3120 Dictee vrijdag 27-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (831)

Dictee – dictees [3120]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 026, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (831)

1. Met het geklepper van de castagnetten [twee kleppers, duimkleppers] kreeg hij bij de filmopname de hele cast [bezetting van een film] op de kast. Ten slotte moest hij wel toegeven: castellologie, kasteelkunde is tenslotte ook een vak.

2. De gecastigeerde [gekuiste] versie van Lady Chatterley's lover van D.H. Lawrence was weeps [laf, zouteloos, flauw] en kreeg dus het etiket fade [faa-duh] (flauw, slap, zouteloos). Catch 22 is volgens de regels, maar idioot, in de militaire samenleving. Geldt dat dan niet voor catch-as-catch-can (vrije stijl van worstelen), is dat geen
catch 22-situatie?

3. De Heidelbergse of Mechelse catechismus geeft leerregels. Catechisatie heette vroeger ook wel kattenbak (cat – k). Ex cathedra [geen tegenspraak duldend], vanaf de katheder dus, dicteer je letterlijk dat catharanthusalkaloïde hetzelfde is als
vinca-alkaloïde (bestanddeel van groenblijvende planten).

4. De catweazle [schichtige, wereldvreemde excentriekeling] in zijn C&A'tje onderging een CT- of CAT-scan [computerized axial tomographic], zeg maar computertomogram. Het caudasyndroom is rijbroekanesthesie, knap lul-de-behangerig voor zo'n lul-de-behanger van een lulletje rozenwater.

5. De commissaris der Koning(in) – door Van Dales woordenboek onder meer aangeduid als CdK [ook: CvK, CvdK] – kwam voor op de nieuwe cd-e [compact disc – erasable], de wisbare cd. De cytologie of celbiologie bestudeert cellen zoals de T-cel of T-lymfocyt [herkent antigenen en maakt ze onschadelijk], haploïde cellen [bezitten één stel chromosomen per cel] en eukaryoten [biologie: uit een of meer cellen bestaand organisme waarvan de celkern van het cytoplasma is gescheiden].

6. Het vakgebied van die cytologie [celbiologie] bestudeert niet de dodencel en de isoleercel, maar wel de chondroblast (kraakbeencel), de chromatocyt (chromocyt, de gekleurde cel) en dan nog in het bijzonder het rode bloedlichaampje. Naast natuurlijk cement bestaat er portlandcement, Romeins cement, tandcement en wasbeton [met zichtbaar grind].

7. De chef-inkoper was chef lege dozen. Zijn chef-d'oeuvre [meesterwerk] had hij nog niet afgeleverd. De cheiloschisis (hazenlip) – de spellingchecker dacht aan geloofscrisis – gaf de onguur uitziende persoon de facto [feitelijk] toch een speciaal cachet (karakter) en een zekere distinctie (fijne beschaafdheid van manieren, uiterlijk en kleding).

8. Van de hart- en vaatziekten wordt arteriosclerose (atheromatose) – zeg maar aderverkalking – bestreden met de door het ziekenfonds vergoede chelatietherapie (stof in bloedbaan lost stolsels op). Toen hij zijn sjekkie (shagje) gedraaid had moest hij de blanco cheque eerst even checken (controleren).

9. In een aanval van donquichotterie (handeling of handelwijze die voortspruit uit onpraktisch en onberedeneerd idealisme) besteeg de chevalereske (ridderlijke) chevalier (ridder) zijn cheval de bataille (stokpaardje). De chief executive officer (CEO) heet in het Nederlands ook wel president-directeur.

10. De chihuahua [uitspraak: sjie-waa-waa, kleine hond met korte pootjes], de bullenbijter, de bulterriër en de pitbullterriër stalen – of is het wellicht steelden? [nee; je kunt wel gestolen kersen gesteeld hebben] – tezamen de show in het Russische staatscircus. In een
chill-outruimte [om uit te rusten – chill-out] kunnen ravers – een raver is iemand die ravet (extatisch dansen) – uitrusten. Chillen (relaxen) doe je bijvoorbeeld tijdens een houseparty.

11. Hem ging een licht op. De chemo- of chemiluminescentie had in essentie (wezen) lumineus (prachtig, heerlijk) gewerkt!

12. Je wilt partyorganisatie – partyen kende je al eerder als werkwoord – opschrijven. Moet dat nu aaneen of niet? De Grote – of Dikke – Van Dale en de groene bijbel helpen ons in eerste instantie niet. W.F. Hermans debiteerde overigens ooit eens: "Wat de Bijbel is voor dominees, is de Grote Van Dale voor de overige zeurkousen". Uiteraard beschik je [2007] ook over de elektronische Van Dale (eVD). Je krijgt een lumineus idee. Laat ik eens zoeken op woordvormen en dan '*yo*' intypen. Nou, dan ging er toen een wereld van tweehonderdnegentig treffers voor je open [oVD 2023: 477!]. Van bhaktiyoga, hathayoga, poweryoga en rajayoga tot yorkshireterriër en yorkham uit York, lekker! Je leert dat de aepyornis een uitgestorven reuzenvogel van Madagaskar is en dat de (h)alcyon ((h)alcyoon) een ijsvogel is. Wist je dat amblyopie een lui oog, ofiologie de leer van de slangen, parabiose dubbelgroei van organismen, een try-out een proefvoorstelling, pyodermie een etterige huidontsteking, presbyopie verzwakkend accommodatievermogen en karyocyt een beenmergcel is? Je kunt ook andere lettercombinaties kiezen. Zo gaf '*ye*' geen hockeyelftal (wel binnen artikelen!), maar wel cocktailpartyeffect en een mannelijke employé-directeur. Wist u wat tabloidformaat [moderne krant] is, dat amoeboïde als van een amoebe is, dat amyloïde een op zetmeel lijkende onoplosbare eiwitstof is en dat vousvoyeren (met u aanspreken – uen), tutoyeren (jijen), stayer (wielrenner achter gangmaker), camaieu (tweekleurige camee) en faiencekachel [tegelkachel] merendeels tot de categorie 'hockeyelftal' behoren? Om het niet te gemakkelijk te maken, vertellen we niet, wat er bij de volgende woordenrij of woordenbrij tussen sterretjes [thans – 2021!: geen idee meer … – ik denk: *ya* ...] was ingetypt als zoekmodel: ayatollah (religieus leider, despoot), bodyart (kunstvorm m.b.t. lichaam), yaleslot (veiligheidsslot), afrormosia (houtsoort), afrodisiacum (geslachtsdrift prikkelend, stimulerend middel), yamashita (gymnastiek: zekere sprong over het paard) en troshyacint. Weer een andere combinatie [ik denk – *yu* …] leverde op: polyurie (sterk vermeerderde urineafscheiding), hurry-up (met grote haast), yuccamot (bestuivingsvlindertje), abecedarium (spelboekje, a-b-boek, abc-boek) en triumviraat (driemanschap). Enfin, zo is er weer genoeg olie op het dicteevuur gegooid. Nu dan maar zand erover (Schwamm drüber). Maar weet wel wat er met dat boek voor die zeurkousen allemaal gedaan kan worden. Dat is waratje (waarachtig, warempel) niet gering of misselijk!