3111 Dictee vrijdag 20-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (824)

Dictee – dictees [3111]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 033, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (824)

Inuit, zich dood ergeren, pyurie, exacerbatie, eupneu versus apneu en potje-met-blommen

1. Ergernis is het zich ergeren. Je kunt je dood- en blauw ergeren. Ergerlijk is odieus.

2. De Eskimo's, ook wel Inuit(s) of Inuk (geen mv.), zijn Inuktitutsprekende inwoners van Groenland.

3. Wist u dat essetee een eufemisme is voor stront, zoals académie d'amour dat is voor bordeel?

4. Zijn hibernatie en lethargie woorden die de winterslaap aanduiden, de zomerslaap heet estivatie.

5. Een estouffade is een stoofschotel, een estrade is een verhoogde plaats. Een estrapade is een slippertje, een escapade trouwens ook.

6. Met zijn claudicatio intermittens, zijn etalagebenen, rustte hij eerst uit alvorens de etagère te kopen.

7. Welke kennis verschaft 'étang is een hafachtig zoutmeer' je? Dan moet je wel weten, dat een haf een strandmeer is.

8. Op de oorlogsbodem kwam de état-major [alle officieren van een oorlogsbodem] bijeen. Moest de crew soms etc-onderwijs (eigen taal en cultuur) krijgen?

9. Dit rappel sprak hij opnieuw uit: "Hou 'm in de rojem [gaten]". Mijn man mag buiten best hongerig zijn, als hij maar binnen komt eten.

10. Ethaan is C₂H₆, ethaandial is glyoxaal, ethanal is aceetaldehyde en etheenoxide oxiraan (oxiran).

11. Is er etherstilte als de ether-tv kapot is? Zullen we maar overgaan op kabel-tv? Wat zegt de media-ethiek daarvan?

12. Deze mondvol moet je niet in de mond nemen: EDTA =
ethyleendiaminetetra-azijnzuur.

13. Geëtioleerde [door wering van licht (bleek) opgegroeid] planten leven in somber isolement, zoals een oosterse krijger, een ninja, in duisternis.

14. Bleekscheet en roetmop zijn etnofaulismes [scheldwoord voor iemand met een andere etnische afkomst]. De uitdrukking
'potje-met-blommen' verbloemt een vloek.

15. Korte metten werden met de opstandelingen gemaakt bij de Brugse metten, de volksopstand tegen het Franse bewind.

16. In de Guldensporenslag versloegen Vlamingen in 1302 het Franse leger van Filips de Schone.

17. Schalmei (houten blaasinstrument), hobo (idem: hoog-), fagot [idem: laagklinkend], dulciaan [in de renaissance] en kromhoorn [halvemaanvormig] zijn blaasinstrumenten met een dubbelriet.

18. Zoeken op woordvormen met '*ette' in de elektronische Van Dale levert nogal wat op: afval van natuurzijde is bourette [ook bnw.], baguette is stokbrood [verkleinwoord: baguetje], ariëtte is een kleine aria [ariëttetje], [de bloem] esparcette is de hanenkam, crêpe suzette [mv. crêpes suzettes – of] is een flensje met likeur, een coquette is een behaagziek meisje, fouetté is een verlengde pirouette [mv. n/s, verkleinwoord: pirouetje, pirouettetje], een guinguette is een buitencafé, liquette [n/s] is een weinig gebruikt woord voor hemd, nankinette [ook: nankinet] is een katoenen stof en lijkt op nanking [ook bnw.], een madame-jeanette is een soort van grote, rode of gele Spaanse peper, een oubliëtte [GB n, VD n/s, oubliëttetje] een kerker, een soort 'vergeetput', een plaquette [mv. s; plaquetje, plaquettetje] is een penningvormige gedenkplaat, een salopette [mv. s, salopettetje] is een tuinbroek, een sanisette [mv. s, sanisetje, sanisettetje] een openbaar toilet, een serinette [serinettes],een kanarieorgeltje of zingorgeltje – een mondorgeltje dus – en een soubrette [mv. s] is de hoofdrol van een operette [mv. s, operetje, operettetje] , een towelette [mv. s, toweletje, towelettetje] een tissuetje en een vinaigrette [mv. s, vinaigretje, vinaigrettetje] is ten slotte een saus.

19. Ettering is purulentie, ettervergiftiging is pyemie, etterwateren is pyurie, maar wat is e.t.q.? E tutti quanti: en alle(n) van die soort; en alle(n) die erbij horen!

20. Eupneu – geen apneu (tijdelijke ademstilstand) – is gewone ademhaling, euploïd betreft chromosomen en het euphuïsme is de barokstijl.

21. Bij exacerbatie [verergering] is de patiënt zeker niet in remissie (vermindering ziekteverschijnselen). Een weikuur (kuur met melkwei) kan in dat geval de oplossing zijn.

22. Exantheem is huiduitslag, vaak als symptoom van mazelen, roodvonk of rodehond.

23. "Excusez-moi" zei ik tegen de excuus-Turk, die excusez le mot (vergeef me de uitdrukking) een vuile tyfuslijer [rotzak, een tyfuslijder heeft de ziekte] zou blijken te zijn.

24. De Vlaamse deelregering was tot 1993 executieve [regering van een gewest]. Een multinational heeft een executive (topman van een multinational).

25. Exhibitionisme is potloodventerij, het te koop lopen met iets oneervols of afstotends.

26. Wat is dat een projectiel zeg, die exocet- of zijderupsraket! Is die te bestrijden met een antiraketraket?

27. Een antisemiet is een Jodenhater. Antisemitisme komt bij expogees
(ex-politiekegevangene; deze was behept met middenjarenzestigslang) beslist niet voor.

28. Heeft de dolle mina dat expressis verbis [nadrukkelijk] zo gezegd, dat zij sirdar [baas] van de sherpa's in eigen tummytub [zeker kinderbadje] wilde zijn? Waren die postnatale [na de geboorte] depressie en de striae [zwangerschapsstriemen] na de keizersnede dan nog niet genoeg voor haar?

29. In Numeri 22:28 (22 vers 28) staat: je kunt Bileams ezel slachten (spreken voordat men iets gevraagd wordt). Franciscus van Assisi was Broeder Ezel.

30. Een fabriekswinkel is een (factory)outlet. Leveringsvoorwaarden kunnen zijn: franco thuisbezorgd en affabriekprijs.

31. ‘Pf’ is een affricaat. Een gutturaal is een keelklank, een faryngale klank komt uit de keelholte.

32. De tweeletterige ISO-landcode voor Nederland is NL, die voor de monarchie Saint Vincent en de Grenadines VC. De internetextensies voor beide landen zijn overigens respectievelijk: nl en vc.

33. Face to face (in een direct contact) is hetzelfde als vis-à-vis. Er bestaan face-to-facecontacten en face-to-face-enquêtes.