Dictee – dictees [3336]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee mei 2018 (2), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee van de dag (985)
Oefendictee mei 2018 (2)
1.
Een godswoord (Bijbeltekst) komt uit
Gods Woord ofwel het Woord Gods. Geef mij maar zo'n heerlijke gojibes
[van de boksdoorn]. Hij guetteerde
[bespieden] de guttatie [het
uitdruppelen van water uit de randen van bladnerven]. Ook
comptant is contant, handje contantje, boter bij de vis. Waar het
Jantje Contantje is, is elke jan-contant zeer welkom. Als je per
cassa betaalt, is dat à contant. Snel rijk worden: doe aan baratta:
op krediet kopen en meteen contant doorverkopen zonder zelf te
betalen. Alle fransozen
kun je aanduiden als het heitres Franzosenvolk.
Alle dolle mina's zijn aanhanger van Dolle Mina [de
beweging], alle hell's angels van Hells Angels [de
organisatie]. De HDO was de
Hilversumsche
Draadlooze
Omroep. Let op het subtiele verschil
tussen HDL
(high-density
lipoprotein,
goed cholesterol) en HDPE
(high
density
polyethylene,
hogedichtheidpolyethyleen).
Hij was voortdurend hetzend [opruiend]
bezig: hij heeft dus gehetzt. Bij IChThUS moet ik altijd aan
ichtyotoxisme (ciguatera)
denken. Ook jij – kun je weergeven met de uitroep tu quoque (een
tu quoque is een
jij-bak)!
Historisch komt dat van de uitroepen et tu, Brute [ook
gij, Brutus], tu quoque, Brute
[idem]
en tu quoque, fili mi [mijn
zoon]! 'De zieke man (van
Europa)' mag je alleen nog maar
zo schrijven.
2. Een Razzie is een Golden Raspberry Award, tegenhanger van de Oscar (Academy Award). De dans lanciers komt oorspronkelijk van 'quadrille des lanciers'. Gezocht op '*macul*': een levis notae macula of macula levis notae is een vlekje van lichte kritiek, een macula is een huidvlek [mv. maculae], [leeftijdsgebonden] maculadegeneratie is een oogziekte met afgenomen gezichtsscherpte t.g.v. degeneratie van de macula, de gele vlek, maculair = gele vlek betreffend, maculatie = gevlektheid van dier of plant, maculatuur = o.a. misdruk, maculeus = gevlekt, maculopathie = ouderdomsaandoening van het oog waarbij gele vlekken optreden, permacultuur = vorm van landbouw met tegengaan van bodemuitputting, de blinde vlek is de macula lutea, en volgens VD was dat ook de gele vlek: dat kan toch zomaar niet? Internet: gele vlek = macula lutea en blinde vlek = papil e.d. (Latijn: papilla nervi optici).
3.
Spotnamen: ajuin (Aalstenaar,
ajuinenstad), (bijnaam)
de Kromme (Willem
van Hanegem),
blauwkous (savante),
John Bull
(Groot-Brittannië),
chambre introuvable (de
in 1815 na de restauratie bijeengeroepen Kamer der Afgevaardigden van
Frankrijk), ci-devants (spotnaam
voor voormalige adellijke en vorstelijke personen tijdens de Franse
Revolutie en het Keizerrijk),
eiertikker (iemand
met spitse kin), frik
(docent(e)),
geuzennaam = scheld- of spotnaam, hinkepink (iemand
die hinkt, ook: hinkeldepink, hinkelepink),
Jantje Kaas (koning
Willem I), kalfschieter
(Delftenaar,
Delvenaar), kalot (klerikaal),
kannenkijker (drinkebroer,
ook voor: rederijkers),
katoenbaron (rijke
katoenfabrikant), keientrekker
(Amersfoort),
koeketer (Amsterdam,
Zaandam), kwak (vero:
leerling Latijnse school),
maneblusser (Mechelaar),
methodist (aanhanger
John Wesley: leven naar de methoden van de Bijbel),
molleboon (Groninger,
ook: molboon), mudejar (Moor
– vero: moslim – in Spanje die met de christenen samenwerkte),
mug (Haarlemmers),
muis (grijze
muizen: meisjeshulpdienst Duitse leger WO II),
paddy (Ier, van:
Patrick), paneelzager (de
dolerenden (die
een deurpaneel van de Nieuwe Kerk in Amsterdam zouden hebben
uitgezaagd om zich toegang te verschaffen)),
Pietje Pu(c)k
(spotnaam),
quakers (sekte
George Fox: quake at the word of the Lord [sidderen
voor het woord van de Heer]),
schapenkop (ook:
schaapskop: Dordtenaars en Lierenaars – Dordrecht en Lier (BE)),
schimpnaam (spotnaam,
scheldnaam), septemberridders
(verzet WO II,
maar pas na sept 1944),
spekgolver [zit er
warmpjes bij], stampvoeter
[marine:
marinier], steek (vero:
predikant) en trien (truttige
vrouw, komt van: Katrien).
4. Met 'bijnaam' nog: de aap van God (Satan, François Mauriac), alias (bijnaam), De Azijnbode (bijnaam de Volkskrant), Willem, bijgenaamd de Zwijger, Bwana Kitoko [lett. mooie heer], bijnaam voor de jonge koning Boudewijn in Congo (algemeen: bwana), caligula [wrede heerser, met hoofdletter bijnaam wrede Romeinse keizer], chouan [aanhanger van de Bourbons in de Vendée tijdens de eerste Franse Republiek], de dikke en de dunne (Stan Laurel en Oliver Hardy), dirty harry (een rouwdouw, rouwdouwer, rauwdouwer), Edom [bijnaam Ezau], el caballero de la trista figura, de ridder van de droevige figuur (Don Quichot – sj), fimo [kneedbare kunststof om te boetseren], Karel de Grote, guldenmond [welbespraakt persoon], hadjememaar (politicus Rapaljepartij), iron lady [Margaret Thatcher], een bende van kardoes (verschrikkelijke rommel), kees (aap, varken, ook: patriotten of tegenstanders van de stadhouder, op het einde van de 18e eeuw), keukenmeidenverdriet (ook: huisvrouwenverdriet, schorseneren), langbeen (met lange benen; Jan Langbeen is de dood), le brave des braves (de dapperste der dapperen, maarschalk Ney), le petit caporal (Napoleon), leugenbaron [onverbeterlijke leugenaar, leugenbrok, liegbeest – Karl Friedrich Hieronymus Freiherr von Münchhausen – die ook wel met hoofdletter], kaalmans, steelmans, etc., de zieke man (van Europa) (het Ottomaanse Rijk), meowmeow [miauw] (de designerdrug mephedrone), mickeymousecompetitie, Nachtwacht (heet officieel anders), netnaam (nickname op internet), de parel van de Jordaan (de Westerkerk), pieterman (gulden, ook: inwoner van Leuven, peterman), de Joodse Plato (Philo van Alexandrië), rammetje [douanebeambte in haven op zoek naar smokkelwaar], regent [Filips van Orléans], skipnaam (radiozendamateur), Sneeuwkoning, Winterkoning (Frederik V van de Palts), een grote snoek (een hoge piet), snoek (bijnaam van een auto van het type Citroën DS (1955-1975)), steelpannetje (Grote Beer), truttenschudder (DAF'je), turlupinade (flauwe grap), unvollendete (werk dat onvoltooid gebleven is, achtste symfonie van Schubert – die ook met hoofdletter), het Venetië van het Noorden (Amsterdam, Oosten: Bangkok, Friese Venetië: Hindeloopen), weduwe (WO II: Wij Doen Uw Werk), wijdbroek (Volendammer) en winterkoning, wintervorst (Thialf).
5.
De onderwerpen 'neien' [paard]
en 'nijten [stier],
daar wil je je neus in steken? Dan moet je daar veel tijd insteken.
Onder de soep vertelde hij dat hij zijn erfenis helemaal opgesoupeerd
heeft. Ovovivipaar is zo'n twijfelgevalletje tussen ovipaar en
vivipaar in ... Een quatuor
[kwaa-tuu-wohr]
(BE)
is een kwartet. Het rekwisitoor van GB
overtuigt me niet [naast requisitoir].
De plaats delict
(pd)
mag niet betreden worden, zelfs niet door de P.D.-advocaat,
de pro-Deoadvocaat
[pro
Deo] In het hindoeïsme is een
rishi [rih-sjie]
een groot denker of ziener. Hij kon rire entre cuir et chair
(ridere
[rie-dee-rə]
in stomacho
[stoo-maa-koo]
– in zijn vuistje lachen) over
eigen geluk of andermans ongeluk. De RIS is
de Republik Indonesia
Serikat, de Verenigde Republiek
Indonesië.
6. Gezocht op '*cordu*': corduaan [znw.] = Corduaans leer [daarbij werd ook de boom (heester) looiersboom gebruikt], corduroy [znw.] is ribfluweel [vero ook: ripsfluweel] met brede ribbels, een corduroy [bnw] broek [ook: corduroybroek], recorduitgifte(!), koordmanchester was een oude naam voor corduroy, een ribbroek is van corduroy en tinneroy [of manchester] is ribfluweel met smalle ribbels. De naam voor draadvormig rookzwak buskruit is cordiet. Gezocht op '*pry*': caprylzuur is een onaangenaam riekend, vloeibaar vetzuur, C7H15COOH, ook: octaanzuur, een prytaan behoorde tot de tien klassen van de senaat (in het oude Griekenland) die om de beurt het voorzitterschap bekleedden en in het prytaneum vergaderden de prytanen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten