3113 Dictee zondag 22-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (826) √ x

Dictee – dictees [3113]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 031, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (826)

Waarom komen er geen huskypuppy'tjes voor in dit dictee?

1. Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt. De Dordtse Synode, de synode van Dordrecht, is gehouden in 1618-'19.

2. Een loerah (kepala kampong) is dorpshoofd van een kampong (negorij). Een tjot is een heuvel en tjintjangen is personen tot moes slaan.

3. Bij Newfoundland wordt de dory als open vissersboot voor de kabeljauwvisserij gebruikt.

4. Liggen Windows en MS-DOS (niet in wdb.), dat laatste was een disk operating system, dos-à-dos (rug tegen rug) in de pc-scene neergevlijd?

5. Was het dossier-Dutroux compleet in de zaak-Dutroux? Was er geen enkele méprise [vergissing, misvatting, dwaling], error facti [dwaling over een feit] of error juris [rechtsdwaling]?

6. Filariasis (draadwormziekte) is een besmetting met guineawormen, een draadwormensoort.

7. Dralon is een polyacrylonitrilvezel en wordt gebruikt voor onder meer stikgarens en kousen.

8. Een dreestrekker trekt van Drees (ook: krijgt Drees). Het is dus een AOW'er die AOW geniet (Algemene Ouderdomswet), geen vutter
[VUT = vervroegde uittreding uit dienstverband] dus.

9. Het meervoud driepoeders slaat op poeders van acetylsalicylzuur, fenacetine (van: ph…) en cafeïne. Zijn dat gewoon apc'tjes?

10. Een drionpil is een laatstewilpil. Die moet je liever niet gebruiken bij verblijf in hospiesen (hospices).

11. Gaan we rijden, rijden, rijden in een wagentje? En in welk wagentje dan wel? In een vigilante [gesloten huurrijtuig] (ook: droschke = open rijtuig), een tilbury (licht tweewielig rijtuig op veren, met één paard, voor twee personen), een kibitka (ook: kibitke; kunnen beide ook een tent zijn!), een karikel (licht tweewielig rijtuig) of een faëton (licht open rijtuig op vier (later ook op twee) wielen)? Die laatste is trouwens ook een visetende keerkringsvogel.

12. Andere voertuigen zijn de betjak (betjah: fietstaxi in Indonesië), de boerensjees, de brougham [uitspraak: broo-wuhm] (vierwielig gesloten rijtuig voor twee personen, getrokken door één paard), de buggy (rijtuig, auto, kinderwagen), de cabriolet (rijtuig of auto met opvouwbaar open dak), de calèche (ook: kales: licht vierwielig open rijtuig) en de diligence (rijtuig voor geregeld personen- en postvervoer).

13. Ecgonine is een alkaloïde uit bladeren van cocastruiken, een hydrolyseproduct van cocaïne.

14. Een sint-bernard (sint-bernardshond) gedijt met zijn vaatje rum het best bij de Sint-Bernhardpas.

15. De weken door elkaar gehutseld leveren bijvoorbeeld – wel op volgorde – op: rozenzondag(!), koppermaandag, blikkendinsdag, Dolle Dinsdag, Aswoensdag, Witte Donderdag, quatertempervrijdag en Goede Vrijdag, paaszaterdag (zaterdag voor Pasen) en Stille Zaterdag.

16. Een edisonaccu is een nikkel-ijzeraccu, edelzwicker is een witte elzaswijn, maar wat is in godsnaam EDI?

17. Wel, dat betekent electronic data interchange. En wilt u een educated guess naar EDP doen? De P staat in ieder geval voor 'processing' (electronic data processing).

18. Ee is de naam van kleine rivieren, zie bijvoorbeeld de Dokkumer Ee. Dat verklaart tevens de naam Edam.

19. Het eemien, genoemd naar het riviertje de Eem, is de
Saale-Weichsel interglaciale tijd.

20. Het giorgistelsel, ook wel eenhedenstelsel van Giorgi genoemd, wordt ook met mks(a)-stelsel (meter, kilogram, seconde; k: zie ook: kg) aangeduid.

21. De a staat in zin 20 voor ampère (symbool: A). Eenheden van vermogen en weerstand zijn de watt (symbool: W) en de ohm (symbool: Ω).

22. Woon je eenhoog(-) of driehoog-achter? Je kunt ook vijf- of zeshoog wonen. Of vertoef je als pensionado [SR: penshonado] na je pensioen in een sick building (waarin het ongezond wonen of werken is – vgl. sickbuildingsyndroom)?

23. Iets uit de Vendée is Vendées. De Vendéeër en de Vendéese gaven elkaar het jawoord.

24. In Rome, de Eeuwige Stad, klonk urbanisten, aanhangers van de paus tijdens het (Groot, niet: Oosters) Schisma, het urbi et orbi [bijwoord] [van de paus: aan de stad (Rome) en aan de (gehele) wereld] als muziek in de oren.

25. Het cruijff- en het michelseffect horen bij Koning Voetbal. Die mannen waren dan ook epochemachende [uitermate belangrijk] big bosses (leider, hoofdman in een kring, in het industriële of politieke leven), die wel bobo's [bondsbonze] maar ma foi (op mijn woord) figuurlijk beslist geen bijnummer of backbencher (minder belangrijk politicus) waren.

26. Van Shakespeare is uit 'Othello' de uitdrukking 'egregiously [ie] an ass': bij uitstek een ezel.

27. Eh bien (welaan, welnu), er was ook een EHBO'er van de
EHBO-afdeling [eerste hulp bij ongelukken] aanwezig bij de uiteenzetting over de EHS (ecologische hoofdstructuur). Hij was nodig vanwege de vele ecotoeristen [toerist in natuurgebieden zonder de natuur (al te veel) schade toe te brengen] die aanwezig waren, onder wie ook egosurfers (informatie zoeken op het internet met de eigen naam als zoekterm).

28. Als een nieuwsgierig aagje heb ik mij op het onderwerp diminutieven (verkleinwoorden) in de ANS [Algemene Nederlandse Spraakkunst] gestort. Het begon met een kattebelletje over het zoekgeraakte klingelende kattenbelletje. Verder kwam ik tegen: secretaressetje (ook: secretaresje), stewardessje, bijdehandje, vieruurtje, cd'tje, cd-rommetje, baby'tje, framepje, déjà vuutje,
[in cijfers] 3'tje, crapaudje, tournedostje en deux-chevauxtje en
[met cijfers en letters] 2cv'tje (VD: 2021 oké, wel: Fiat, T-Ford, Jaguar, MiG).

29. Maar dan zijn we er nog lang niet. Denk maar aan coulombtje, doucheje, jus d'orangeje, jongetje, cafeetje, haiku'tje, actricetje, solderinkje, zolderingetje, clowntje, reçuutje, bakske leut, balustradetje, dinertje, depotje, chaletje, relaistje, chassistje [ie] (ook: chassisje; uitspraak! [ihs]), vieuxtje, poppenkleertjes, kaftje, fetisje, zonneroosje, ijzertje, loodje, nikkeltje, kolombijntje en ten slotte diminutiefje.

30. Vervolgens noteren we een aantal lastig te schrijven woorden als havoleerling, havo 4-leerling, havoër, vwo'er, vwo-diploma, ABOP'er [vero: Algemene Bond van Onderwijzend Personeel, nu: AOb – Algemene Onderwijsbond], KNIL'er(!) 2025 (Koninklijk
Nederlands-Indisch Leger) en de overgekarakteriseerde uhd'ers (initiaalwoord: universitair hoofddocent) en aioërs [letterwoord: assistent in opleiding]. Vergeet je ook niet heao'er goed te schrijven?

31. Dit dictee wordt besloten met een aantal woorden, die in een
shoot-out van een dicteewedstrijd niet zouden misstaan: Bunniker, tiener = teenager, chomskyaan – naar de computerlinguïst N. Chomsky (internet: Noam), aristoteliaan (volgeling Aristoteles) en Braziliaan, nietzscheaan [volgeling Nietzsche], brahmaan (volgeling god Brahma), bramahpers (o.a. voor bankbiljetten), de middelbareschooltijd [middelbare school] van de middelbare scholier, het Joodse volk en de Kanaäniet. Basta, finito!