzy [jazzachtig] jazzcat [groot liefhebber, leeft voor die muziek]. De naam ‘jeep’ komt van ‘General Purpose’ [G.P. – dzjie-pie]. Zien jelui die snelle jelle daar als een jekko [gek] rennen? Het jejunum is de nuchtere darm. De Jeugdstorm was de jongerenorganisatie van de NSB [Nationaalsocialistische Beweging – 1931 – 1945]. Hebben jullie die
je-weet-welkater echt gekocht?

5. I.H.S. en J.H.S. [Jesus Hominum Salvator – redder van de mensen] schelen ook voluit maar één letter. In het Bargoens is een jid een Jood. Een jegging is een jeanslegging. Het jehoededom, dat zijn de Joden. Het IS-kalifaat [voorheen Isis, Daesh] is een vorm van jihadistan. JIMtv stond in BE voor Jong, Interactief en Meer – televisie. De loya jirga is de landelijke raad van stamhoofden in Afghanistan. John Bull’s Mother is de Engelse staatskerk. Een youngadultfilm is voor young adults, jongvolwassenen. Ze praten thuis joods. Een kleine job is een joppie. Ook Tom Dumoulin kan een jour sans (offday) hebben. In een spel kun je een jouw (gemaakt punt) scoren. De IS-strijders zijn sowieso Jovi ipsi iniquus (strijdlustig). Het zijn alleen geen jozefs (kuise mannen). Zullen we ju-ju spelen? Juistem, dat bedoel ik nou. Hij was jupiter [iemand met opperste gezag] van niemandsland (no man’s land). Ze heeft (recht)gesproken, Vrouwe Justitia. Noem dat maar Kunst met een grote K.

6. Huiliehuilie (© en ®: DIM – dictee-ineenflansmethode). Ik ben zielig. Ik heb me in een praatgroepje omringd met zielenpieten en zielenpoten. Sommige daarvan zijn goedgelovige sukkels, maar er zijn ook babbel(e)guigjesverkopers [praatjes, fratsen, uitvluchten], die gewend zijn met apenmunt te betalen [met kluchten en grappen i.p.v. het verschuldigde] en doorspekt [rijkelijk voorzien] zijn in het iemand iets aftroggelen [slinks afhandig maken] door cancan [praatjes] in de Chinese kerk [die komen daar in de wereld]. Er waren ook lossepraatjesverkopers [losse praatjes] met nieuws uit de barbierswinkel. En vergeet mijn medepraatjesmakers niet die een vie manquée hebben met hun miskend talent: typisch lijdend aan een violon d’Ingres [hobby of begaafdheid naast het werkelijke talent], maar leidend in onze discussies. Ook zie ik des histoires de femmes [vrouwenpraatjes] regelmatig voorbijkomen. Jenseits von Gut und Böse [amorele houding of standpunt], daar lijkt het vaak op. Onte [ont = vuil, smerig, onbetrouwbaar] praatjes zijn niet welkom in deze groep, blauwe bloempjes [praatjes voor de vaak] wel. Het Frans praten [drukte hebben en praatjes maken] wordt je daar afgeleerd. Gossip [roddel] mag niet, noch haarlemmerdijkjes [praatjes, drukte, grapjes]. Alles moet bloedserieus. Ook hoor je veel qu’en dira-t-on, zeg maar: hearsay [praatjes, geruchten]. Menus propos [mv. – uitspraak:
muh-nuu-proo-poo] [kleine, onbeduidende praatjes] worden geduld, dat zijn kleine praatjes die rondgaan. Wie veel spatjes [kapsones, praats] heeft, vertelt vaak stadspraatjes [stadsgeruchten]. En let op: tori’s [praatjes] in takitaki (Sranan(g), Sranan(g)tongo) mogen beslist ook!

7. Doe die k-klus maar lekker zelf! Is kweesten [nachtvrijen] niet een queeste [zoektocht] naar de liefde? Wie restless legs heeft, lijdt aan het rustelozebenensyndroom [= restlesslegssyndroom]. Hij zat in medio
(in het midden van) de kring. In medias res betekent: midden in de zaak, midden in het betoog, het onderwerp (ook: medias in res). (Van) die kale jonker [moerasvederdistel] kun je wél plukken [kale jonker = ook: arm edelman]. Met Kaaps goed wordt kaapgoed bedoeld [Chinees porselein, dat kwam via de kaap] en met Kaapse wijn kaapwijn (uit de provincie West-Kaap – met daarin de Kaapstatters en Kaapstadsen in Kaapstad). Kaapwolken [sterrenstelsel] of Kaapse wolken [dat ook wel: nagerecht] zijn geen wolken . Kaarsjespringen [om een brandende kaars dansen] doe je op driekoningenavond [dag en avond voor Driekoningen]. Die jolie-laide [betrekkelijk lelijk, van een aantrekkelijke onregelmatigheid] was kaarsmooi [bij kaarslicht, maar betrekkelijk mooi dus]. Dat is appeltje-eitje en dus kaassie (kaasje) voor hem [gemakkelijk]. Kaat Mossel [Rotterdam, voorvechtster Oranjegezinde partij] was een typisch Hollands kaatje [echte Hollandse vrouw of meisje].

8. Die herriemakers zijn goed in kabanesen [kabanes, drukte maken]. We gingen met de funiculaire [e niet uitspreken] (kabelspoorweg) omhoog. Wat funiculair is, betreft trouwens de funiculus zoals daar is de navel- of zaadstreng. De Engelse regering wordt ook wel aangeduid als het kabinet van St.-James (dat soms ook een cabinet d’affaires – zakenkabinet – is). Een kachu is een Antilliaanse koehoorn [muziekinstrument]. Een kafferpiano is een mbira en kafferkoren is sorghum. Kafri’s [scheldwoord, zwarte Surinamer] zullen toch ook wel kafirs [scheldnaam niet-moslims] zijn? Een kajak is voor één persoon, een oemiak voor meer personen. Die oepsvraag [brengt in discussie of debat de tegenstander in verlegenheid] kreeg geen weerwoord. De rechtspraak in dat land riekt naar, neigt naar, is behept met een préjugé (vooroordeel). De tv-rechtspraak is in. Entre chien et loup is inter canem et lupum (tussen hond en wolf, in de avondschemering). Verder met *loup*: cantaloupe (kanteloep, kantaloep, Spaans spek) en Guadeloups (internet gp, landcode GP). Een upr is een ultraperifere regio (zeer afgelegen overzeese regio’s van EU-landen, bv. Guadeloupe, Frans-Guyana, Martinique, Réunion, Madeira en de Azoren [= upg, ultraperifeer gebied]).