3332 Dictee maandag 26-06-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (981) √

Dictee – dictees [3332]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee maart 2018 (4), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (981)

Oefendictee maart 2018 (4)

1. Als je op '2 cent*' zoekt, krijg je ook lemma 'hart': daar komen immers in voor '2' en 'centrum' ... Een gobang [laatste g niet uitspreken – goo-bahn, g van goal] is een koperen 2½ centstuk [dus schrijven we ook '2 centstuk' of 'tweecentstuk']. Twee en een halve cent was een bedrag maar ook een munt. Dat is een halve stuiver [ook als muntstuk, dat heet dan twee-en-een-halvecentstuk – kennelijk prevaleert 'centstuk', dus geen – na 'halve']. Het heet ten slotte ook nog vierduit(en)stuk. Een vierduitsbroodje is een kadetje [dat kostte 2,5 cent – cadetten zijn er tuk op]. Als opkontje of hupstootje zal ik je een kontje geven, teneinde over die muur te klimmen. Hij leest de klassieken ad aperturam libri: waar hij het boek ook opslaat, zonder zich voor te bereiden [ook: aperto libro]. Alcyon, alcyoon, halcyon, halcyoon, ijsvogel: alle hebben ze zo hun alcyonische dagen [gelukkige, rustige tijd]. Ik weet allang dat je al lang aan het solliciteren bent!

2. Hij is al gauw geïrriteerd: dat zal je algauw merken! Waar komt de naam van de Deux-aesbijbel (de Bijbel van deux aes) eigenlijk vandaan? Wel, van een aantekening [later verwijderd] – de bijbel was van 1562 – bij Nehemia 3:5(b) [Daar weer naast werkten de inwoners van Tekoa, maar de aanzienlijken van die stad deden niet mee met het werk van hun heer] Het ging over de herbouw van de muren en poorten van Jeruzalem na de Babylonische ballingschap. Het volk wordt gerelateerd aan een dobbelsteen: de armen zijn 1 en 2 (deux aes), de rijken zijn 5 en 6 en de middenstand is 3 en 4. De armen bouwden dus wel mee, de rijken niet. De volledige kanttekening luidt: "Deux aes en heeft niet, six cinque en gheeft niet, quater dry die helpen vrij." Het is een gezegde ontleend aan een commentaar van Luther dat, verwijzend naar het dobbelspel, aangeeft dat de armen (deux aes) niets bezitten, de rijken (zes en vijf) niets geven en de middenstand (drie en vier) wel bereid is te helpen. Als we dan toch zo bezig zijn: de armenbijbel (biblia pauperum) was een verzameling platen van taferelen uit het Oude [O.T.] en Nieuwe Testament [N.T.] met een korte verduidelijkende tekst. Een gutmensch [goedmens] is een policor (poco – politiek correct).

3. De braque d'ariégeois (een hond) dankt zijn naam aan 'braque de l'Ariège' [niet in wdb. – departement in Frankrijk – vgl. braque d’Auvergne en braque Saint-Germain – NL: brak, jachthond]. Hij droeg jodhpurs, een rijbroek dus. Het meervoud van chassied [vrome jood] is chassieden of chassidim [GB: chassidiem!]. Huiver: het arachidonzuur is het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie hebben. Schrijf cryptezaal [VD]: ga uit van crypte [n/s] en niet van crypta of crypt [mv.: -en]. Terzijde, om ter zake te komen: GB heeft alleen crypt(e) en crypten [dus dan zou het zijn: cryptenzaal]. Van cd's is DDD [bnw.]: digitaal opgenomen, digitaal gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd. Zoals je weet, is EDP electronic data processing. Een allel, twee allelen: verschijningsvormen van hetzelfde gen. Een vrouwelijke mc [master of ceremonies] is een femcee. Coccine, vaccine en fettuccine (lintpasta). De Feriae: dat zijn de Romeinse kalenderfeesten. Hij is een uitgesproken korfbalgroupie [fanatieke bewonderaar]. Hij roeptoetert [luidkeels en ongenuanceerd zijn mening verkondigen] maar wat. Zij speelden de zogenaamde borsjtsjgrrlsschrammelmuziek [15 medeklinkers].

4. Niet vanwege zijn gedebaucheerde [ontuchtig] optreden moest de militair deboucheren [het defilé verlaten]; zijn vader had overigens een fietsenwinkel met een groot débouché [afzetgebied]. Drie interessante begrippen zijn: gioer [overgang naar jodendom], giaur [gaa-voer] [scheldnaam voor niet-moslims] en gaur [groot rund, uitspraak als 'gauwer', maar met de g van goal]. Het getal googolplex is tien tot de de macht googol (en dat is een een – één – met 100 nullen). Het
gris-de-linkleurige [lila-achtig blauw] grain de lin [de vlasbloem] is niet gris-perle [parelgrijs]. Die pakketten zitten in een groepagezending. Naar de kerk voeteert hij [gaat te voet].

5. Als hij koeteert [koeterwaals spreken], begrijp ik hem niet. Je moet me niet zo ambeteren [lastigvallen]. Kun je die beschuldiging hardmaken dat zij zich hard maken voor de hennepteelt? De hell's angels zijn lid van de Hells Angels. Hij zal vast
ik-weet-niet-hoe-vaak en -hoelang protesteren. De Isthmische spelen vonden op een istmus [landengte] plaats. Debout les morts: doden, staat [archaïsch] op! Wat, stockholmsyndroom [je hechten aan de bedreigende crimineel] en dan een osloconfrontatie [line-up]? Nee, zo'n Jeruzalemsyndroom [godsdienstwaanzin] is heel wat anders! De lady's gingen naar de ladies' night. Op zich zou je een crêpe suzette [gevuld flensje met likeur] wel in crêpe georgette [zeker weefsel] kunnen verpakken. Hij heeft de hele pan soep opgesoupeerd. Ik ben op zoek naar een pennerecept (penne = buisjespasta, meervoud!).

6. Als ze van peau de pêche gemaakt zijn, zijn het
peau-de-pêchegordijnen. Peau de suède handschoenen mag je ook verkopen als peau-de-suèdehandschoenen. De Phallus impudicus is de grote stinkzwam. Philipp Melanchthon was de rechterhand van Maarten Luther (oorspronkelijke naam: Schwarzerd). Plateresk is in platerescostijl . Een meson is een elementair deeltje, je hebt ook het pimeson (π-meson, ook: pion) en het mumeson (μ-meson, ook: muon). Verder kennen we nog het K-meson (ook: kaon). Hij pest haar altijd [= planteit] dus. Het went pokopoko [langzamerhand] un poco [een beetje]. Een poco is trouwens een policor, een gutmensch (goedmens, deugmens, goeddoener). Pommes allumettes zij heel fijne pommes frites (friet, patat), pommes dauphine (pommes duchenne – ook: hertoginnenaardappelen) zijn gebakken torentjes van aardappelpuree en pommes parisiennes zijn gebakken krielaardappelen. Ripsfluweel is ribfluweel (ribbetjesgoed). Wat is een ripsen kamizool [kledingstuk, kort buis]? Peronisme vernoemt Perón, pyrronisme vernoemt Pyrrho.

7. Een porte-bonheur [mv. s achteraan] is een gladde armband, porte-brisées zijn schuif- of openslaande deuren, een porte-cigares [zelfde mv.] is een sigarenkoker, (met) een porte-crayon [mv. s achteraan] houdt een tekenstift of potlood vast, een porte-lettres [zelfde mv.] is een omslag voor brieven of stukken, een porte-malheur [mv. s achteraan] is een ongeluksbode of een pechvogel, een porte-manteau [mv. s achteraan] is een staande kapstok en een porte-manteauwoord is een samentrekking [zoals brunch uit breakfast en lunch]. Dat wist je vast wel: een ptca is een percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Is het rekwisitoor [GB! – ook: requisitoir] al gereed? Unununium [Uuu, atoomnummer 111] heet thans roentgenium [Rg], genoemd naar Röntgen, net als die eenheid van straling: de röntgen.

8. Zal die safesexcampagne slagen? Sexcuses zijn redenen om geen seks te hoeven hebben en al zeker geen sekscapades. Een snek is een Vikingschip of een horlogeonderdeel, een snèk(bar) [SR] is een eettentje langs de weg en een snackbar een cafetaria. Een kleine sma [meisje, grietje] is een smatje [ah] of smaatje [aa]. De spetsnaz was een sabotage-eenheid in het Russische leger. Een archaïsche omzetting van 'quod non' is 'het en doet', ''t en doet' [dat is niet zo, toch niet]. Bij lemma 'ten' ook nog: 'ten doet' [toch niet]. Zeg rustig janpotage tegen een jean potage [hansworst – ‘hoe langer, hoe losser ...’]. Dat feest heet Holi Phagwa of phagwafeest. Gratias: dank u! Dat ik OK (oké, all right). 8% en 45‰ schrijf je (niet) aaneen [8 procent en 45 promille]! Hij zou een grote ijver aan de dag leggen. Assaisonneren is kruiden. Hoe schrijf je 'to-dolijstje' en 'athomegevoel'? Gratuit is met gratuïteit. Een barista runt een espressobar. In een banlieue [voorstad] wonen banlieusards. Cava is wijn, kava (kawa) een bedwelmende drank. De chef-sport werd chef d'équipe van de roei-equipe en was bevriend met de chef de cuisine. De plant echinacea [geen mv.] is de zonnehoed.

9. Kun je de twostep dansen op 2 step [muziek]? Ja, vast wel. Een foodie [houdt van lekker eten en drinken] vertoont voedisme. Voor gebruikers van warez [illegale software] heb ik geen props [respect]. Hebben de wagyu'tjes [k] [rund, Japan] al te eten gehad? Wat kunnen een jan-weetal en en lijsje-weetal elkaar nog leren? De yettie [m/v] [young entrepreneurial technocrat] was bang voor de yeti [sneeuwman].