3104 Dictee zaterdag 14-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (818)

Dictee – dictees [3104]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 039, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (818)

De tale Kanaäns, goliathkikkers, wyandottes, brokaten
trois-pièces en de Zieke Man

1. Een glutenvrij dieet wordt aanbevolen voor diabetici en met name coeliakiepatiënten [medisch: ongeneeslijke stofwisselingsziekte, veroorzaakt door een glutenintolerantie].

2. Glycine kan blauweregen zijn, maar ook het niet-optisch-actieve aminozuur in eiwitten [dan: Gly of G].

3. Bij dicteeruzies is een go-between nuttig. Hoe schrijf je ook alweer
'god-is-doodtheologie' [van: God is dood]?

4. Jij leeft godbetert [ook: God betert, God betere het] als God in Frankrijk. Beware me God als jij denkt een klein godje te zijn [God beware me! – godbewaarme]!

5. Een verbi divini minister, een V.D.M., is een bedienaar van Gods Woord, een predikant.

6. Wist u dat blauwe godsgenade gewoon glidkruid is? Een Godsgezant is een engel, een godsgetuige is een geloofsgetuige. De Bijbeltaal, de tale Kanaäns, vraagt vaak om exegese [(Bijbel)uitleg].

7. Het verschil tussen een godskind [niet meer in VD; betekenis was: bestemd voor het klooster, onnozel, sullig] en het Godskind [Jezus] is heel subtiel. Is Amerika God's own country? En zou de pax Dei [treuga Dei], de godsvrede, nog komen? Een godswoord staat voor een Bijbeltekst.

8. Hebt u al goedemorgengezegd of gedag gezegd? Doen hoor, wie goeddoet, goed ontmoet!

9. Krijg ik van Sinterklaas, de goedheilig man, een legpuzzel, een diabolo of tien dinky toys cadeau?

10. De goednieuwsshow bracht een patertje goedleven [iemand die een gemakkelijk en overdadig leven leidt, en die er welgedaan uitziet] in beeld: goeiemiddag nog eris an toe!

11. Rond de Perzische en de Mexicaanse Golf – ook Golf van Mexico genoemd – liggen olieproducerende – dat wil zeggen dat ze olie produceren – Golfstaten zoals Bahrein.

12. De Golfstroom kan hen die lijden aan het Golfsyndroom van de nodige warmte voorzien.

13. Zou Goliath – het NBG, het Nederlands Bijbelgenootschap heeft in de nieuwste vertaling geen h – al geweten hebben van goliathkikkers, -kevers, -padden, -fittingen en -lori's [zekere halfaap]?

14. Wat je bij zoeken op '*iere*' al niet tegenkomt: cabaretière en condottiere (aanvoerder huursoldaten), jardinière [meubel, wagen, gerecht] en gonfalonniere (drager van een gonfalon, kerkvaandel, ook: burgemeester), hopfalderiere (tw.), passagiere, piere – in zijn dooie piere eentje, ménière – de ziekte van Ménière, triëre – een oorlogsschip – en schoolcarrière.

15. Het bamboe gordijn (bamboegordijn) is een op het IJzeren Gordijn lijkende (figuurlijke) afscheiding in Azië.

16. Het (de) gore-tex is een waterdichte, ademende kunststof. Een gore-tex regenjas (gore-texregenjas) is handig bij nattigheid.

17. Goud van veertien karaat op een schaal van vierentwintig karaten is hetzelfde als goud van vijfhonderddrieëntachtig duizendste: de breuk veertien vierentwintigste is afgerond 0,583 [lees: nul komma vijf acht drie]. Een golddigger of gulpenduikster [met rijke of machtige partner verkeren] doet soms een gouden greep.

18. De gouden tor, de gouden vlieg, de gouden vlinder en de goudenregen waren er al in de gouden eeuw [NL, specifiek 17e eeuw: G E].

19. Goudglimmer heet ook wel mica of kattengoud. Op een goudizabel kun je paardrijden.

20. Is dat niet raar: een goudgulden [ggld.] is een zilveren florijn ter waarde van achtentwintig stuivers [niet precies zo meer in VD]?

21. De Afrikaanse Goudkust is een van de vele goudkusten. Er zijn ook goudlakense fazanten, de wyandottes. De mooie goudlakense krokus is overigens afkomstig uit Zuidoost-Europa.

22. Planten kunnen dicteetechnisch hoogstandjes zijn. Denk maar aan de eschscholtzia (goudpapaver), de efedra (plant waaruit efedrine wordt gewonnen, tja ...), het guichelheil (plant, bastaardmuur), de azolla [kroosvaren] en de wouw (milaan, bruine kiekendief, geen plant dus ...).

23. In haar brokaten [brokaat = weefsel] trois-pièces [driedelig pakje – zelfde mv.] zocht zij naar goudsteen (peridot), ook wel chrysoliet (aventurijnglas) genoemd.

24. Eau de goulard heet ook wel goulardwater. Is een goulashkroket [stoofschotel] wel geschikt voor een gourmand [lekkerbek]?

25. Het verschil tussen een gouverneurse en een gouvernante is heel subtiel. In de Nederlandse provincie Limburg was/is de gouverneur – met zachte g – CdK, commissaris der Koning(in) (ook: CvdK, CvK). Dat klinkt behoorlijk deftig!

26. Het Derde Rijk was verdeeld in gouwen [gewest]. Elke gouw had een gouwleider, een nazileider dus.

27. Het Ottomaanse Rijk werd in 1686 ook wel de Zieke Man genoemd (ook: zieke man van Europa). Is dat nu typisch een gevalletje van een pars pro toto [deel voor het geheel]?

28. Club Brugge had een zegenrijk, gezegend, jaar: de club was zegerijk en werd ongeslagen kampioen.

29. Een graecisme is een woord naar het Grieks gevormd en dus gegraeciseerd of gehelleniseerd.

30. Het grahambrood is genoemd naar de Amerikaan Graham – niet de evangelist Billy, die zich inzette voor voedselhervorming. Grain de lin is de naam van de vlasbloem, die als kleur gris de lin heeft.

31. Gramineae of gramineeën zijn graanachtige planten. Een grammenjager is een lichtgewicht trekker ('reiziger').

32. In hun habijten [ordekleed kloosterling] van greige (grijsachtig beige) grège (ruwe zijde), zongen zij in de bouwhoek, de greidhoek – geografisch in Friesland: de Greidhoek, hun gregoriaanse gezangen.

33. Met Pasen kwam bij het café complet [koffie met gebak] de mokkakoffie uit de gewestelijke horletoet [kruik om koffie koud in te houden, in water gezet] en de friandise [kleine zoete lekkernij, geserveerd bij koffie of thee] maakte deze met gremzelisj (een bepaald pesachgebak, paasgebak, en dus niet: kiesjeliesj = hamansoren bij Poerim) compleet. De koffie werd gedronken uit een tête-à-tête [koffie- of theeservies] en dus niet uit een kop-en-schotel. Na afloop kregen de gasten Irish coffee [sterke koffie met een scheutje (Ierse) whiskey (en slagroom)], een pousse-cafeetje (poesje) (glaasje cognac of likeur na een kop koffie) en een tiramisu'tje [Italiaans nagerecht gemaakt van o.m. – onder meer – zoet biscuit, eieren, koffie, amaretto en mascarpone en bestrooid met cacaopoeder]. Een agrariër wilde boerenkoffie en zei: "Doe mij maar gewoon een bakkie pleur."