3099 Dictee dinsdag 10-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (814) √

Dictee – dictees [3099]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 043, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (814)

"Van niets iets maken, is dat een ballon opblazen?"

1. De zoekpatronen (op woordvormen) '*iaan', '*eaan' en '*yaan' leveren in Van Dale heel wat interessante woorden op: bergmaniaan (volgeling Bergman), kafkaiaan (Kafka), nietzscheaan (Nietzsche – filosoof), shelleyaan (Shelley – zij creëerde Frankenstein), thorbeckiaan (Thorbecke, staatsman), wagneriaan (Wagner, componist), Antilliaan (Antillen), Sevilliaan (Sevilla) en grachtengordeliaan.

2. Het zoekpatroon '*iana' geeft souvenirs, zoals bommeliana (Heer Bommel), hermansiana (W.F. Hermans) en reviana (Gerard Reve).

3. Op het iboga-alkaloïde [hallucinerende werking] lijk je te kunnen kicken. Vervolgens kun je afkicken met ibogaïne [wel: stimulerend middel].

4. Ibuprofen (pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend geneesmiddel), ook wel acrylpropionzuurderivaat, helpt beter bij problemen dan icarusvleugels [die smolten immers ...].

5. De ichneumon is een op de bunzing lijkende civetkat, ook faraorat of mangoest genoemd.

6. Een ideetje kan tot een idée reçue [algemeen aanvaard idee] uitgroeien maar ook gemakkelijk een idee-fixe [dwangvoorstelling] worden.

7. Ideologieën zijn er te over: partijideologie, ANWB-ideologie en vrijemarktideologie.

8. De enclitische vorm van hij is ie, de ISO-landcode van Ierland is IE [spreek uit: ie-jee] en de afkorting van id est is i.e. [spreek uit: id est].

9. Het zal nieuw voor u zijn, dat het Suikerfeest of (kleine) Beiram (Bairam) ook Ied-al-Fitr [ied-al-fitrfeest] genoemd wordt.

10.Uniek zijn woorden als rembrandtiek [lichteffecten zoals op de schilderijen van Rembrandt], choleriek (cholerisch: heftig, driftig, opvliegend), reumatiek (reuma), dialectiek (denk aan: dialoogvorm) en akoestiek (geluidsleer, acustica).

11. Zullen we 'iet wiet waait weg' spelen? Blaas maar: hussiet [aanhanger Johannes Hus], jakobiet (lid christelijke kerk Syrië en Arabië), ismaëliet [nakomeling Ismaël, m.n. Arabier], stamlid [Israël!] Leviet – je kunt ook iemand de levieten lezen (streng berispen, de les lezen), Israëliet als nakomeling van stamvader Jakob, Kanaäniet [Kanaän], Samniet [Samnium, streek Italië], lewisiet [uitspraak:
lee-wie-ziet] (prikkelend strijdgas), lyddiet (meliniet, ontplofbaar, denk aan DDT, hoewel niet ontplofbaar) – niet te verwarren met lydiet (kiezellei, steensoort), pyriet (zwavelkies), vermiculiet (mineraal, gebruikt voor isolatie), yperiet (ypriet, mosterdgas, blaartrekkend), Moskoviet [Moskou], (a)chondriet (steenmeteoriet), acoliet (o.a. misdienaar), abderiet [onnozele hals] en zinkosiet, een mineraal uit de Sierra Almagrera, Spanje.

12. Ga naar ik-weet-niet-waar, haal daar ik-weet-niet-wat (voor
ik-weet-niet-wie) en doe ik-weet-niet-hoe. We kennen ook nog:
ik-weet-niet-hoelang, ik-weet-niet-hoe-vaak en ik-weet-niet-hoeveel

13. De genormaliseerde valuta-aanduiding van de Israëlische munt is ILS [spreek uit: ie-jèh-lèhs], de sjekel.

14. Na-apen is altijd leuk: Elvisimitatie, soapimitatie, Beatlesimitatie en imitatiepluche.

15. Impetigo is een ontsteking van de huid [krentenbaard], impitoyabel is meedogenloos en impair is oneven.

16. Moet wat inbaar is ook in baribus [contant] betaald worden? Moet je de gekochte inamboe (het pampahoen) nog steeds betalen? Betaal je in USD [spreek uit: uu-wèhs-dee – Amerikaanse – US – dollars] of met Britse ponden, zloty's uit Polen [PLN], vatu's uit Polynesië [Vanuatu – VUV], [vero] tolars uit Slovenië [SIT], somoni's uit Tadzjikistan [TJS], ringgits uit Maleisië [MYR – Malaysia], rands uit Zuid-Afrika [ZAR], pula's uit Botswana [BWP], pengö's uit Hongarije (vero, tot 01-08-1946, daarna forinten – HUF), pa'anga's uit Tonga [TOP], guarani's uit Paraguay [PYG] of gewoon in euro's [EUR]?

17. Zou de incalelie (alstroemeria) [eu] ook daadwerkelijk van de Inca's afkomstig zijn?

18. Het was voor de familie een verrassing, dat de eega tot incineratie (lijkverassing) besloot.

19. Lijdt u aan fiscaal incivisme [belastingontduiking]? De fiscus zal geen duimbreed, geen handbreed, geen voetbreed en ook geen inch breed wijken.

20. Op motorvoertuigen uit India kan IND [spreek uit: ie-jèhn-dee] staan. Dat initiaalwoord betekent ook Immigratie- en Naturalisatiedienst.

21. Het bedrijf in de (ook: the) winningmood beloonde de white collar workers (mensen met witteboordenbaan) – met vergelijkbare schrijfwijze als world wide web en extra extra large – met incentivetours [reizen als beloning voor en stimulans tot goede prestaties in een bedrijf].

22. Een indo of Indo-Europeaan komt niet uit China, een Indochinees wel uit de buurt daarvan [Indochina].

23. Het is infantiel [kinderlijk] te denken, dat je het begrip ineptie [zotheid, ongerijmdheid] in een (ook: a) nutshell zou kunnen expliqueren (expliceren, uitleggen).

24. Over de infobahn [internet, elektronische snelweg] racen googols [tien tot de honderdste] bits (0/1) en bytes (8 bits), infonauten [websurfers], up- en downloads [opgehaalde of verborgen bestanden] en pop-ups [extra venster binnen webpagina].

25. De paasavond wordt ook ingaande paas genoemd. De paashaas zien we vooral met Pasen.

26. Het supremum (sup, term uit de wiskunde (niet in wdb.): kleinste bovengrens, antoniem: infimum, inf, grootste ondergrens (niet in wdb.)) van alle getallen, die met een nul en een komma beginnen, is het getal een.

27. De in-situvitrificatie gebeurde in situ (ter plaatse). Het werd door de inquilien (commensaal, kostganger) gedaan.

28. Hij liep in slow motion en zo recht, alsof hij een lantaarnpaal ingeslikt had …

29. Zij leefden in dulci jubilo, vrolijk en in overdaad, in hun middeleeuwse kasteel. Deze Latijnse uitdrukking geeft de beginwoorden van een middeleeuws kerstlied weer. Een psalter is een middeleeuws tokkel- en een pommer een dito blaasinstrument. Een cisiojaan was een hulpmiddel bij de kalenderinrichting. De beginletters van de Latijnse verzen gaven feest- en heiligendagen aan.

30. Bij elk dictee is enige kennis van natuurkundige eenheden gewenst. Heb je die, dan schrijf je de torr – genoemd naar Torricelli, een eenheid van druk, de voltampère van elektrisch vermogen – met afkorting VA [spreek uit vee-jaa] die ook de ISO-landcode is van Vaticaanstad, de stilb met afkorting sb [spreek uit èhs-bee] die de helderheid van een lichtbron meet, de rem – dat kan ook op slapen slaan – als stralingseenheid en de (didot)punt die de grootte van drukletters meet, alsmede de parsec (afstand, 3,26 lichtjaar), de kelvin (K, eenheid van thermodynamische temperatuur – zonder het woord graad!), de jansky (eenheid van radiostraling) [schrijf tussen haakjes de afkorting van de 'jansky' erachter] (Jy) en de hartree [ie], de atomaire eenheid van energie (symbool E_h), allemaal volledig juist.

31. Ook juridische kennis kan nooit kwaad: abus de droit [misbruik van recht], een aleatoir contract [op kansberekening berustend, vb.: levensverzekering], circumjacentiën [omgeving: belendende gronden of panden], coup de force (gewelddaad) – geen farce!, de jure et de facto [rechtens en feitelijk], fidejussio (schriftelijke borgstelling), in-morastelling (in gebreke stellen – in mora) en innominaatcontract [niet in de wet genoemde soort overeenkomst] zijn nuttige weetjes, als je tenminste weet, wat ze betekenen!