3318 Dictee vrijdag 16-06-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (971)

Dictee – dictees [3318]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee januari 2018 (2), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (971)

Oefendictee januari 2018 (2)

1. In 2010 is VenW opgegaan in IenM [thans: IenW = Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat] . Met *bour* (alleen interessante zaken): rebours (tegendraads, averechts), boeuf bourguignon (reepjes gesneden rundvlees), bourbon (Amerikaanse whiskey, gestookt uit mais – maïs – en gerst), bourdalou (damespo), bourdon (o.a. zwaarste luidklok), bourdonné (heraldieke, heraldische term – knoppen, aan een kruis), bourette (znw. + bnw. – afval van natuurzijde), bourgeois satisfait (behoudend burgerman), een bourgondiër (joyeus, zwierig, uitbundig mens) is geen calvinist (sober), calembour (naam- of woordspeling), deboursement (uitbetaling), pour épater le bourgeois (om te overdonderen), faubourg (buitenwijk), fondue bourguignonne (vleesfondue), labour (arbeid), Labour(stemmer) (partij), een rembourstikster (stikt niet – maar tikt – typiste dus) en tambour-maître [tamboer-majoor – eerste tamboer of commandant van de tamboers]. Een fâcheux troisième [derde aanwezige die de intimiteit van twee anderen stoort] is hinderlijk. Doortrapte leugenaars hebben een Bourgondisch geloof.

2. Het undinedom omvat vrouwelijke watergeesten. Is een coup de force een gewelddaad, een tour de force is een krachttoer, een tour à bec een snavelbektoren, een tour de bâton een handigheidje, een trucje, een tour de chant een rondreis van een zanger met optredens, een tour de passe-passe een goocheltoer, een tour d'expression een zinswending, een tour d'horizon het afspeuren van de horizon of figuurlijk de stand van zaken en een tour d'ivoire een ivoren toren. De naar de aanvaller gekeerde zijde van een bastion, ravelijn (demi-lune), lunet [brilschans: klein gedetacheerd vestingwerk met twee facen – een facestel], flèche [klein veldwerk bestaande uit twee facen] of redan [twee facen met uitspringende hoek] heet face [fahs]. Je moet die boel nog wel façonneren [fatsoeneren]! La mort sans phrase geeft uitdrukking aan de volstrekte verwerping, bv. m.b.t. een wetsvoorstel. Hij is een eersteklas barista (eersteklasbarista – medewerker espressobar). Een philosophicum is een r.-k. opleiding [tussen kleinseminarie en theologische studie in].

3. Hij is in ongenâ gevallen. Het kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me] heeft als meervoudsvormen: kruidjes-roer-mij-niet of kruidje-roer-mij-nieten. Ik wordt steeds weer aan de zonden van mijn jeugd [delicta juventutis meae] [ie oe mee-jee] herinnerd. Sommige zaken zijn malum in se (maa-loe-mihn-see) [kwaad van nature], andere malum prohibitum [kwaad omdat het bij de wet verboden is]. Mooi werkwoord: doorzijgen [filteren met poreuze stof]. Je kon koffie vroeger filteren: laten doorzijgen in een percolator. Een drabzak is een druipzak waarin men de olie laat doorzijgen, zodat de drab erin achterblijft. Een mooie Bijbelse uitdrukking: de mug uitziften en de kemel [kameel] doorzwelgen = een onschuldige zaak veroordelen en een zondige daad, een grove vergissing schaamteloos begaan of niet veroordelen; vergelijk: muggenziften. Ook: het is lichter, dat een kemel ga door het oog van een naald, dan dat een rijke inga in het Koninkrijk Gods (Matth. 19:24 (Stvt.)). Even herhalen: hij kijkt naar (de) Klundert of Willemstad in brand staat: hij is scheel. Gynaefobie is angst voor vrouwen. Dat kan een gynaecoloog niet gebruiken ...

4. Zoeken op *orches*: orchestra (halfcirkelvormige ruimte voor de koren, onderaan de zitplaatsen, voor het toneel midden in een Grieks theater), ABO (Amsterdam Baroque Orchestra (Nederlands kamerorkest, opgericht in 1979)), achterporches (mv. van achterporch: veranda, terras achter een huis – porch(es) = veranda op de Antillen), écorchés (mv. van écorché: tekening of beeld van een figuur zonder huid, waardoor de spieren, pezen en botten goed zichtbaar zijn), orkest, orkestraal, orkestratie, orkestrator, orkestratrice, orkestreren, orkestzetels (stalles in het theater) [alle verwijzend naar Engels, Latijn, Frans of Grieks], orkestrion (mechanisch muziekapparaat waarop alle blaasinstrumenten van het orkest kunnen worden nagebootst) en parodos (zijingang van een Grieks theater naar de (het) orchestra).

5. Wat was die meid hitsig, zeg! Let op: de Bijbel van deux aes, de Deux-aesbijbel, is beslist geen bajesbijbel. De rand van zonnevlekken is de penumbra, het donkere middengedeelte is de umbra (en de umbra Dei is de schaduw van God). De picknickweide werd overspoeld door pickpockets [zakkenrollers]. Jan droeg een loden [jas, mantel, cape van loden], Piet een havelock [mouwloze herenjas], Klaas een zorrocape en Annie een pelerine [kraagmanteltje, pelerinetje, pelerientje]. De oude witte man had capites nives [sneeuwwit haar]. Een capibara is een waterzwijn. Van capellini (pasta) kan ik echt genieten. Een capermovie (heistfilm) is een kraakfilm [diefstal of verovering van iets heel kostbaars]. De capex zijn de capital expenditures (bedrag dat een bedrijf uitgeeft aan investeringen). Gezocht op *gris* (GB): integrist(e) [aanhanger integrisme = islamitisch fundamentalisme], podagrist [lijdt aan podagra = voetjicht, pootje], agrisector, finoegrist (*), grisaille [grauwschildering], integrisme [zie eerder: integrist], weggrissen, Fins-Oegrisch (* = m.b.t. de
Fins-Oegrische talen) , finoegristiek (*), éminence grise [graue Eminenz, grijze eminentie], laagrisicoafval en hoogrisicogebied [GB]. Een ichtyofaag is een piscivoor [viseter]. Met de app FaceTime kun je facetimen [een gesprek voeren].

6. Ook nog in VD: aegri somnia (dromen van een zieke, hersenschimmen), allegrissimo (bnw., znw.: heel snel), gris de lin (lila-achtig blauw – gris-perle is parelgrijs), grisette (naaistertje, scharreltje – o ja, dat naaien ...), grisou (mijngas, niet jouw gas ...), grissini (It. soepstengels), gristen (met duidelijke g-klank – orthodoxe protestant), ontgrissen (weggrissen), pinot gris [wijnstok], petit-gris (grijze pelterij = pelzen en daaruit vervaardigde kledingstukken = bontwerk – van de huid van Siberische eekhoorntjes) en vervolgrisico etc. Met *pill* (GB – je krijgt ook alles met *pillen – o.a.): D-pupil, GHB-pil [gammahydroxybutyraat, gammahydroxyboterzuur], PMA-pil [paramethoxyamfetamine], chippil [ingebracht voor metingen aan een organisme], hasjpil, boorspil(!), drionpil [laatstewilpil], gangspil(!), kleefpil, afkickpil, draaispil(!), ecstasypil (xtc-pil), daterapepil [verkrachting, onbekende persoon, eerste afspraak], antialcoholpil, antikaterpil, antipiekerpil, en amfetaminepil. Die groep is nu wel tv- en Carréfähig [theater Amsterdam].

7. In VD ook nog: tijd(s)verspilling, pupillenploeg(!), en papillote (bereid in bakpapier of aluminiumfolie – aluminium folie, papillotten gaan in het haar), gangspillied(!), in statu pupillari (als, in de toestand van een onmondige), een pillamp is een zaklamp [BE] en een pillbox een hoedje, een pillegift [doopgeschenk] kun je in een pillendoos doen. Kan spillage [gaat bij verzending verloren of wordt gestolen] ook diefstal van een poisonpill (gifpil – nee, niet: fipronil!) zijn? Nee, poisonpill slaat op bedrijven. Bij een spilleleen kan ook een spillebeen erven. Wat is de relatie tussen een spillemaag [in feodale erfrecht: bloedverwant van moederszijde] en een spillenwervel [deel weefspil]? Geen, dus! Ook aan de spillezijde [vrouwelijke linie] vindt men spillepoten [(iemand met) lange en dunne voeten] die soms spillevoeten (ww. = met de benen slingeren). Jammer, dat het antibioticum terramycine [antibioticum tegen vele infecties] niet werkt bij tb(c) [tuberculose – tuberkelbacillen]. De croupier riep: "Faites vos yeux!" – uw inzet graag!

8. Frans: faire bonne mine à mauvais jeu = lachen als een boer die kiespijn heeft, faire de la prose sans le savoir = proza schrijven zonder het te weten en faire sans dire = handelen zonder er verder over te spreken. De fajita [ch] is een Mexicaans gerecht. Het café van een faculteitskring noemen ze in BE fak(bar). Als je heel deftig doet, kun je tot de familje [faa-miel-juh] behoren. Een fanion is een klein vaantje. FAP (familiaire adenomateuze polyposis) kan leiden tot dikkedarmkanker. De farma-industrie gaat voor de winst. Een farmahuis is een pharmaceutical [sjoe]. Het farnasol ruikt naar
lelietjes-van-dalen. De tuin der Hesperiden lag in het verre Westen, dat is niet de Amerikaanse Far West, het Verre Westen. Het FAS is het foetaal alcoholsyndroom. Fasciitis is ontsteking van het bindweefselvlies. In SR is fasyong Chinese worst.